Atalar deyir

k. 

başsağlığı dilə

yi, -

keçmişləri köçmüşləri yarqa qıl, qalanları yurtçuluq kə

m 

qılma

. 

başsız baş olunca, başlı, başın olsun

. 

başsız baş olunca, başlı, başın olsun

. 

başsız baş, ha vur, başdan başa vur

. 

başsız börklə

r n

ə

y

ə

 

yarar, börksüz başlar iş yarar

. (yarar: 1. yaryar. 

asıdar

. fayda ver

ə

r. 1. yaradar). 

başsız börklə

r n

ə

y

ə

 

yarar, börksüz başlar iş yarar

. (yarar: 1. yaryar. 

asıdar

. fayda ver

ə

r. 1. yaradar). 

başsız elin götü sə

sl

ə

n

ə

r. 

başsız elin karvançısı çox olar

. 

başsız gə

l

ən mal batsın, vaxsız deyə

n (din

ən) dil batsın

. 

başsız gə

l

ən mal batsın, vaxsız deyən dil batsın

. 

başsız gə

l

ən mal batsın, vaxsız diyə

n 

(

din

ə

n

) 

dil batsın

. 

başsız gövdə

 

boş qalar

. 

başsız kişi dos tutma, qılavuzsuz yol tutma

. 

başsız qaplan, başsız igid qolay soyular

. 

196. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

başsız sağlam tə

n

ə

, kölg

əsi yox, odunluğu çıxmaz, yemiş verməz ağaca 

olan oxşar

. 

(kişidə

 

baş olmasa)

. 

başsız toplum, cayıb gedə

r. 

(başsız

: 

ağılsız)

. 

başsız yurtta tülkü bə

y. 

başsız yurtta tülkü bə

y. 

başsıza baş olunca, başlı, başın olsun

. 

başsıza baş olunca, başlı, başın olsun

. 

başuvu qoyma dola keçmişilə, cibivi doldura qoy qozla noxud kişimiş ilə

, 

nec

ə

 tutsan keç

ə

c

ə

kdir qolay olsun ya ç

ə

tin. 

başverdi

kc

ə

 

öğrə

ns

ən, boşvermə

yi bil

ə

rs

ə

n. 

(bil

ə

rs

ə

n: 

öğrə

n

ə

rs

ə

n). 

başyazısı yazılmır

, 

qazılır

. 

batan biri saman ilan seç

ə

nm

ə

z

. {üzgünl

ə

r

ə

 

iyi kötü sayılmaz

. (üzgünl

ə

r

ə

: 

umutsuzlara)}. (

əlin canından üzə

n iyi kötü sayanmaz). 

(d

ə

niz

ə

 

düşən yılana sarılır)

. 

batan biri saman ilan seç

ə

nm

ə

z

. {üzgünl

ə

r

ə

 

iyi kötü sayılmaz

. (üzgünl

ə

r

ə

: 

umutsuzlara)}. (

əlin canından üzə

n iyi kötü sayanmaz). 

(d

ə

niz

ə

 

düşən yılana sarılır)

. 

batan gün, çıxar ə

lb

ə

t. 

batan gün

əş ertin doğar

. 

197. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

batana yürm

ə, atana yür, qırığı qırma, qıranı qır

. 

(yürm

ə

: yügürm

ə

. cumma). 

batar doğru, yanlışlıqı unutsan

. 

batası dünya alar, biri yatar biri qalxar

. 

batası qonağ, girir çıxmır

. 

(batsın o qonağ ki, girir çıxmır)

. 

batğana çöpdə

 

düşürsə

 

sarılır

. (

batğana

: q

ə

rq olana

). 

batı doğu yerində, başqa torpağ neylə

r

ə

m, k

ə

ndi evim yurdumda, günüm 

doğsa düz doğar

. 

batıb bə

xdi, çevrilib t

ə

xdi. 

batır deyil öz özüğnü yığmayan

. (

öz özüğnü

: öz n

ə

fsini

). 

batır savaşda, yürük yarışda

. (yürük: iti). (

batır

: güclü. p

ə

hl

ə

van). 

(

yarışda

: sibq

ə

td

ə

). 

batır yavasız, yara çarasız olmaz

. 

(

batır yavasız

: 

igid çatmıyan yönsüz, 

eybsiz). 

batırsa könül keçmişinə

, tikm

ə

sin gözün g

ə

l

ə

c

ək yola, keçinmiş keçə

 

dönm

ə

z geriy

ə, anılar batırar, ayaqda boğar

. (

keçinmiş 

keç

ə

: 

ölmüş keçmiş)

. (

anılar batırar, ayaqda boğar

: 

xatir

ə

l

ə

r

ə

 

qapılan ayaq üstü boğul

ur). 

batlaqdan gül 

əsgik olmasın

. 

batman qılıncın əmisi qızıldı

. 

198. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

batman otur salman qalx. 

(salman: iti). 

batman otur salman qalx. 

(salman: iti). 

batman otur, yüngül dur. 

(bulut olsan yoldaş olar yel sə

n

ə

). 

(işində

 

tutarlı, qayın 

olubda 

ə

rinc

ə

k olma, sust t

ə

pr

əşmə

). 

(tutarlı, qayın

: 

müs

ə

mm

ə

m, ciddi). 

batmış günlə

 

yaşayan, atan danın nisgili

. (

nisgili: nisgillisi. h

ə

sr

ə

tlisi 

). 

batsa günü igidin, tüys doğanı yox olar, doğsa günü igidin, yox doğanı beş 

olar. 

(

doğanı

: 

qardaşı)

. (köm

əksiz iş yerdə

 qalar). 

batsa 

günü igidin, tüys doğanı yox olar, doğsa günü igidin, yox doğanı beş 

olar. 

(

doğanı

: 

qardaşı)

. (köm

əksiz iş yerdə

 qalar). 

batsın belə

 

bir baş ki ağızda dili yoxdu

. 

(daşa dedim əridi, başa dedim sə

ridi). 

batsın o dil ki yeyib uddura bilir, danışanmır

. 

batur 

savaşda, yürük yarışda

. 

(batur: batman. güclü. p

ə

hl

ə

van). 

baturun gücü bil

ə

yind

ə

n, elçinin gücü biliyind

ə

n, sözçünü gücü elind

ə

ndir. 

bay eşə

k mins

ə

 at görün

ət, yoxsul atı eşə

k. 

bayağı çuval, bayağı duval, ə

sgi hamam, köhn

ə

 tas. 

bayağı baş, bayağı 

börk. 

bayqu yürünc

ə, bayqu işlə

. 

(bayqu: 

boşuna

. 

havayı

. müfd

ə) (işsiz 

dolaşmaqtansa, müfdə

 

çalış)

. 

199. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

bayquşa uyan, çatdığı yeri bə

llidir. 

bayquşla qaranquş oxumaz bir yerdə

. 

bayquşla qaranquş ötə

m

ə

z birg

ə

 

qaluğda

. 

bayquşun geddiyi yerə

, b

ə

l

ə

tçi g

ə

r

ə

k deyir. 

baylar köç

ə

r var qalar, bilgin köç

ə

r bar qalar. 

baylar yeni don geys

ə

, qutlu bolsun deyirl

ə

r, yoxsul yeni don geys

ə

, 

n

ə

rd

ən çaldın deyirlə

r. 

baylar yeni don geys

ə

, qutlu bolsun deyirl

ə

r, yoxsul yeni don geys

ə

, 

n

ə

rd

ən çaldın deyirlə

r. 

baylığ deyib güvə

nm

əqıl varıva, oğulsuzda, baylıq durarmış demə

. 

baylığı yığsın götürsün görməmişlə

r çevr

ə

d

ə

n, 

varsa baylıq dinc başdır öz 

ə

limd

ə

 

olmalı

. 

(

baylığı

: 

varlılığı

. z

ə

nginliyi). 

baylığız valılıqda yox, kimliyizdə

dir. 

(

baylığız

: hakimiyy

ə

tiz). (

valılıqda

: 

varlı 

olduqda. z

ə

nginlikd

ə

. devl

ə

tlilikd

ə

). 

baylığız valılıqda yox, kimliyizdə

dir. 

(

baylığız

: hakimiyy

ə

tiz). (

valılıqda

: 

varlı 

olduqda. z

ə

nginlikd

ə

. devl

ə

tlilikd

ə

). 

baylıq içi döğüşsə

, qarqa göyd

ə

 

qarqaşar

. 

(

baylıq

: 

başkanlıq)

. 

baylıq qazan elivə

, bilm

ə

m dem

ə

k çox qolay

. (çox qolay: çox rahat. çox pis, 

alçaq). 

200. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

baylıq qorqasız olmaz

. 

(

baylıq

: devl

ə

tçilik). (

qorqasız

: 

silahsız)

. 

baylıq qutaylıq deyil

. (

qutaylıq

: 

çoşbə

xlik). 

baylıq mal çoxluğu, könül toxluğu

. 

(varlılıq maldada sayılır, gözdə

d

ə

). 

baylıq mal çoxluğu, könül toxluğu

. 

(varlılıq maldada sayılır, gözdə

d

ə

). 

baylıq tə

m

ə

li topraq, 

ə

m

ək olur ona baş

. (

baylıq

: 

varlılıq)

. (

ə

m

ə

k: 

iş

. 

z

ə

hm

ə

t). 

baylıq tə

m

ə

li topraq, 

ə

m

ək olur ona baş

. (

baylıq

: 

varlılıq)

. (

ə

m

ə

k: 

iş

. 

z

ə

hm

ə

t). 

bayraqları ağdıran, düşüklə

rd

ə

n axan qan. (

ağdıran

: 

qalxı

lzan

). 

(

düşük

: 

şə

hid). 

(bayraqları ucaldan, düşüklə

rd

ə

n axan qan). (

düşük

: 

şə

hid). 

bayraqları ağdıran, düşüklə

rd

ə

n axan qan. (

ağdıran

: 

qalxılzan

). 

(

düşük

: 

şə

hid). 

(bayraqları ucaldan, düşüklə

rd

ə

n axan qan). (

düşük

: 

şə

hid). 

bayraqları ağdıran, düşüklə

rd

ə

n axan qan. (

ağdıran

: 

qalxılzan

). 

(

düşük

: 

şə

hid). 

(bayraqları ucaldan, düşüklə

rd

ə

n axan qan). (

düşük

: 

şə

hid). 

bayraqları, bayraq yapan, üstündəki qan durur, işlə

rivi onqat yapan 

alnındaki tə

r durur. 

(onqat: 

başarlı

. güclü). 

bayraqların canıdır, düşüklə

rd

ə

n axan qan. 

bayraqların canıdır, düşüklə

rd

ə

n axan qan. 

bayraqların canıdır, düşüklə

rd

ə

n axan qan. 

201. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

bayram aşı, qara, qarşı

. 

bayram aşınan, savaş daşınan

. 

bayram ayı, qış dalına baxınca, qazma kürək yaxdırır

. 

(dem

əkki, yeni çıxmış 

qışın soyuğu dönə

 bil

ə

r). 

bayra

m ayı, qış dalına baxınca, qazma kürək yaxdırır

. 

(dem

əkki, yeni çıxmış 

qışın soyuğu dönə

 bil

ə

r). 

bayram günü aşa ne, savaş günü daşa nə

. 

bayram önü xına yok, ondan keçni xına çok

. 

(keçni: 

keçmiş

. keç

ə

nd

ə

n sonra. 

sonrası

. keç

ə

nd

ə

n gerin). 

Bayram Özdemirin Y

azıları

-Atalar Sözü, Elin Gözü. 

bayramda ac öl

ə

nl

ə

r. 

bazara barda baxtıvı sına, işin onmasa kəndivi qına

. (

onmasa: düz 

g

ə

lm

ə

s

ə

). 

bazara barda baxtıvı sına, işin onmasa kəndivi qına

. (

onmasa: düz 

g

ə

lm

ə

s

ə

). 

bazara çıxan görür baxtı açıqdır qapalı

. 

(sınanmasa

 b

ə

ll

ə

nm

əz, yumuşmasa 

bell

ə

nm

ə

z). (

yumuşmasa

: 

işlə

nm

ə

s

ə, yumuşanmasa)

. 

bazara çıxmamış, baxt açılmır

. 

bazara düyüy

ə

 ged

ə

rk

ə

n, evd

ə

ki yarmadan olmaq. (daha iyisin umub, 

ə

lind

ə

kin itirm

ə

k). 

202. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

bazarda badam tapmayanlar, qoz alarlar. 

bazarda badam tapmayanlar, qoz alarlar. 

bazarda ona gör

ə

 s

əs küy qalxır ki, hə

r

ə

 

öz bildiyin danışır

. 

bazarda şam bahadı, korun nə

yin

ə

. 

bazarda üzçüd

ə

 

tapılar, asdarçıda

. 

bazardan qalan, bir gün qalar, 

əkişdə

n qalan, bir il. 

bazardan qalsan, bir gün qalarsan, 

ə

kind

ə

n qalsan bir il. 

b

azarlığın özü yapar, dəgirmanın özü dartar, yağu damar, yağru artar

. 

(

yağru

: b

ə

r

ə

k

ə

ti

). (

yağu damar, yağru artar

: çör

ə

k ver

ə

r 

çör

ə

yi artar). 

bec

ə

rm

əgin bacarsan, pozuq tuxum şorağ yer, ürün vermə

z ha 

ə

ks

ə

n. 

bec

ə

rtm

ə

d

ən yaşam kolu güllə

m

ə

z. 

bec

ə

rtm

ə

d

ən yaşa

m kolu güll

ə

m

ə

z. 

behişdə

n ummur, c

ə

h

ə

nn

ə

md

ə

n qorxmur (uçmakdan (c

ə

nn

ə

td

ə

n) umusu 

yox, tamudan (c

ə

h

ə

nn

ə

md

ə

n) qorxusu yox. 

acıda yesə

n 

şirin danış

. 

behişdə

n ummur, c

ə

h

ə

nn

ə

md

ə

n qorxmur. 

(

uçmakdan

 

(

c

ə

nn

ə

td

ə

n

) 

umusu yox, tamudan 

(

c

ə

h

ə

nn

ə

md

ə

n

) 

qorxusu yox. 

behiş

din l

ə

zz

ə

tin c

ə

h

ə

nn

ə

md

ə

kind

ə

n sor. 

203. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

behişdin lə

zz

ə

tin c

ə

h

ə

nn

ə

md

ə

kind

ə

n sor. 

bǝxt dönǝndǝ burunun suyu gözǝ damar

. 

(o baş dönə

nd

ə

dir, bax yox). 

bǝxtim olsaydı anadan qız doğulardım

. (s

ə

ni bel

ə

 

tanıram, ondada taxsız 

qalacaqdın)

. 

Bekarlık maskaralıktır

. Bu sö

z bekarlığın eksik taraflarını anlatır

. Yemesini 

içmesinin, temizliğini yapamadığı üçün

, bilhassa erkekler için 

bekarlık pejmürdeliktir

. (Bayram Özdemir). 

Bekarlık sultanlıktır

. 

Çoluk çocuk sorumluluğu olmadığı için bekarlık rahatlıktır

. 

(Bayram Özdemir). 

bel külük bizd

ən, bel büküş sizdə

n. (

bel külük bizd

ə

n, t

ər töküb işlə

m

ə

k 

sizd

ə

n). 

bel külük bizd

ə

n, t

ər töküb işlə

m

ə

k sizd

ə

n. 

beld

ən enik qıçdan olar, qoldan enik işdə

n. . (

enik: f

ə

l

ə

c

). 

bel

ə

 g

əlmiş belə

 

gedmiş, bildiyini verməmiş, evrən doğandan bə

ri, kimd

ə

 

olursa olsun, -üzgün ola ya özgün, yoxdu duraq 

durmağa, sözlü ola qulaqlı, yoxdu sorqu sormağa, yoxdu 

sorağ duymağa

. (üzgün özgün: bezar vurqun, nisgilli, 

h

ə

sr

ə

tli). 

204. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

beli bağlının dili bağlı

. 

(özg

ə

y

ə

 

arxalıya, bağlıya söz qalmaz) (

beli bağlılıq

: 

uşağı omayan qadın

. 

bu qadının dili el işində

 

bağlı (demə

k 

qısa)

. 

belin bağlı ə

lind

ə

kin

ə, göz yumular dalındakına

. 

(ayrılıq adlı yoxdurur yol

, 

ardıca gə

zil

ən umut, ayrılıq ölümdü demiş, 'ə

ld

ə

 olan' umud 

adlanır)

. 

(ayrıldınsa unut, geriyə

 yoxdu umut). (umut 

varlığından gəlir, gün düşə

rs

ə

 qarlar 

ə

rir). 

belin bük

ər, ağzın sikə

r. 

ben k

ə

ndimi bilm

ə

m bil

ə

 neylim, s

əssiligim artıq, sözə

 neylim, umrumda 

deyil kims

ə

l

ə

 olmaq, s

ə

n varsan içimd

ə

, s

ə

nl

ə

 yet

ə

rim 

ben. 

ber, berkitin artsın

. (ver, b

ə

r

ə

k

ətin artsın)

. 

bergil olma al

çağa, pə

sgit yerd

ə

 yaxalar. (