Arin qaraçay balkar -azərbaycan türkcəSİ SÖZLÜk bey hadi TƏBRİZ 2006 a 1

əli₁₁ qarış.

əliaçıq açıqəl. berimli₁₁. cörmət.

əliaçıq₁₁ tarqan. comərt.

elitir₁₁ qayalıq yamaclardan dərəyə enən incə yol. cığır. patiqa.

eliya₁₁ şimşək. yıldırım.
-eliya ay: temmuzun onbeş -igirmi arasındaki günlər. hazirannın igirmiiki otuz arasındaki günlər.
-eliya urmaq: yıldırım çarpmaq.

elləyxan₁₁ topraqların tanrıcası.

əlli
-əllinçi: əllinci.
-əllişər: əllişər.

elli₁₁ köylü.

elpək₁₁ çox. bol. zəngin.

elqırqan₁₁ firəng üzümünə bənzəyən, yemişləri olan çalılıq.

elqovur₁₁ yazda buzların çözlüməsi. suyun gətirdiği buz kütləsi.

elqurut₁₁ dediqoducu.

əlsizləşmək zayıflamaq. azqınlaşmaq₁₁.

əltək qolluq₁₁. qolqab₁₁. qoltaq. əlcək. əldivan.

eltəmək₁₁ iltəmək. götürmək.
-iz elt: iz təqib etmək.

eltəmək₁₁ iltəmək. yıltəmək. göndərmək. götürmək.

elti apsın₁₁. abcın.

eltir₁₁ bir həftəlıik quzu dərisi.

əlverişli gəlişüvlü₁₁. uyqun. münasib. maqbul.

əlverişli münasib. asuvlu₁₁. iyi. gözəl. uyqun. tab₁₁. tablıq₁₁. iyi. yaxcı. uyqun. müsait.

əlverişsiz tabsız₁₁. uyqunsuz.

əlverməz tapışsız. tabışsız₁₁. işlək olmayan. pıratiq olmayan. uyarlanmaz olan.

em₁₁ əm₁₁. ən.
-əm gitcə₁₁: ən kiçik.
-əm ullu₁₁ ən böyük.

əm₁₁ em₁₁. ən.
-əm köp: ən çox.
-əm gitcə₁₁: ən kiçik.
-əm ullu₁₁ ən böyük.

əmcək məmə.
-əmcək ana: süt ana.
-əmcək ata: əsgi atalıq gələnəğində cocuğu yetiştirən lələ.
-əmcək ağruv: göğüs ağrısı.
-əmcək içirmək: məmə vermək.
-əmcək qız: atalığa verilən qız cocuq.
-əmcək oğlan: 1. süt cocuğu. 2. atalığa verilən ərkək cocuq.

emdə əmdə. imdə. və.
-bunların emdə onların geyimləri birçədi: qaraçaylıarın, qabardeylərin geyimləri aynıdır.

əmdə emdə₁₁. imdə. və.

əmdirmək sıbdırmaq₁₁. içirmək. sindirmək. soxmaq. geçirmək. tıqşırmaq.

əməgən₁₁ dev. qafqas nağıllarında insanüstü varlıq.

əmək qıyın₁₁.

əməm meşə ağacı.
-əməm çortləvüq: meşə palamudu.
-əməm içgən təri: tabaqlanmış dəri.
-əməm içirmək: tabaqlamaq.

əmgək₁₁ əzab. iztirab. işkəncə.

əmi amca. ata qarnaş:

əmildaş₁₁ süt qardaş.

emildış atalıqtan çıxıb böyük ata evinə göndərilən cocuq.

emilik₁₁ binməyə alıştırılmamış asav tay. asav at.

emiliqçi₁₁ at tərbiyəcisi.

əmilmək sıbdırılmaq₁₁. soxulmaq. içərilmək. qayırlmaq. sindirilmək.

emiv₁₁ dev. dev kimi yaratıq.

əmizik₁₁ çayır yoncası.
-kökbaş emizik. sarı emizik: yonca türlər.

emizmək₁₁ emzirmək.

əmmə amma₁₁. nənə. böyük nənə. yaşlı qadın.

əmrə amır₁₁. həvəs. istək.

əmrən onqsun. qiptə.

əmzik musluq. sümmək₁₁. ibriğin su tökülən bölümü.

en ₁₁ 1. soy. cins. tip. 2. ən. -qumaşnı eni: qumaşın eni. 3. heyvanın qulağına qonan işarət.
-ensiz malqa iyə köp bolur: işarətsiz heyvanın yiyəsi çox olur.

ən çınğ₁₁. tam.

ençi₁₁ xisusi. özəl. şəxsi. fərdi. münfərit. müstəqil.
-ençi betlilik: şəxsiyət. kişilik.
-ençi yaşamaq: ayrı tək yaşamaq.
-ençi yer: özəl yer.
-ençi edmək: ayırmaq. tək duruma gətirmək.

ençiləmək₁₁ mənimsəmək. kəndinə mal etmək.

əndamlı görümlü₁₁. iri yapılı. boylu boslu.

əndamsız biçimsiz. qaramsız₁₁.göstərişsiz.

endi₁₁ indi. şimdi. artıq.
-endiqə dəri: şimdiyə qədər.

endidə₁₁ indidə₁₁. şimdilərdə. artıq. bir daxi.
-endidən arı: bundan sonra.

endilədə₁₁ yaxınlarda.
-endilədə anqa tübəmədim: yaxınlarda ona rastlamadım.

endiqi₁₁ indiki. şimtiki.

endirmək₁₁ indirmək.

əndişəli anğaşalı. avaralı₁₁. talaşlı. oyalı. qayqılı.

əndişəsiz anğaşasız. avarasız₁₁. qayğısız. talaşsız.

endrəvük qasımın igirmi üçü aralıqın ikisi arasındaki günlər. -endrəvük ay: aralıq ayı.

enəmək₁₁ anlatmaq. bildirmək. heyvanın qulağına damqa qoymaq.

ənğ yırqa. cırqa₁₁. yarqı. heyvanın qulağına kəsilərək qoyulan işarət.

əngəbəli engəbəli. tuppurlu. duppurlu₁₁. təpəli.

engəbəli töbəli₁₁. təpəli.

engəbəli tuppurlu. duppurlu₁₁. təpəli.

əngəl qadağ. qadama₁₁.

əngəl tıyqı₁₁. qadağ. mane'. toqalt₁₁. qadağ. mane. tabsaşar₁₁. otlaqçı. asalaq. tüfeyli. çırmav₁₁. qadağ. mane'

əngəl tüfeyli. tabsaşar₁₁. otlaqçı. asalaq.

əngəllənmək tıymaq₁₁. mane’ olmaq. mən' etmək.

əngəlsiz çurumsuz₁₁. bahanasiz.

əngəlsiz sərbəst. bəqivsüz₁₁. mane’siz.

engən ingən. körpə. görpə. yeni göz açmış.

enginlik tərənlik₁₁. dərinlik. genişlik.

enik ingən. engən. qutça₁₁ (it yavrusu). körpə. görpə. yeni göz açmış.

enin qenqinə. geninə. enləməsinə.

eninə çortuna₁₁. södəgəyinə₁₁. çaprazlamasında. köndələn₁₁. yanlamasına.

eniqləmək₁₁ yeniqləmək. 1. təqlid etmək. 2. müsəllət olmaq. 3. qızdırmaq.

eniş -eniş sürəm: yoxuş aşağı doğru.

enişgə₁₁ aşağı.
-dik enişgə: yoxuş aşağı.

enişgələmək₁₁ enmək. çökmək.

enişgətin₁₁ alçaqtan. aşağıdan.

enləməsinə qenqinə. geninə. enin.

enlik inqil₁₁. inqilik. qırmız. allıq. ruj. qozmətiq.

enmək inmək. enişgələmək₁₁. çökmək. soruqmaq₁₁. düşmək. azalmaq.

ənqəlləmə əngəlləmə. baramta₁₁. durdurma. dondurma.

ənsə qonqqa₁₁. tompuv₁₁. ənsəkökü. yelkə₁₁.
-ənsənin qalın yeri: qulmu₁₁.
-ənsə kökü: burunçaq₁₁.
-heyvanların ənsəsi: örəçə₁₁.

ənsəkökü tompuv₁₁. ənsə.

entriqaçı ayrıçı₁₁. fəsat çıxaran. ara pozan. ayrılıqçı. nifaq soxan.

əq ək. 1.kiçiklik simgəsi olaraq ək. -bitək9: kiçik yama. 2. taxmaq₁₁. əlavə.

əqə əkə₁₁. görəsən. acaba.
-gəlgən qonaq kim boldu əkə?: gələn qonaq kim acaba?.

əqəç₁₁ əkəç₁₁. qız qardaş.
-ana əkəç: təyze.
-ata əkəç: xala.
-əkəçdən doğqan: yeğən (qız qardaşın cocuğu).
-qıtca əkəç: kiçik qız qardaş.
-tamada əkəç: abla.
-doğqan əkəç: öz qız qardaş.

eqələmək əğələmək.
-çiy təmir tıç əğələdi: xam dəmir qolay əğələnir.

əqəlmək əğələnmək.
-çiy təmir tınç əğələdi:xamdəmir qolay əğələnir.

əqən əkən. görəsən. əcəba.
-gəlgən qonaq kim boldu əkən?: bizə gələn kimdi görən ?.

əqən₁₁ iğən. hakim.

əqər əkər₁₁. tazı. av köpəği. ayqay₁₁.
-hanın əkəri ovqa çıqsa asqar: han’ın tazısı ava çıqsa axsar, topallar.

eqərsiz yəhərsiz. yayraq₁₁. çıplaq. qoşumsuz. cihazsız.

eqərsizcə yəhərsizcə. yayraqlay₁₁. qoşumsuzlay. cihazsızca. çılpaqlay.

əqət əkət₁₁. qulluqçı. qulluqçu. uşaq.
-göt əkətmək₁₁: pirənsin kəndisinə ən çox yaltaqlanan köləsi.

əqəv əğə.
-ağac əğəv: buxcu.

əqəvləmək əğələmək.

əqəvlənmək əğələnmək.

əqik əğik. əğri. yengil₁₁. tartıq₁₁. dartıq. çəktiq.
-əğik yoxuş: caypaq₁₁. meyilli.
-əğik alaraq: uçqaratın₁₁. üstüngörü. gəvşək biçimdə.

əqikcə əğikcə. uçqara₁₁. bəsituydurmaq. üstüngörü. gəvşək. istiqrarsız.

əqiklətmək əğiklətmək. yengillətmək.

əqilmək əğilmək. yantaymaq₁₁. yampaymaq₁₁. yan yatmaq.

əqilmiş əğilmiş. qampıl₁₁. kəmpil. əğiq.

əqinçi əkinçi. yerçi₁₁. cütçi. tarımla uğraşan.

əqinçilik əkinçilik. yerçilik. ziraət.

əqiq əğiq. qampıl₁₁. kəmpil. əğilmiş. yampaq₁₁. yan yatmış.

əqiqlik əğiqlik. tartıqlıq₁₁. əğrilik.

əqirik əğirik₁₁. ip. -əsgiləri aqırıqqa caydı₁₁: paltarları ipə sərdi.

əqirmək əğirmək. iyirmək.

eqitimli oxuvlu₁₁. təhsilli.

əqiz əkiz. ikiz. ekiz.

əqləm əkləm. bilək. boğum. məfsəl.

əqləncə əğləncə. göz açuv

əqləndirici əğləndirici. qucur₁₁. gülünc.

əqlənmək əğlənmək. bezirətmək₁₁. alay etmək. göz açmaq. oyalanmaq.

eqmək eğmək.1. yampaytmaq₁₁. yatırmaq. yaplatmaq. yaslamaq. cıyırmaq₁₁. yığırmaq. buruşturçaq. pozmaq. 2. qırçın₁₁. -tava gırçını: tava əkməği.

əqri əğri. calpaqay₁₁. yana yatmış. yan yatmış. əğiq. tartıq₁₁. dartıq. çəktiq. qampıq. bir yana əğrilmiş. bir yana əğiq. yanbaş₁₁. yanlama. yantaxına₁₁. yampaqay₁₁. yampıq₁₁. yantaq₁₁. yantaqay₁₁. çarpıq. yan yatmış. bükük.
-əqri olaraq: yampaqayına₁₁. yana.
-əğri üğrü: əğik yoxuş. caypaq₁₁.

əqrilik əğrilik. tartıqlıq₁₁. əğiqlik.

əqşi əkşi. acığan. -açıxan tılı: mayalanmış xəmir.

əqsik əksik. yetişməğən.

əqsiksiz əksiksiz. şarayıbsız₁₁. qusursuz. ayıbsız₁₁. qusursuz. mükəmməl. tam.

əqsilmək əksilmək. qurumaq₁₁. yox olmaq. çaqımlanmaq₁₁. kiçillmək. azalmaq. -anı açqası qurumaydı: onun parası əksik olmaz.

əqşitmə -əkşitmə mayası: açıtqıç₁₁.

əqtələmək əxtələmək. biçmək. iğdiş etmək. qısratmaq.

ər 1. ərkək. yiğit. 2. qoca. əş. baş iy: baş iq.
-ərgə barmaq: qocaya varmaq.
-ərdamarı çatlaq: iyiliqsiz₁₁. həyasız. utanmaz.

ərəb₁₁ pərdi. çatıyı qaplayan incə kiriş taxdalar.
-iki ərəbdən bir ərəb almaq: azar azar aşırmaq. birər birər yürütmək.

ərək₁₁ uzaq. ayrı. asav.

ərgər₁₁ 1. orman içində geniş düzlük. 2. geniş oyulmuş yaxa. 3. övüngən. kibirli. kəndini bəğənmiş kişi.

ərgin ərkin. sərbəst. hür.
-ərgin edmək: sərbəst bıraqmaq.
-öz başına ərgin bolmaq: azat edilmək.

ərginləmək sərbəst bıraqmaq. ərgin edmək:

ərgür₁₁ şubatın onbir onsəggiz arasında doğanların bürcü.

ərimək₁₁ acımaq. mərhəmətə gəlmək.

ərin₁₁ 1. uc. qırağ. -cuqutur qayanı ernindən qaraydı: dağ geçisi qayanın ucundan bakır. 2. dodaq.
-baş ərin: üst dodaq.
-ərinlərin qıysıqına bardırmaq: dodaq bükmək. yüz əkşitmək.
-ərin boyav: matik.
-ərin çüyürmək: dodaq bükmək. bəğənməmək.
-ərin qopuz: ağız mızıqası.
-ərin burnu bilə tolturmaq: təpələmə doldurmaq.
-ərnin qapmaq: peşman olmaq. üzülmək. acımaq.
-tüb ərin: alt dodaq.
-çıtca₁₁ ərin: yıtca ərin. yırtıq dodaq. tavşan dodağı.

ərinc rahat. dinc.

ərincək (bax > yataqay). -ərincək örətin yuxlar, yatıb işlər: təmbəl ayaqda uyur, yataraq çalışır.

ərinmək₁₁ üşənmək.

əriq₁₁ dəri tabaqlamada kullanılan bir toz.
-erik aşaqan təri: tabaqlanmış dəri.
-erik açat: tabaqlamaq.
-erikgə salmaq: tabaqlamaq.
-sarı ərik: alıç.
-qara ərik: kürəgəy₁₁.

əriqdirmək₁₁ bıqtırmaq. usandırmaq.
-ötürük ayta barıbıznı da əriqdirdi: yalan söyləyə söyləyə həpimizi usandırdı.

əriqmək₁₁ sıxılmaq. usanmaq. bıqmaq.
-əriqgəndən nə etərqədə bilməy turama: sıxıntıdan nə yapacağımı bilmirəm.

ərirəy₁₁ tarlada ürünləri tanrısı.

əriş₁₁ 1. coşqun. daşqın. hərəkətli. odlu. qeyrət li. 2. rəqib. yarışçı. 3. çirkin.

əriş-burşu ₁₁: çirkin. gözə xoş gəlməyən.
-erşi burşu saç: darmadağınıq saç.
-erşi-burşu edmək: yüz buruşturmaq.

ərişmək₁₁ yarışmaq. rəqabət etmək.

ərişüv₁₁ rəqabət. yarışma. müsabiqə.

əritmə₁₁ alaşım.

ərk -ərk bici₁₁: ərk bicivuq₁₁. büyücü. büyü yapan.

ərk-bicivuq₁₁ büyücü. ərk bici₁₁. sehirbaz.

ərkə₁₁ şımarıq. nazlı.
-erqət at: ləqəb.

ərkəç₁₁ 1. öncü. başçı. 2. ərkək geçi.
-ərkəçlik edmək: başçılıq. öncülük etmək.

ərkək ərkişi. yiğit. kişi₁₁. yiğit. gözübərk. cəsur.
-ərkək cinsəl orqanı: çomay₁₁. yaraq₁. sik.
-qadınsı ərkək: qadın qılıqlı. qıstəkə₁₁.
-ərkək cocuq: ərkək oğlan: qoqay₁₁.

ərkən ertdə₁₁. əsgi zamanda. çoqtan. -daha ərkən: ertərək₁₁. ərkəncə.

ərkəncə ertərək₁₁. daha ərkən.

ərkişi ərkək. yiğit.
-ərkişi aytqanından qaytmaz: ərkək söylədiğindən dönməz.

ərköyül gündəyməz₁₁. nazənin. nazlı büyütülmüş.

erlən₁₁ səncab.

erləy₁₁ həmən. çabuq.
-erləy-burlay: həməncəcik.
-erləy oquna: həmən. çabucaq.

ermiş₁₁ ərmiş.

erot 1. sərxoş edən bir ot. 2. eşq.

ərqə ərkə. tapçan₁₁. sədr. taxt. divan.

erqəgir₁₁ cocuğun içində doğduğu torba. döl yatağı.

erqəguruv₁₁ ərkək.

ərqək ərkək
-ərkək at: ayqır.
-ərkək tavuq: xoruz.

ərqəksinmək ərkəksinmək₁₁. böbürlənmək. qurulmaq. çalım satmaq.

erqələtmək₁₁ nazlandırmaq. şımartmaq.

ərqəq -qadınsı ərkək: qanav₁₁.

erqərlənmək₁₁ övünmək. kəndini bəğənmək.

ərqin ergin. bol. fərəh. geniş.

ərqinlik ərginlik. azadlığ. hürriyət.
-ərginlik bermək: boşaltmaq. izin vermək.

ərrəyçi₁₁ sövalyə. savaşçı. dəli.

erşilənmək₁₁ yüz əkşitmək. üz asmaq.

ərşiqay₁₁ kirli, pasaqlı cocuq.

ərsiz₁₁ dul qadın.

ertdə₁₁ ərkən. əsgi zamanda.
-mən işni ertdə tındırdım: mən işi çoqtan açdım, həll eddim.
-ertdə-ertdə: bir varmış bir yoxmuş.
-ertdə gec bolsa da: nə zaman olsun.

ertdələmək₁₁ sabah sabah yola çıxmaq.

ertdəli₁₁ əsgi. qədim. olmuş. hadisə. hikayə.

ertdəmlə₁₁ sabahləyin.

ertdən azıq₁₁ ağızalma. qəhvaltı.

ertdən₁₁ sabah.
-ertdən azıq₁₁: qəhvaltı.
-ertdən bilə: sabahləyin.

ertə -ertdən azıq₁₁: ağız almaq. qəhvaltı.

ertələmək köpqə sozmaq₁₁. geciktirmək.

ertəli ertli₁₁. iyi cins. netəli. irtəli. iradəli. tavqal₁₁. cəsur. şüca'. gözübək. atılqan. yılmaz. əzimli. qararlı.

ertəndə₁₁ sabah. sabahləyin.

ertənli₁₁ sabahdan bəri.

ertənlik₁₁ sabah.

ertərək₁₁ daha ərkən. ərkəncə.

ertləşmə qatılaşma. qabırcaqlanma₁₁.

ertli₁₁ ertəli. iyi cins. netəli.

ərürək₁₁ cəsur. qəhrəman.

ərzaq azıq-tuz₁₁. yiyəcək.

əş arvad. üydəki₁₁.

es₁₁ ağıl. haltır. hafıza.
-es avuv: bayqınlıq.
-es bolmaq: diqqət etmək. ilgilənmək.
-es iymək: diqqət etmək.
-es iyib: diqqətlə. özənlə.
-es daşlamaq: bayılmaq. kəndini itirmək.
-esdə busda bolmaqan: ağla xiyalə gəlməyən.
-esqə tüşmək: ağla gəlmək.
-esi avmaq: bayılmaq.
-esi bolqan: ağıllı.
-esinə qəlmək: ayılmaq.
-esinə tüşmək: ağlına gəlmək. xatırlamaq.
-esinə tüşürmək: xatırlamaq.

əsassız dəlilsiz. bəqivsüz₁₁. düşünülmədən.

eşək eşşək.
-eşək yavrusu: çaçiqay₁₁. sıpa. qoduq.
-eşək bediş: əsgi qaraçayda adətləri bozanlara, suç işləyənlərə uygulanan cəza.
-eşək yol: cığır. patika.
-eşək cuva: -eşək qoqqu: bir tür mantar.
-eşək çıxana: bir tür tikən.
-eşək gummos: iyiləşməyən habis ur. kanser.
-eşək süt: sütləgən bitgisi.
-eşək təgənək: bir tür tikən.
-eşək buzqa tirəgənləy: inad etmək. inadçılıq.
-eşəkni qulağına qopuz soxqanlay: xeyir çıxmayacaq iş.

əsən sağ. salim. sağ.
-əsən bolmaq: sağ olmaq.

eşəv₁₁ tarla sürərken öküzlərin bərabər bağlandığı uzun sırıq.

əsgər savaşçı. -əsqər başçı: baş qomutan. -əsgəri güc: çəriv₁₁. ordu. savac.

esgərətmək₁₁ xatırlatmaq.

esgərmək₁₁ xatırlamaq.

esgərtiv₁₁ xatırlatma.

esgərtmə₁₁ xatirə.
-esgərtmə daş: anıt. heykəl.

əsgi qalgər.

əsgimək tozuramaq₁₁. xərablaşmaq. tükənmək₁₁. yırpanmaq.
-tozuraqan saçların tüzətdi: dağılan saçlarını düzətti.

əsgimiş qırna₁₁. yıpranmış.

əsgipüsgü qabur-çubur₁₁. pılı pılrtı. paçavra. qırıq-tökük.

əşi tənğşisi₁₁. bənzəri.

eşik₁₁ 1. qapı. 2. bosaqa₁₁. hacət. tuvalet.
-eşikın yapmaq: fəlakətə uğratmaq. öldürmək.
-dışa eşik: gizli qapı.
-eşik alı: avlu. qapı önü.
-eşik qılıc: qapı sürgüsü. kilit.
-eşikqə çıxmaq: tuvaletə getmək.
-qabaq eşik: dış qapı.

eşikli₁₁ yabancı. başqa.

əsilzadəlik soyluluğ. özdənlik. zadəqanlığ.

eşim₁₁ eşimdi₁₁. hörgü. saç örgüsü.

eşimdi₁₁ örgü. eşim₁₁. saç örgüsü.