Atalar deyir

922. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qara üstün

ə

, yox boya, aca verdin, ver doya. 

qara üzlü pul, 

ağartmış qara gecə

ni. 

qara var göz qarası, qara var üz qarası

. 

qoşusu qara, o qara hara, bu qara 

hara. 

(qara var gözd

ə

, qara var üzd

ə

. 

qoşusu qara, o qara 

hara, bu qara hara). (

qoşusu

: ikisi). 

qara var gözd

ə

, qara var üzd

ə

. 

qoşusu qara, o qara hara, bu qar

a hara. 

(qara var göz qarası, qara var üz qarası

. 

qoşusu qara, o qara 

hara, bu qara hara). (

qoşusu

: ikisi). 

qara yerd

ən yaşıl göylük gögə

rir. 

qara yerin q

ə

drin 

ə

kinçi bil

ə

r, qara yolun q

ədrin, yolağçı (

yolçu

). 

qara yerin q

ə

drin 

ə

kinçi bil

ə

r, qara yolun q

ə

d

rin, yolağçı

. 

qara, r

ə

ngl

ərin üstünüdür, ağı görmə

yinc

ə

. 

qara, tamuq, ağ uçmaqlıq demişlə

r. 

qarabatdaq yolu ged

ə

n qarqa, batar. 

qaraçı çalıb, kürd oynamaq

. (

qarışmış olub, kimin nə

 

yapdığı bə

lli olmayan). 

qaradan yoxdu qara, ölüm üsd

ə

 yoxdu yara. 

qaradan y

uxarı rə

h, ölümd

ən yuxarı də

rd yox. 

qaraqçıdan oğru qaçar

. (

yol k

ə

s

ən oğruya güc basar

). 

qaraquş milçə

k, avlamaz. 

923. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qaralıqda oyanıq, aydınlıqda uyanıq

. (

uyanıq

: uykulu

). 

(iki çeşit yaşarız

. -

qaralıqda oyanıq, aydınlıqda uykulu)

. 

qaralıqda oyanıq, aydınlıqda

 

uyanıq

. (

uyanıq

: uykulu

). 

(iki çeşit yaşarız

. -

qaralıqda oyanıq, aydınlıqda uykulu)

. 

qaraltı verər, ışıq vermə

z

. 

(özün qabağa atar, yaraq (istifdə

) verm

ə

z). 

qaraltısı görünsə

 

uzaq olmaz çatması

. (

bildir izi, bu il özü

). 

qaran gec

ə

 bitm

əz işi, uzun ərişi, 

bitm

əz sevgi başı burar dolar gorda itə

r. 

(qaran: 

qaranlıq)

. (bitm

əz sevgi başı

: toxdamaz sevgi 

yara

sı)

. 

qaranğunu yıxıb durub, dan gə

liri, dan g

əlir, allı dürlü boyan boyub, yaz 

g

ə

liri, yaz g

ə

lir. 

qaranquda qardaş səsi tanınar

. 

(h

ə

r n

ə

 

alır bir boya, yalnız sə

sdir boyanmaz). 

qaranquda qulaq duyar göz görm

ə

z. 

qaranquda qulaq s

əsi qayrıqmaz

. 

(

qayrıqmaz

: 

qarıqmaz

. 

kırıx salmaz

. t

ə

rs, 

iştibah tutmaz)

. 

qaranquluqda yeriş yaramaz

. (qaranquluqda: 

zil qaranlıq)

. 

qaranquşla yaz gə

lm

ə

r, yaz g

ə

tir

ər qaranquş! 

(g

ə

lm

ə

r: g

ə

lm

ə

z). 

qaranlığa ışıq gə

r

ək, yaşamağa, bilik

. 

qaranlığın qə

drin bilm

ə

y

ən, ışıqda kor qalar

. 

924. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qaranlıq aydınlıqdan, yalan doğrudan qaçar, günəş yalnız da olsa, ış 

çevr

ə

n

ə

 saçar, qarqalar sürüyl

ə, qartal yalnız uçar

. 

(

ış

: 

ışıq

). 

qaranlıq yerə

 girdin, gözüvü yum ç

ə

liyi tut. 

qaranlıqda atınan eşşə

k seçilm

ə

z. 

qaranlıqda çığırsan, qarındaşdan bə

kl

ə

 s

ə

s. (

qarındaş

: özünkü

). 

qaranlıqda ışığa sarı yerimə, ışığı tut önə

n yeri. 

qaranlıqda iz qalmaz

. 

(qaranlıqda kölgə

 yox). (ist

ə

nil

ən iş, kimsə

 

bilmədən, 

qaranlıqda yapılır)

. 

qaranlıqda kölgə

 yox. 

qaranlıqda od, aydınlıqda tüstü saklanmaz

. 

qaranlıqda, hə

r n

ə

 qara görünür. 

qaranlıqı görübdə

 

aydınlığa inandım

. 

qaranlıqlar yaranmışdır kölgə

d

ə

n. 

qaranuq tün gec

əni yarmağa yarmışdı bilim

. 

(qaranuq tün gec

ə

ni: qap 

qaranu gec

ə

ni) (

yarmağa yarmışdı

: 

açmağa yaramlşdı

). 

qarasevda qara köyn

ə

k d

əğişmə

z, qara köyn

ə

k, alasevda yad qalar. 

qarasevdalı duraq bilməz, alasevdalı sorağ bulmaz

. 

(duraq: dinclik) (

sorağ

: 

cavab. adres). 

925. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qaraüzd

ə

n 

(

q

ə

. b

ə

d

ə

n: oruspudan

) arvad olmaz, oynaşdan ə

r olmaz. 

qaravaşa don geydirsən xanım olmaz, lə

p

ə

 l

ə

p

ə

 

qar yağsa yaza qalmaz

. 

qaravaşdan xanım olmaz, çiçə

kgild

ə

n, odun olmaz. 

(çiç

ə

kgild

ə

n: gül 

ağacından)

. 

qaravaşın bəlalı başı, külü qoy, toprağı daşı

. 

qaravqul ol ağzına, dil durur canın qadası, qıs dişingi qatıraq, dişdir dilin

 

qalası

. (

qalası

: 

qapısı)

. (misgin). 

qaraysa könül silinm

ə

z qara. 

(pis gümanlı olan çə

tin düz

ə

l

ə

). 

qarçıxdı dağa dadlandı

. 

qardaş evdə, yaxın demə, qonşu çöldə

, uzaq dem

ə

. 

qardaş qardaşın yoxluğun istə

r, ölümün yox. 

qardaş sə

si qar

anlıqda bə

lgirür. (

qaranlıqda qulaq çətin ki yanıla

). 

qardaş yaman uzaq ol, yaxşı eldən qaçınma

. 

qardaş, qan qardaş olur, mal qardaş yox

. 

qardaşdan qarın yaxın

. (

kişi hammıdan irəli özün düşünür

). 

qardaşından ə

r olmaz, könlün açan g

ə

p olmaz. (

t

ə

kligi seç

ə

n 

qıza söylə

nir). 

qardaşlığın tanıqlat, sonra istə

 

sovğavı

. (

tanıqlat

: t

ə

sdiq edit). (

sovğavı

: 

irsivi

). 

926. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qardaşlığın tanıqlat, sonra istə

 

sovğavı

. (

tanıqlat

: t

ə

sdiq edit). (

sovğavı

: 

irsivi

). 

qar

əndaşın kölgə

si günd

ə

 b

ə

lli. 

qarğa qarısın kim bilər, kişi alası

n kim tapar. 

qarğa qartal olmaq istədi vurdi qanadı sındı

. 

qarı biə

ni g

ə

lin bilm

ə

z. 

qarı də

v

ə

 

köşə

k (

bala

) verm

ə

z. 

qarı də

v

ə

 

köşə

k verm

ə

z

. 

qarı də

v

ə

 

qızıl

-

qızıl olsada, köşə

k gözl

ə

m

ə

. 

qarı öküz baltadan qorxmaz

. (

öğrənişmiş nə

rs

ə

d

ə

n qorxu tökül

ə

r). 

qarıcıq

lar g

ə

lincikl

ər yaşlarını gizlə

m

ə

z. 

qarıdıqca bir öküz qatlaşırı buynuzu

. 

(öküz qarıdıqca buynuzları qatlaşar)

. 

(öküz qarı buynuz qatı)

. 

(qarı öküz qatı buynuz)

. 

qarın doyuran aşın

, 

yağu yıxan daşın olsun

. 

qarın tox, qayğı yox

. (

bir para yaratıqlar belə

dir). 

qarın yediyin qusar

. 

(güll

ə

 yatan gül qoxar). 

qarın yükü qata düşə

r, ayaq ged

ə

r, qab üzül

ə

r. (

qata: dama). 

qarındaşlıq alınmaz, doğan qarın bir gə

r

ək, yol yoldaşlığı alınmaz, yayaq 

atlı də

h g

ə

r

ə

k. 

927. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qarındaşlıq qarımaz, düz ilqarlı arınmaz

. 

qarınğ bar, bə

rk

ə

tin bar

. 

(güzün çisi, qışın qarı, yaz yamğırı, il bolluğu)

. 

qarının birçəyi ağ, ürə

yi qara, g

ə

ncin ür

əyi ağ, birçə

yi qara. 

qarının hörübü yaman, suyun örübü yaman

. (

hörüb: k

ə

l

ə

k. 

çatı

. 

cadı

. ovsun) 

(

örüb: 

öğüb

: 

çöğüb

. 

burğov

. girdab). 

qarınqulu qarnına 

ged

ə

r. 

qarınqulu öz qarnın güdə

r, özg

ə

 

ə

lin (

götün

) axdarar. 

qarınpa qazanın altına yox, üstünə

 baxar. 

qarınpanın özü doysada, gözü doymaz

. 

qarışıq dilli

, duru kimlik qazanmaz. 

qarışqa daşımaqdan, qarınpa aşımaqdan yorulmaz

. (

aşımaqdan

: 

aşamaqdan

). 

qarışqa

 olsanda ol, k

ə

ndi gücün bilgil

ə

n. 

qarışqanı ayağa qoy, özü başa çıxar

. 

qarıvmasa bağ olmaz, sağılmasa yağ olmaz

. (

qarıvmas

: 

baxılmasa

). 

qarqa aytmış appağım, kirpi aytmış yumşağım

. 

(hamıya dadlı öznünkü, kə

ndi 

manın görmə

zkin) (görm

ə

zkin. görm

ə

z heçk

ə

zin). 

qarqa bala ağcalaq, kirpi bala yafcalaq

. 

(

ağcalaq

: 

ağapbağ)

. (yafcalaq: 

yumşaq)

. 

928. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qarqa balasın lappağım (

ağ appağım

), 

kirpi balasın yumşağım deyə

r. 

qarqa döşün çə

km

ə

kl

ə

 qaz olmaz. 

qarqa gözü poxda. 

qarqa qarıldar, qış gə

tir

ər, qaz qaqqası, yaz gə

tir

ə

r. 

qarqa qarqa gözün çoqurmaz. 

(çoqurmaq: çuqurmaq. oymaq). 

qarqa qarqanın gözün çoxubaytmaz

. (

qarqa qarqanın gözünü çıxarmaz)

. 

qarqa qarqanın gözün oymaz

. 

qarqa on iki hava qarıldar, biri birində

n z

ə

hl

ə

 getm

ə

li. 

qarqa tavçası çöplüyə

 salar. (

tavçası

: tovsiy

ə

si) (çöplüy

ə

: 

poxluğa

). 

qarqa yuğunar, qarası çıxmaz

. 

qarqa, qarqa gözün çoğurmaz

. (

çoğurmaz

: oymaz. kor edm

ə

z). 

qarqa, qarqa gözün çügürm

ə

z. (

çügürm

ə

k: çükürm

ə

k. dimdikl

ə

m

ə

k. oymaq). 

qarqada quş sayılır, sə

rç

ə

d

ə

. 

qarqadan göyç

ək quş istə

dil

ər, öz balasın g

öst

ə

rdi. 

qarqanın bir gözü oxda, bir gözü poxda

. 

qarqanın ötmə

si, özün

ə

 

xoş gə

l

ə

r. 

qarqanın ötmə

si, özün

ə

 

xoşdur (

xoş gə

l

ə

r). 

qarqanın sə

sind

ən xoş sə

s yoxdu, bülbülü duymuyan yerd

ə

. 

qarqanın üzü qara, içi ala (

pozuq

). 

929. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qarqanın, mininə

 d

ə, bir daş yetə

r. 

qarqanmaz ata, yarqansa bala

. (qarqanmaz

: 

qınanmaz

. 

c

əzaya düşmə

z). 

(yarqansa: t

ə

rbiy

ə

t olsa. hiday

ə

t olsa). 

qarqaşa qılayatğan bala aldağan yaxşı

. 

(qarqaşa

, 

dincsizlik qılıb duran 

cocuğu oyalamaq yeğdir)

. (

qarqaşa

: 

şuluğluq

. dincsizlik). 

qarqış ilə

 

doğunmuş qara qışlar bilmə

dim. 

qarqışlar qocaldır, alqışlar ucaldır

. 

qarqıya dedilə

r poxun d

ə

rman, getdi d

əniz ortasın seçdi

. 

qarqnın bir gözü oxda, bir gözü poxda

. 

qarlı dağ kimi yalnız, kəndi qayğıma dalğız, aşq yolun tutalı, nisgil özlə

m 

qalağız

. 

(

dalğız

: batm

ış)

. (nisgil özl

ə

m 

qalağız

: h

ə

sr

ə

t 

h

ə

sr

ə

t

ə

 

qalanır

. h

ə

sr

ə

t h

ə

sr

ə

t üstün

ə

 

qalanır)

. 

qarna qulluq, k

ə

s

ə

ll

ərin başıdır

. (

qarınqululuq xə

sd

ə

likl

ərin başıdır

). 

qarnı ac gözü acdan tez doyar

. 

qarnı acığan, qazana baxar

. 

qarnı acmış, gücü qaçmış

. 

qarnı tox, beyni

 yox. 

qarnı tox, sözü yox

. 

qarnım kürə

yim

ə

 

qovuşub, mə

nimki m

ə

nd

ən sovuşub

. 

930. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

Qarnım üçün yaşamıram, arım üçün yaşayıram

. 

(Ara Gündüz). 

qarnımdan çıxan qada, kimə

 gedim s

ə

nd

ə

n dada. 

qarnıva görə

 

aş iç, boyuva görə

 don biç. 

qarnıva görə

 

aş iç, boyuva görə

 don biç. 

qarpuz başdan, ağac yaşdan böyüyə

r. 

qarpuz k

ə

smekl

ə

, yür

ək soğumaz

. 

qarpuz qabuğu ilə

 böyüy

ən eşeğin, ölümü sudan olur

. 

qarrı arslan sıçana, qarrı börü itlə

r

ə

 

yem olarmış

. 

qarrı qoca başda usun, tə

nd

ə

 gücün

 

itirs

ə, cibi boşsa ən yaxını yad olar

. 

qarr

ı qoca başda usun, tə

nd

ə

 gücün

 

itirs

ə, cibi boşsa ən yaxını yad olar

. 

qarrı qurd hünkürtüdə

n, d

əğirman sıçanı gurultudan ürkmə

z. (

ürkm

ə

z: 

qorxmaz). 

qarrığa aylandı biz görən yaşlar, ayağa dolandı biz görən başlar

. 

(

qarrığa

: 

qarıya)

. (

aylandı

: çöndü). (

yaşl

ar: g

ə

ncl

ə

r). (

ayağa

 

dolandı

: 

yer

ə

 

düşdü

. öldü). 

qarrığa aylandı biz görən yaşlar, ayağa dolandı biz görən başlar

. 

(

qarrığa

: 

qarıya)

. (

aylandı

: çöndü). (

yaşlar

: g

ə

ncl

ə

r). (

ayağa

 

dolandı

: 

yer

ə

 

düşdü

. öldü). 

qarşılığın güdməmiş, seviş alanda nökə

r. 

qarşılığı

n içind

ə

, sevgi yolun tutanlar. 

931. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qarşılıqsız iş görən, seviş eşqə

 köl

ə

dir. 

qarşılıqsız nə

 

yapılmış, degilə

n. 

(h

ə

r n

əyin qarşılığı var)

. (h

ər qılıqda bir 

qarşılıq bə

kl

ə

nir, b

ə

kl

ə

n

ə

n n

ə

rs

ə

 ''heçn

ə

'' olabilir). 

qarşından atar, başından yox

. 

(

qarşından

: göz qab

ağındn)

. 

qarşından gedib, başından çıxar, çıxmayırsa bil, ayağdan yıxar

. 

qarşısa başın xoşluğa könül gec qalır ölüm

. 

qarşıva çıxanı boşla, qarşına gedəni tuşla

. 

qarşıva sən doğru çıxan gözlə

m

ə, doğru yapın özünlə

 s

ə

n bil yet

ə

r. 

qartal qocalsa, sıçan avlar

. 

qartal yuva qurmaz tanqa qalırsa belə

. (

tanqa > t

ə

nha. t

ə

k. 

yalnız

). 

qartal yuvasın gə

z

ə

r, at sürüsün. 

qartalla g

ə

z

ən daşa, tüküylə

 g

ə

z

ə

n l

əşə

 qonar. 

qartallar çırpışır, göyə

rçin tükü ürp

əşir (

tozlanır

). 

qartalsız ölkə

d

ə, yapalaq qartal sayılır

. 

qasırqaya

 dayanan, 

ə

s

ə

n yell

ə

 

yıxılar

. (

bulağayla, qarışılıqla araya girə

n, 

qarışılıqla aradan çıxılar)

. 

Qaş qayıran yerdə

 vurub gözünü tökdü. (

Araz Gunduz

). 

932. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qaş üsdə

 göz yaparlar, 

ə

lind

ə

kin alarlar. 

(qaş üsdə

 göz yaparlar, 

ə

lind

ə

kin 

çalarlar) (

qaş üsdə

 göz yaparlar: 

başıvı şer başına 

oxşadarlar)

. 

qaş üsdə

 gözü var dedil

ər, varın yoxun yedilə

r. (

kişini şişirtdilə

r

). 

qaş yapayım də

rk

ən, göz çıxarmaq

. (

iş düzə

ltm

ə

k dil

ə

yi il

ə

 

iş pozmaq

). 

qaşa baxma, gözə

 

bax, ağızdan çıxan sözə

 bax. 

qaşa qaşa, qazan olur, yasa yasa, d

aban. 

(