Ashtarxoniylar davlati tashkil topishi va davlat

 
ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ
 

 

http://www.newjournal.org/

Выпуск журнала № – 19
Часть–8_ Апрель–2023
 
123 
2181-3187 
mamlakatning ijtimoiy siyosiy hayotida muhim rol tutgan amirlar va sultonlar 
mavqeini cheklash bilan birga mamlakatning asosiy viloyatlarini oʻzining olti oʻgʻli, 
bir nabirasi va ikki jiyaniga boʻlib berdi. Jumladan, oʻgʻillari Abdulaziz Sultonga 
Samarqand, Xisrav Sultonga Badaxshon bilan Kunduz, Barxom Sultonga Toshkent, 
Subhonquli Sultonga Balx, Qutlugʻ Muhammad Sultonga Xisor, Abduraxmon 
Sultonga Shibirgʻon va Andxud, nabirasi Kosim Sultonga Xuzor, jiyanlari 
Muxammadyor Sultonga Shaxrisabz, Soʻfi Sultonga Tolikon berildi.
3
Davlat tizimi va maʼmuriy boshqaruv. Ashtarxoniylarning davlat tizimi va 
maʼmuriy boshqaruvi oʻz tuzilishi hamda mazmun mohiyatiga koʻra, Shayboniylar 
davri davlatchiligidan deyarli farq qilmas edi. Manbalarning maʼlumot berishicha 
XVII-XVIII asrning birinchi yarmi davlat boshqaruvida Hokimiyat markazda ham 
viloyatlarda ham asosan bir idora dargoxda mujassamlashib borgan. Shunigdek, 
shayboniylar davrida boʻlgani kabi - ashtarxoniylar davrida ham davlat tizimida oʻtroq 
turmush tarzi anʼanalar bilan birga ayrim yarim koʻchmanchilarga xos udumlar ham 
saqlanib kolgan. Bu davrda ham xon rasman oliy hokimiyat boshligʻi boʻlib, davlatdagi 
ichki va tashqi siyosatga bogʻliq barcha masalalar uning ixtiyori bilan xal etilgan. 
Barcha oliy farmonlar xon tomonidan joriy etilib, uning nomidan tangalar zarb qilinar, 
xonning nomi xutbaga qoʻshib oʻqilardi. Ammo, amaldagi boshqaruvda koʻpgina 
ashtarxoniy hukmdorlari saroydagi katta mavqega ega boʻlgan amaldorlar hamda yirik 
ulamolar qoʻlida qoʻgʻirchok edilar. Nodirmuhammad, Subxonqulixon, Ubaydullaxon 
kabi xonlar markaziy hokimiyat obroʻsini koʻtarishga, bebosh amirlar mavqeini 
cheklashga xarakat qilgan boʻlsalar-da, ularning bu harakatlari deyarli samara bermadi. 
Bu davrda markaziy davlat boshqaruvi saroy amaldorlari qoʻlida toʻplangan boʻlsa, 
joylardagi mahalliy hokimiyat viloyat hokimlari ixtiyorida boʻlgan. 
Xulosa 
Xulosa qilib shularni aytish mumkinki, Ashtarxoniylar davlati Shayboniylar 
davlati kabi Oʻzbek millati madaniyatiga oʻziga xos ijobiy tasir koʻrsatadi 
Ashtarxoniylar davlatida koʻplab tarixiy inshaotlar quriladi va eskilari yangitdan 
tamirlanadi Subxonqulixon davrida xalqning yaxshi yashashi uchun harakatlar amalga 
oshiriladi Imomqulixon hukumronligi davrida ham davlatni mustahkamlash borasida 
harakatlarni amalga oshiradi Ashtarxoniylar davrida davlat boshqaruvi Shayboniylar 
davridan unchalik farq qilmagan bu davrda "saroy qutvali" lavozimi tashkil etiladi bu 
lavozim inshoatlar qurilishini nazorat qilgan. 
 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1. Abulgʻozi Bahodirxon "Shajarayi turk" 
2. Azamat Ziyo "Oʻzbek davlatchiligi tarixi" Toshkent, Sharq, 2001-yil
3. Bahodir Eshov "Oʻzbekiston davlatchiligi va boshqaruvi tarixi" T, 2012-yil 
4. Sagdullayev A.S. "Oʻzbekiston Tarixi" Toshkent.2019-yil 
3
Bahodir Eshov "Oʻzbekiston davlatchiligi va boshqaruv tarixi" 253-262-betlar