Atalar deyir

ə

nç

ə

kin: ölçü ölç

ə

yin). (duruma gör

ə

 uyum 

b

ə

sl

ə

m

ə

li). 

ç

ə

r çöp

ə

 

qarışıb yellə

 sürün

ə

n, sevir

əm deyib yanlışıb sevinə

n. . 

ç

ətin deyil yaşam yolu, tapa bilsən ana qolu, vardır onun bərki şolu, darlıq 

bolu. ç

ətin deyil yaşam yolu

. 

ç

ə

tin g

ə

l

ə

r ilkin günü h

ər işin

. 

ç

ə

tinlig

ə

 

düşməmiş, gücü nə

dir bilm

əmiş

. 

ç

ə

tinlig

ə

 

düşməmiş, gücü nə

dir bilm

əmiş

. 

ç

ə

tinlig

ə

 

qarşı dur, gücün nə

dir bil

ə

rsin. 

ç

ə

tinlig

ə

 

qarşı dur, gücün nə

dir bil

ə

rsin. 

ç

ətinlik qarşısında, duruşub üstə

l

ə

y

ə

n güclüdür, qaça bil

ən ağıllı

. 

ç

ə

tinlikl

ə

rd

ə

 çökünm

ə

yin h

ə

r n

əyivi dağıdar, heç nəyivi yarıtmaz

. 

(

çökünm

ə

yin: t

əslim olmağın

). 

çiç

ə

k olsan solarsan, budaq olsan qoparsan, sözl

ə

r sözü söz olsan, 

könüll

ə

rd

ə

 

yaşarsan

. 

çiğ odun yanmadan tütə

r. (

çiğ

: 

şeh

. öl). 

çiğ odun yanmadan

 tüt

ə

r. 

(tüt

ə

r: düdl

ə

r). (

çiğ

: 

yaş)

. 

çiğ sözlə

r

ə

 inanma, keç

ə

n gün

ə

 dayanma. 

358. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

çiğ unun yılpışması, çilində

ndir 

(unun yapışması, şehindən, yaşındandır)

. 

çiğdən çıxdığ gilə

 

düşdük

: 

şehdən qurtulub palçığa düşdük

. 

. ( gil: gir. git. 

kit. 

ət palçığ

. 

sıx, yapışqan palçıq

. ). 

çiğin unudan

, d

ə

rin yatar. (

çiğin

: d

ə

rdin). 

çığırsan sə

sin keç

ər, danışsan sözün

. 

çiğm də

rdim havalani, könül ist

ər savalani, ayrı düşə

n ev, eld

ə

n, ömür 

üstü havalani. 

çıx dışarı gedər aclığın, yol üstə

dir s

ənin zumarın

. 

çıx dışarı yollar açıq üzünə

, qoyma ç

ə

k

ə

 yol gö

zün, çöp düşə

c

ə

k gözün

ə

. 

(

çöp düşə

c

ə

k: 

ağ düşə

c

ə

k). 

çıxa bilməz başına bir ağacın, tırmadırsan bir ömürsə

 

balığı

. 

(içind

ə

 olmasa 

çıxar, pox quyudan, pox çıxar)

. 

çıxar ölüm yadımdan, içimdə

 s

ə

n olanda. . 

çıxarıqsız olda iyissiz qalma

. 

(qabiliyetsiz olda karaktersiz qalma). (qabiliyet: 

çıxarıq

. 

başarıq)

. (karakter: iyis. 

qılıq

. x

ə

siy

ə

t). (

əlayaqsız 

olsanda, yararsız olma)

. 

çıxarsan gözündü, tüpürsə

n üzündü. 

çıxarsan gözündü, tüpürsə

n üzündü. 

çıxarsız danışandısa (

danışan çıxarsızdırsa

) dinl

ə

y

ə

nd

ə

 

olsun çıxar 

g

ə

r

ə

k. 

359. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

çıxarsızlıq olasıdır, ıssızlıq, keçinilmə

z. 

(

ıssızlıq

: x

ə

siy

ə

tsizlik. 

qılığsızlıq

. 

kimdiksizlik. möhm

ə

llik. karaktersizlik). 

çıxdaçı çıxman, girdə

çi girm

ə

z. 

(çıxmalı çıxmayınca, girmə

li gir

ə

m

ə

z). 

(ist

ə

r ist

ə

m

əz sıra işin görür)

. 

çıxılmaz çıxmaz tapı

lmaz. 

{açmasız açmaz, keçitsiz çay olmaz)

. (

açmasız

: 

yolsuz. 

çarasız

. t

ə

dbirsiz). (açmaz: 

qıyın soru

. mü

ə

mma)}. 

çıxırsa sevgidən dönük, könül qızıq tə

ndir

ə

 dönür. 

çıxış keçiş, dönüş oluş bilmə

s

ə

n, evl

ə

nm

ə

yin ölümdür. (

çıxış

: 

başarı)

. 

(

keçiş

: keçinm

ə

. göz yumma). (

dönüş

: 

boşanma)

. 

(

oluş

: 

pişmə

). 

çıxış keçiş, dönüş oluş bilmə

s

ə

n, evl

ə

nm

ə

yin ölümdür. (

çıxış

: 

başarı)

. 

(

keçiş

: keçinm

ə

. göz yumma). (

dönüş

: 

boşanma)

. 

(

oluş

: 

pişmə

). 

çıxma yola yarqasız

, 

qurma döğüş arkasız, də

ng

ə

 

olmaz arbasız

. 

{

yarqasız

: b

ə

l

ə

dsiz. imsiz. 

nişansız

. (yarqa: im olaraq 

qoyulmuş kə

rtik)}. (d

ə

ng

ə

: 

ə

dal

ə

t). {

arbasız

: d

ə

ng

ə

siz. 

əşsiz

. 

b

ə

rab

ə

rsizlik). (arba: barabar. bir

ə

 bir. d

əş

. d

ə

h. d

ə

ng. 

müsavi}. 

çıxma yola yarqasız

, 

qurma döğüş arkasız, də

ng

ə

 

olmaz arbasız

. 

{

yarqasız

: b

ə

l

ə

dsiz. imsiz. 

nişansız

. (yarqa: im olaraq 

360. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qoyulmuş kə

rtik)}. (d

ə

ng

ə

: 

ə

dal

ə

t). {

arbasız

: d

ə

ng

ə

siz. 

əşsiz

. 

b

ə

rab

ə

rsizlik). (arba: barabar. bir

ə

 bir. d

əş

. d

ə

h. d

ə

ng. 

müsavi}. 

çıxmayan dışa gün görmə

zind

ə

n yatar. 

çıxmayan dışa gün görmə

zind

ə

n yatar. 

çıxmaz yoldan dön, batarsan, düşə

n yerd

ə

n qalx öl

ə

rs

ə

n. 

çıxmaz yoldan qayıt

. 

çıqqan dağ uca olsa, yırğıtan daşın ıraq düşə

r. 

(çıxdığın dağ yüksə

k is

ə

, 

attığın daş uzağ gedə

r). 

çıldırası sevə

nl

ə

riz, d

ə

li qibi atanlar. 

çıldıtan sevgivi kə

ndiv

ə

 

bırax, könüldə

 saklanan q

ə

m çil

ən bır

ax. (

çıldıtan

: 

cinl

ə

d

ə

n. d

ə

lird

ə

n) (q

ə

m çil

ə

n: q

ə

m quss

ə

n). 

çıldıtan sevgivi kə

ndiv

ə

 

bırax, könüldə

 saklanan q

ə

m çil

ən bırax

. (

çıldıtan

: 

cinl

ə

d

ə

n. d

ə

lird

ə

n) (q

ə

m çil

ə

n: q

ə

m quss

ə

n). 

çil

ə

 dolu umut yolu. (

çil

ə

: d

ə

rd

). 

çil

ə

ns

ə

n yov sevin

ər, dos döğünə

r. 

(çil

ə

ns

ə

n: 

çiğin söylə

s

ə

n. 

çiğin desə

n. 

şikayə

t eds

ə

n). (

çiğ

: d

ə

rd). (yov: yavuz. 

düşman)

. 

çılxa sevgini satan olsada alan olamaz

. (

çılxa

: teyxa. xalis

). 

çımcıq səmirip, batmanğa dolmaz

. (serç

ə

 s

ə

mirm

əkle, şişmə

kl

ə

 batman 

ç

ə

k

ə

m

ə

z). 

361. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

çimis iki d

ə

f

ə

 x

ə

rc

ə

 

düşür

. 

çiməndən üz öz gülün

, gülün solar, 

çağ qalmaz

. 

çiməndən üz öz gülün

, gülün solar, 

çağ qalmaz

. 

çin çil

ənir duzağa, quş ilənir kozağa

. 

(çin: d

ə

n. d

ə

n

ə

). 

(

il

ə

nir: 

ilişir)

. 

(

kozağa

: 

t

ə

l

ə

). 

çin çil

ənir duzağa, quş ilənir kozağa

. 

(çin: d

ə

n. d

ə

n

ə

). 

(

il

ə

nir: 

ilişi

r). 

(

kozağa

: 

t

ə

l

ə

). 

çin dos tapsan qın gündə, qulluğun ed hə

r yönd

ə

. 

çin dos tapsan qın gündə, qulluğun ed hə

r yönd

ə

. 

çin qızıl, oddan qorxmaz

. 

çin qızılın, oddan nə

 qorxusu. 

çin sevgiy

ə

 bir ömür yetm

ə

z, çin sevgil

ə

r ölüml

ə

 bit

ə

r. 

çin sevgiy

ə

 bir ömür yetm

ə

z, çin sevgil

ə

r ölüml

ə

 bit

ə

r. 

çin söyl

ə

, çin dinl

ə

. 

(doğur söylə, doğur dinlə

). (çin: t

ə

miz. 

doğur)

. 

çin sözün dey

ə

n, qutulur, sözün çinin dey

ə

n, tutulur. 

çin sözün dey

ə

n, qutulur, sözün çinin dey

ə

n, tutulur. 

çind

əş, qıyın günü bə

ll

ə

nir. (çind

əş

 düz tuxum. içi düz. h

ə

lalzada. içi üzü 

bir olan). (

qıyın günü

: ç

ə

tin günd

ə

). 

{çindos, qıyın günü 

b

ə

ll

ə

nir. (çindos: 

doğru dos)}

. 

362. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

çin

ər, olduğun deyə

r. 

(çin 

ə

r: 

doğru kişi)

. 

çin

ər, olduğun deyə

r. 

(

çin 

ə

r: 

doğrukişi

). 

Çingeneye beylik vermişler, önce babasını asmış

. 

Sonradan görmüşe 

yöneticilik vermişler, ilk önce kötülüğü yakınlarına 

yapmış

. 

(Bayram Özdemir). 

çinin sözü, sözün çini. (

gerç

ə

yin sözü, sözün gerç

ə

yi). 

çinin sözü, sözün çini: gerç

ə

yin sözü, sözün gerç

ə

yi. 

çinis n

ə

 yey

ə

r n

ə

 yedir

ə

r. (

çinis: çimri. 

qıtmır

). 

çinisin malın yeyib qabın qırarlar

. 

çinisin malın yeyib qabın qırarlar

. 

çırağ his verə

r

ə

k yanar. 

(gül tikansız olmaz)

. 

çırağ uçmaz yağ bolsa, çırağ durmaz yağ yoxsa

. 

(uçmaz: sönm

ə

z) (durmaz: 

sön

ər) (yağlı çıraq sönmə

z). 

çırağ üstün yarar astın korar

. 

(yarar: 

yartır

. 

ışıqlatır) (

astın

: 

altın

. dibin). (korar: 

kölg

ə

l

ə

r. 

ışıqlatmaz) (çırağ üstün görür astın yox)

. 

çirkin bürün

ə

r, göz

ə

l görün

ə

r. 

çirkin bürün

ə

r, göz

ə

l görün

ə

r. 

çirkin görs

ə

, gözü yatsama (

danma

), 

söz eşitsə, qulağı

. 

çirkin kotan, qanmaz kişi olmasa, çirkin yaşam bulunmaz

. 

363. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

çirkin olsun qız olsun, əğri olsun yol olsun

. 

çirkin olsun qız olsun, əğri olsun yol olsun

. 

çirkin özün gizl

ə

di, göz

ə

l açqara (

aşqara

) g

ə

zir. 

çirkin özün gizl

ə

di, göz

əl aşgara 

(

açıqara

) 

g

ə

zir. 

çirkin üzün gizl

ə

dir, göyç

ə

k budaqlar g

ə

zir. 

çirkin

ə

, güzgü g

ə

r

ə

km

ə

z. 

çırpıq özün dal oylayt (

düşünə

r

): 

qurumuş dal kəndini söğüt sanar 

(z

ə

nn

 

ed

ə

r). 

çırtmasın sərimiş, yünün ərimiş

. 

(

çırtma

: 

göz göz olan quş duzağı, tə

l

ə

si. tor). 

çivi çalı, çal atı, at atlını yürüdür

. (

çalı

: 

nalı)

. 

çivi çalı,

 

çal atı, at atlını yürüdür

. (

çalı

: 

nalı)

. 

çivi çivini sök

ə

r. 

(pisliy

ə

 d

ə

ngiyl

ə

 

qarşılıq verilə

r

ə

k, çözülür). 

çivi itdi, taka getdi, taka getdi, at getdi, at getdi, atlı getdi, atlı getdi, dil 

getdi, dil getdi, el getdi

. (dil: 

düşman casut)

. 

çivi, taxanı, taxa, atı, at kişini, kişi yurdu qorar! (taxa

: nal). (qorar: saxlar. 

(çivi saxlar taxanı, taxa 

-

atı, at kişini, kişi vatanı)

. 

çiy unun yılpışması, çilində

ndir 

(

unun yapışması, şehindən, yaşındandır

). 

çiy yumurta soyulmaz, qonşu payı doyurmaz

. 

(kişi umağı, 

k

əndi dumağı)

. 

(

umağı

: ümüd yeri). (

dumağı

: 

damı)

. 

364. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

Çoban armağanı

, 

çam sakızı

. 

Çam sakızı çoban armağanı

. Hediyenin 

büyüğü ve küçüğü olmaz

. 

Önemli olan kişileri sayarak, 

gönlünden koparak getirilen hediyedir. 

(Bayram Özdemir). 

çoban baxdığın, kə

ndli 

ə

kdiyin yey

ə

r. 

çoban baxdığın, kə

ndli 

ə

kdiyin yey

ə

r. 

çoban dayağı ilə

, g

əlin duvağı ilə

. 

çoban dayağsız olmaz

. 

çoban kövn

ə

s

ə

, sirk

ə

 

sağıb süt verə

r. 

(kövn

ə

s

ə

. ür

ə

k el

ə

s

ə

. ist

ə

s

ə

). 

çoban küsdü itind

ən, düşdü qurda toy halay

. 

çoban n

ə

dir, t

ə

sbeh n

ə

. 

çobana dayaq, g

ə

lin

ə

 duvaq ver. 

çobana sormuşlar, 

–

namaz oxurmusun, demiş

. –

sürünün duruşuna bağlı

. 

çobana verm

ə

 

qızı, ya qoyun güddürə

r ya quzu. 

çobana verm

ə

 

qızı, ya qoyun güddürə

r, ya quzu. 

çobana yanaş, acığmısan, karvana yanaş, yorulmusan

. 

çobana yanaş, acıqmısan, karvana qoşul, yorulmusan

. 

çobanı özündən olanın, qoyunu dişi doğar

. 

çobanı özündən olanın, qoyunu dişi doğar

. 

çobanın ayağı yetmə

s

ə, dayağı yetə

r. 

365. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

çobanın könlü olsa, tə

k

ə

d

ən süd sağar

. (t

ə

k

ə

d

ə

n: 

ə

rk

ə

k). 

çobanın könlü olsa, tə

k

ə

d

ən süd sağar

. 

(

t

ə

k

ə

d

ə

n: 

ə

rk

ə

k

). 

çobanın könlü olsa, tə

k

ə

d

ən süt sağar

. 

çobansız qoy, börüyə

 yem. 

çobansız qoyun dağar

. (

dağar

: 

dağılar)

. 

çobansız qoyun, qurda pay olar

. 

çobansız qoyunu qurd yeyə

r. 

çobansız qoyunu qurd yeyə

r. 

çobansız sürü baş tutmaz, bakansız ölkə

. 

çobansız sürü yo

lu azar. 

çobansız sürü, yolu azar

. 

çobanun koru, ölünün goru. (

gözsüz b

əkçi kar zırnaçı)

. 

çocuğun sözünə, qocanın gücünə

 güv

ə

n olmaz. 

çocuğun sözünə, qocanın gücünə

 güv

ə

n olmaz. 

çocuq anadan yetim qalar! (yetim: 

pişmiş

. yetik. (< yetm

ə

k). yetli. yetil. 

kamil. olqun. 

varqın

. d

əymiş) (