Atalar deyir

p

ə

sgit: pis yerl

ə

). (bergil: borclu). 

Besle kargayı oysun gözünü

. 

Muhtaç olduğunda iyilik yaptığın insandan büyük 

kötülük görmek. (Bayram Özdemir). 

beş badə

 g

ə

lir dey

ə

mmir

ə

d

ə

 birin, biri g

ə

ldik

ə

n, deyir

ə

md

ə

 

beşin

. 

beş barmağdan

, birind

ə

 k

ə

ss

ən ağrıyar

. 

beş barmağın biri kə

sil

ər, beşi ağrırar

. 

beş barmağın biri kə

sil

ər, beşi ağrıyar

. 

beş barmaq ağıza sığmaz

. 

205. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

beş barmaq ağıza sığmaz

. 

beş barmaq, bilə

y

ə

 

bağlı, bilə

kd

ə

, ür

ə

y

ə

 

bağlı

. 

beş barmaq, bilə

y

ə

 

bağlı, bilə

kd

ə

, ür

ə

y

ə

 

bağlı

. 

be

ş qorxaqa bir qarqa, min qarqıya bir daş

. 

beş qorxaqa, bir qarqa

. 

beş qorxaqa, bir qarqa

. 

Beş parmağın beşi bir değil

. 

Kardeşlerin hepsi aynı atadan, aynı anadan olsa da 

her yönüyle bir değildir

. 

Aynı milletin çocukları olduğu halde, 

aynı eğitimi ve aynı kültürü paylaştıkları halde her yönüyle 

birbirinn tıpkısı, aynısı olmazlar

. (Bayram Özdemir). 

beşigi açsan, başı çıxar

. 

beşigi açsan, başı çıxar

. 

beşikdə

 

qalan başın, əli aşa çatmaz

. 

beşikdə

 

qalan başın, əli aşa çatmaz

. 

beşikdəki uşaq yılxılınca, taxda ki xan yıxılsın

. 

beşiklər başsız, başlar beşiksiz qalmasın

. 

beşiklər başsız, başlar beşiksiz qalmasın

. 

beşiksiz, baş olmaz, bə

sl

ə

nm

ə

d

ən aş olmaz

. 

beşiksiz, baş olmaz, bə

sl

ə

nm

ə

d

ən aş olmaz

. 

206. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

beşin başı olunca, altının ayağı ol

. 

beşin başı olunca, altının ayağı o

l. 

beteri vear: -

ə

ld

ən çolaq, qoldan sınıq, axsaq ayaq, başdan sapaq, 

quşqun ürə

k. 

Bey mi yaman el mi yaman?: Yaman sözü Türkiye Türkçesinde cesur, kurnaz 

manasına gelir

. 

Özbek Türkçesi gibi bazı Türk lehçelerinde 

kötü manasında kullanılır

. Bey nekadar da ülkeyi kötü 

yönetirse yönetsin millet ile başa çıkamaz

. Bey nekadar ülkeyi 

idareyi maslahat ile idare ederse etsin, millet içerisinde daha 

dirayetli insanlar çıkabilir

. (Bayram Özdemir). (Bayram 

Özdemir). 

beyin boşluğu, könül xoşluğu

. (

beyni boş, könlü xoş

). 

beyin tanıdıqca açılar, kişi işlə

dikc

ə

. 

beyin tanıdıqca açılar

. 

beyin yoxsa, baş qovqa

. . (qovqa: kovqa. 

boş qab, oyuq

. 

boşqa

 (< 

boşqab)}

. 

{kişi başdan qoxar

. (adam k

ə

ll

ə

si il

ə

 adam olur)}. 

beyin yoxsa, baş qovqa

. . (qovqa: kovqa. 

boş qab, oyuq

. 

boşqa

 (< 

boşqab)}

. 

{kişi başdan qoxar

. (adam k

ə

ll

ə

si il

ə

 adam olur)}. 

beyindaşsa yoldaşan, yardaşlaşıb yoğuşlan, daşbeyinsə

 

bir tanış, üzmə

 

k

əndin at daşın

. (

yoğuşlanmaq

: 

(yaxınlaşmaq

. 

207. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

s

ə

mimil

əşmə

k). (

daşbeyin

: . kütbeyin. 

daşqafa

. beyni 

donmuş

. 

huş elə

m

ə

z). (bey

indaş

: . 

oydaş

. 

fikirdaş)

. 

beyni boş, könlü xoş

. 

(beyin boşluğu, könül xoşluğu)

. 

beyni boş, könlü xoş

. 

(beyin boşluğu, könül xoşluğu)

. 

beyni dolu çox dinl

ə

yib az söyl

ər, ağzı dolu çox söylə

y

ə

r az dinl

ə

r. 

beyni küt qalsa başın göz nə

yin

ə, olsa açıq

. 

beyni qapayan tiryakdur, gözl

ə

ri açan tiraktur. 

beynikütd

ə

 ut olmaz. 

(kütbeynid

ə

 utanc olmaz). 

beynin doldurmağın öğrəşdin, boşaltmağın unutma! 

(beynin: beynivin). 

bez alırsan keçə

 al. 

(keç

ənin dayağı, işlə

kliyi qat qat olur). 

bezin ç

ə

t

əsi, qızın ə

ç

ə

si

. (

ə

ç

ə

si: a

nası)

. (ç

ə

t

ə

si: 

qırağı)

. 

(bez aldın qırağına 

bax, qız aldın anasına)

. 

b

əğənc yaşanar keçə

r durmaz, il

ənc yaşanar durar keçmə

z. 

(b

əğə

nc: 

xoş 

gün). (il

ə

nc: pis gün. l

ə'n olunmuş gün)

. 

b

əğənmişsə

n?, b

əğə

ndir!

. 

b

əğni içmiş, ə

sr

əmiş, qoldan ə

ld

ə

n k

ə

kr

əmiş

. (b

əğ

ni: 

çaxır)

. (k

ə

kr

ə

m

ə

k: 

keh

ə

lm

ə

k). 

b

əxdi ala, sel yarşı, bəxdi qara, el qarşı

. 

b

əxdi ala, sel yarşı, bəxdi qara, el qarşı

. 

208. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

b

əxdi alqa olanın, xoruzu belə

 yumurtur. 

b

əxdi alqa olanın, xoruzu belə

 yumurtur. 

(

- alqa: 

uyğun

. mubar

ə

k. – 

bel

ə

: daha

). 

b

əxdi qaranı

n yeri olmaz

!

 - 

yeri varsa qapısı yox

!

 - 

qapısı varsa damı 

yox

!

 - 

damı varsa tünü 

(

bacası

) 

yox

!

 - tünü varsa odu 

yox

!

 - 

odu varsa aşı yox

!

 - 

aşı varsa də

ni yox

!

 - d

ə

ni 

varsa 

ə

ti yox

!

 - 

ə

td

ə

 

tapdı, pişməmiş pişik vurdu 

caladı

. 

b

əxtin dalın kə

ndin ara. -itiyin yoxki onu s

ə

n tapasan, yet

ə

c

ə

kki 

əl uzaldıb 

qapını sə

n çalasan. 

b

əxtin dalın kə

ndin ara. -itiyin yoxki onu s

ə

n tapasan, yet

ə

c

ə

kki 

əl uzaldıb 

qapını sə

n çalasan. 

b

ə

kl

ə

m

ə

 b

ə

kl

ə

nm

ə

zi, g

ə

ls

ə

 g

ə

ls

ə

 s

ə

nd

ə

n qoyu b

ə

kl

ə

m

ə

z. 

(qoyu: icaz

ə

). 

(gözl

ə

m

ə

 gözl

ə

nm

ə

zi, s

ə

nd

ə

n qoyu b

ə

kl

ə

m

ə

z). 

b

ə

kl

ə

m

ə

 b

ə

kl

ə

nm

ə

zi, g

ə

ls

ə

 g

ə

ls

ə

 s

ə

nd

ə

n qoyu b

ə

kl

ə

m

ə

z. 

(qoyu: icaz

ə

). 

(gözl

ə

m

ə

 gözl

ə

nm

ə

zi, s

ə

nd

ə

n qoyu b

ə

kl

ə

m

ə

z). 

b

ə

kl

ə

m

ə

 s

ə

n heç n

əyinin doluq çağın, tut indini, al indikin doldur çağın

. 

(doluq: yetgin. kamil). (doldur yetgir. kamill

ə

t). 

b

ə

kl

ə

m

ə

 s

ə

n heç n

əyinin doluq çağın, tut indini, al indikin doldur çağın

. 

(doluq: yetgin. kamil). (doldur yetgir. kamill

ə

t). 

209. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

b

ə

kl

ə

m

ə

kl

ə

 sürm

ə

 

yaşın, yaşın keçər tutar yaxan yaşlılıq

. 

(

yaşın

: g

ə

ncligin). 

b

ə

kl

ə

m

ə

m kimd

ən olursa yardımım, var umudum göylə

r

ə

 

açqur salım

. 

(açqur: açar). 

(işlə

y

ə

n çatar, çox yatan batar, özg

ə

d

ə

n güd

ə

n, 

baxtını kütə

r). (küt

ə

rm

ə

k: kortatmaq. korlatmaq). 

b

ə

kl

ə

m

ə

m kims

ə

 ala n

ə

rs

ə

 m

ə

n

ə

, ist

ə

m

ə

m kims

ə

 ver

ə

 mutlu özüm. 

b

ə

kl

ə

m

ə

zd

ə

n g

ə

l

ənin salınmışın yeri yox, uykusuzdan duyqusuz 

mutlu

luğun adı yox

. . 

b

ə

kl

ə

ntid

ə

n uzaq ol, qutluq s

ə

n

ə

 

yarqısın, bə

kl

ə

ntil

ə

r 

ə

kit s

ə

n, qutluq 

s

ə

nd

ən ıraqsın

. 

b

ə

kl

əntisi olanın, nisgil qalar qutluğa

. 

b

ə

kl

əntisi var olan, nisgillidür qutluğa, bə

kl

ə

ntisin yox ed

ən, qonşuluqdur 

qutluğa

. 

b

ə

kl

əyiş yaşama yaramaz

. 

b

ə

kl

əyişin sonu var, hə

r biçimin donu var. (

biçimin: 

əğinin

). 

b

ə

klisin b

ə

kl

ə, çatlısin çatla, yetər duyğunu tutturasın, ona doğru 

atlanasın, nə

 

yapdığın yapasın, olan kimi olacaq, olmaz 

kimi olmuyacaq. 

210. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

b

ə

klisin b

ə

kl

ə, çatlısin çatla, yetər duyğunu tutturasın, ona doğru 

atlanasın, nə

 

yapdığın yapasın, olan kimi olacaq, olmaz 

kimi olmuyacaq. 

b

ə

qit 

b

ə

kit

. qaymaq. maya. - 

suyun 

qaymağı

 

buz, şorun 

qaymağı

 

duz. 

b

ə

la, g

ə

lir

ə

m-g

ə

ldim dem

ə

z. 

b

ə

la, g

ə

lir

ə

m-g

ə

ldim dem

ə

z. 

b

əlanın qapısı gen olar

. 

b

əlası balına də

ym

ə

z. 

b

əlası balına də

ym

ə

z. 

b

əlasız bal olmaz

. 

b

ə

l

əd düşman kor atıcı olanmaz, vurduğunu bə

ll

ə

y

ə

r. (

b

ə

l

ə

d: 

tanış

). 

b

ə

l

ə

dçi yox sevgid

ə

. 

b

ə

l

ə

dçi yox sevgid

ə

. 

b

ə

l

ədçisi qarğa olanın, ruzusu pox olar

. 

b

ə

l

ədçisi qarğa olanın, ruzusu pox olar

. 

b

ə

lgili yol b

ə

l

ə

tçini neyl

ə

yir. (

b

ə

lgili: 

işarə

tli. tablolu

). 

b

ə

'li b

ə

'li dey

ə

n, b

ə

nd olar. 

211. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

b

ə

lk

ə

 dönm

ə

din diy

ə

 b

ə

kl

ə

m

əm artıq, dözə

nl

ə

r

ə

 

qatılıb olamam qartıq

. 

(

qartıq

: 

qarımış

. qoca). 

b

ə

lk

ə

 dönm

ə

din diy

ə

 b

ə

kl

ə

m

əm artıq, dözə

nl

ə

r

ə

 

qatılıb olamam qartıq

. 

(

qartıq

: 

qarımış

. qoca). 

b

ə

ll

ə

m

ə

yin s

ə

n b

ə

ll

ə

, belliy

ən tapılar

. 

b

ə

ll

ə

yi yox keç

ə

nl

ə

ri bilm

ə

y

ə

, gözü yok g

ə

l

ə

nl

ə

ri görm

ə

y

ə, yaşamı öykü 

görüb, bulutlara boy oxuyan g

ə

ncl

ə

r. 

(b

ə

ll

ə

yi: hafiz

ə

si) 

(öykü: 

nağıl)

. 

b

əlli düşman, gizlin dosdan yaxşıdır

. 

b

əlli düşman, gizlin dosdan yaxşıdır

. 

b

ə

nz

ə

tm

ə

d

ə

 suç yox. 

b

ə

rk durun b

ə

rk

ə

 

dözün, cıdam gürəş aparar, əl çatmazı yaparar

. 

(

cıdam

: 

muqavim

ə

t). (yaparar: uyqular. uzqurlar. 

işə

 keçir

ə

r). 

b

ərk qapını berim açar

. 

(berim: verim). 

b

ərk qapını verim açar

. 

(verim: para. h

ə

r ad il

ə

 olur olsun). 

b

ə

r

k sevişmənin, küsüşmə

si d

ə

rd 

olmasın, bə

rk olsun. 

b

ə

rk

ə

 

düşsə

 

daşdır, dişə

 

batsa, aşdır

. 

tapdısa, qalmır 

(

qalmır

: k

ə

çinmir. vaz 

keçmir), 

tapmasa qaçmır 

(

qaçmır

: izl

ə

mir. 

dalısaca gedmir)

. 

b

ə

rki k

ə

s

ə

rl

ər, yumşağı ə

y

ə

rl

ə

r. 

212. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

b

ərsiz ağac, baş əğmə

z. (

b

ə

rsiz

: 

ba

rsız

). 

b

ə

sl

ə

 

qarğanı, oysun gözünü

. 

b

ə

sl

ə

 

qarğanı, oysun gözünü

. 

b

ə

y b

ə

y

ə, çay çaya qovuşur

. 

b

əy danışır varından, yoxsul gedir halından

. 

b

ə

y dövl

ə

tsiz olmaz, dövl

ət çomaqsız olmaz

. 

b

ə

y dövl

ə

tsiz olmaz, dövl

ət çomaqsız

. 

b

əy qarşından keçə

nl

ə

r var it kimi, 

it qarşından keçə

nl

ə

r var b

ə

y kimi. 

b

əy qarşından keçə

nl

ər var it kimi, it qarşından keçə

nl

ə

r var b

ə

y kimi. 

b

ə

y olub sevinm

ə

, yoxsul olub yerinm

ə

. 

b

ə

y olub sevinm

ə

, yoxsul olub yerinm

ə

. 

b

əy varına, paxıl qısqanar

. 

b

ə

y ver

ən atın dişinə

 baxma, veril

ə

n pulu 

sayıb al

. (

atın dişinə

 baxmaq: 

atın yaşı dişində

ki xallardan b

ə

ll

ə

n

ə

r). 

b

ə

y, ist

ə

yin gey

ər, yoxsul, tapdığın

. 

b

ə

y, sevdiyin gey

ər, yoxsul, tapdığın

. 

b

əy, tanış qohuma, al ver, dostluğa baxmaz

. 

b

əy, tanışa 

- qohuma, al - 

ver, dostluğa baxmaz

. 

b

əy, toxluğundan acıyar, yoxsul, aclığından (

acıyar

). 

213. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016