Atalar deyir

yayı

: 

kamanı)

. 

küsm

ə

!. küs

ən, paysız qalar, şamsız yatar

. 

küsm

ə

k ist

ə

yir küs

ə

 bilm

əyir, barşıqda dözə

 bilm

ə

yir. 

küss

ə

 çoban itind

ən, qurda düşə

r toy halay. 

. (halay: 

şə

nlik)

. 

küsülmüşük yerində

, köm

ə

kl

əş yükü çataq

. 

küşə

n d

əniz, qalın qalıq

: 

coşan də

rya, bulqan hava. 

küt göz, n

ə

 gör

ə

r, küt ox, n

ə

 

deşə

r. 

küt göz

ə

, iti ox n

ə

 g

ə

r

ə

k. 

küt küt yey

ər yoncanı, yada salmaz daycanı

. 

(

küt küt: kürt kürt. 

xırt xırt

. 

xıt 

xıt

. 

xırp xırp

. 

xıp xıp

. 

qırç qırç

. ). 

küt qarı dilə, küt pıçaq ə

l

ə

 küt verir. (

küt qarı

: deying

ən qarı)

. (küt verir: kötü 

g

ə

lir. z

ə

r

ə

r verir). 

küt qayçı, də

rziy

ə

 korac. 

(korac: 

işini pozan, sınıxlayan ararrac!

. 

küt piçaq 

ə

l

ə

 küt verir. (

küt: kot. kor. kesgin olmayan) (küt verir: 

ə

ziy

ə

t verir). 

küt piçaq, 

ə

l

ə

 yavuz, kötü avrad dil

ə

 yavuz. (

kor pıçaq ə

l

ə

 

yavuz, kötü qadın 

yavuz). 

903. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

kütlüy

ə

 

bir boya çatmış o 'qara', qutluğun düz boyası gündə

 

çalarlı 

boyadur. 

kütük dedin dal qabağı bə

ll

ə

nm

əz, başdan oxu dibdə

n oxu d

əğişmə

z. 

(kütük sözün başdan oxu dibdə

ns

ə

 

anlamı heç dəğişmə

z). 

(kütük: kötük. künd

ə

). 

(boşqanın dal qabağı bə

ll

ə

nm

ə

z) 

(

boşqanın

: 

boşqafanın)

. 

küydür

ə

n çox, övk

ə

y

ə

n yox. 

(övk

ə

y

ə

n: t

ə

s

ə

lli ver

ə

n). 

küysün o pitik yandıran ə

ll

ə

r

. (küysün: 

yansın)

. 

küz

ə

 günd

ə

 

sınmaz, günündə

 

sınar

. 

küz

ə

 

qıranda bir, suyu gə

tir

ə

nd

ə

 bir. 

küz

ə

 

qırılsada qılpı ə

ld

ə

 

qalır

. 

küz

ə

d

ə

n axan içind

ə

ndir. 

küz

ə

nin geri verdiyi içind

ə

ndir. 

küz

ə

y

ə

 

bulaşan, içindən değil

. 

kəmsitiklə

 baxma ulu babava. 

(

kəmsitiklə

: h

ə

qar

ə

tl

ə

. t

ə

hqirl

ə

). 

qaba s

ə

mir

ən, özü qapılar

. 

(gobudluk öğrə

d

ə

n, gününd

ə

 

qabıya yem olur, 

gobudluqdan paysız qalmaz)

. 

qabaq sırlı, qabaq sırlı qadə

hdir, döy

ə

rs

ən yarasa qırlanqıç olmaz

. 

qabaqda, inamın olsun, arxada, dayağın

. 

904. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qabaqdaki ötürmüş, dalındaki eşitmiş

. 

qabal ağça yiyə

sin

ə

 

düşə

r

. (qabal: qondarma). (yalan, uydurma n

ə

rs

ə

 ç

ə

tin 

b

əğə

nil

ə

r). 

qabalıqlar yoğunun, verə

r s

ə

n

ə

 yoxunun. 

(yoxunun: 

yaxın olanın

. yoxun 

olanın

: içd

ən sananın)

. 

qabanın ardınca qaçan, evdəki doğuzunda itirdi

. 

qabay başda

, 

sonku us. 

(qabay önd

ə

 qaçar, us izind

ə

n) (qabay: q

ə

hr. abay. 

q

ə

z

ə

b). 

(qızma, hirslə

nm

ə

 

ağlı, mə

ntiqi basar). 

qabay önd

ə

 qaçar, us izind

ə

n. 

(qabay başda sonku us) (

qabay: q

ə

hr. abay. 

q

ə

z

ə

b). 

(qızma, hirslə

nm

ə

 

ağlı, mə

ntiqi basar). 

qabayın utan köpə

rm

ə

z. (

qabayın

: hirsin. -

tanrı 

qabayar, bolluq aparar). 

(köp

ə

rm

ə

z: köpm

ə

z). 

qabığına çəkilmiş

. 

(qınına girmiş

. 

dış evrə

nd

ə

n, çevr

ə

nd

ən, dünyadan ilişgilə

rin 

k

əsmiş

. 

ə

tliy

ə

 sütlüy

ə

 

qarışmazlıq)

. 

qaçan at tutulur, söz çıxırsa tutulmaz

. 

qaçan fili, quyruğundan saxlaya bilmə

zs

ə

n. 

qaçan qurtuldu, duran tutuldu. 

qaçanda tanrını çağırır, qovanda

. 

qaçanda tarı çağrır,

 qavanda. 

qaçanı qovma, düşə

ni vurma. 

905. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qaçanı qovma, geçə

ni t

ə

pm

ə, yıxığı vurma

. 

qaçanı qovma, yıxığı vurma

. 

(

qaçanı qovma, yıxılanı vurma!

). 

qaçanı tutur, duranı vurur

. 

(qaçanı tutur, qalanı

 

qoğur)

. 

qaçanı tutur, qalanı

 

qoğur

. (

qaçanı tutur, duranı vurur

). 

qaçarsa ardından yel yetmə

z, qovarsa önünd

ə

n geyik qurtulmaz. 

qaçıq dodaq gülüşsüz, ağlar gözlü hölüksüz (

qalmaz

). (

hölüksüz: n

ə

msiz. 

yaşsız

). 

qaçınmamış başlamaqçün istə

m

ə

k, ist

ə

nm

ə

d

ə

n heç n

ə

siy

ə

 

çatılmaz

. 

qaçış olsa qıyaş olmaz

. 

(qıyaş

: 

qıyşı

. (< 

qıymaq

). birbirin

ə

 

qıyma işi

. güv

əniş

. 

e'timadlaşış)

. 

. 

qaçmağilə

 

çatılmaz, dözülmə

s

ə

 

yapılmaz, istə

nm

ə

s

ə

 

alınmaz, aranmasa 

bulunmaz. 

qaçmaq m

ə

nd

ə

n, qovmaq s

ə

nd

ə

n. 

qaçmaqdan qoğalamağı unutmaq

. (

bir işlə

 çox d

ərin uğraşmış olmaq)

. 

qaçmaqdan qovalamaya vakıt tapm

amaq. 

qaçmaqla çox yaşanmaz, savaşa girmə

k 

ə

c

əl yarımaz

. 

qaçsan 

tutular, sorsan tapılar

. 

(atsan tutular, sorsan tapılar)

. 

qada bala handadır, yürsən ayaq astında

. (

handadır

: 

hardadır)

. 

(yaşam odla 

su arasında qurulub, dinc yaşamaq bir bacarı, bir seçimdir)

. 

906. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qada düşə

nd

ə, başı qoyub, daşa düşmə

z. 

qadam alsın gözə

ll

ərin alayı 

(

q

ə

mz

ə

, naz, hil

ə

), 

göz

ə

ll

ə

rd

ən sıdqım sıyrıldı 

könül. 

qadam g

əlsin keçmiş yoldan dönə

n

ə

. 

qadam olsun ged

ə

nin, d

ə

rdi m

ə

nim g

ə

l

ə

nin. 

qadana (

z

ə

ncir

), 

su saxlamaz, yırtıq ağız söz saxlamaz

. 

qadanın içinə

 

qaçan itirdi, dışına basan apardı

. 

qadaş qardaşın yoxluğun istə

r, ölümün yox. 

qadın alsan balta al, ayaqların çalda al

. 

qadın başlıdan erkə

k olmaz. 

qadın erkək, birbirinin can yoldaşı, iç dayağı, kit sevincin tam ortağı

. 

(kit: 

k

ə

d

ə

r). 

qadın

 

ə

rd

ə

n n

ə

 ist

ə

yir. –

qızı kimi qorunma, 

-

qadın kimi sevilmə

, -ana kimi 

sayğılma

. 

qadın ilqarı, deyir kişidən asılı, kişi ilqarı deyir, vardan basılı

. 

qadın kəndi evin xanımı, kişi kəndi evin ağası, it öz nininin arslanı

. 

qadın malı, hamam toxmağı

. 

qadın orqağuc olar, ama qancıq yox

. 

(

orqağuc

: 

doğan

. 

doğuran)

. 

qadın seçim, hə

r kimin

ə

 özünkü. 

907. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qadın tayfasının yaramazı yaramazdı, iyisi iyidi

. 

qadın yerdən çıxmamış, erkək aydan düşməmiş

. 

qadın, erkə

yin 

əşi, evin günəşi

. 

qadına bə

z

əkdir paltar, ağacındır bə

z

ə

yi yapraq. 

qadına göz yaşı sudu

. 

qadına inanan kəndin, inanmayan qadının aldadır

. 

qadını çimrinin qazanı qaynamaz

. 

qadını evindən, kişini pirində

n sorarlar. 

qadının bə

z

əyi yalan, yalın, çılpaqlıqdı

. 

qadının fə

ndi, 

ə

rk

ə

yi yendi. 

qadının gözünü yox, sözünü düşün

. 

qadının saqqalına gül, ağlın oğurla 

(

al

). 

qadınların dili, erkə

kl

ə

rin 

əli yumşanmalıdır

. 

(yumşaq dil tə

pm

əz, yumşaq ə

l 

itm

əz, oxşar)

. 

qadınların dili, erkə

kl

ə

rin 

əli yumşanmalıdır

. 

(yumşaq dil tə

pm

əz, yumşaq ə

l 

itm

əz, oxşar)

. 

qadınsız ev olmaz, acıtsız ç

ör

ə

k. (

acıtsız

: 

mayasız

). 

qadınsız, ev donanmaz, yə

h

ə

rsiz at. 

qafava taxılandan qorx, işivə

 g

ə

l

ə

ild

ə

n yox. (

g

ə

l

ə

ild

ə

n: g

ə

l

ə

bil

ə

nd

ə

n

). 

908. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qağan aslan kimi anğar ə

r

ə

nl

ər, oxa qalxan kimi göğsü (

sin

ə

) g

ə

r

ə

nl

ə

r. 

qağan aslan kimi anğar ə

r

ə

nl

ə

r, oxa qalxan kimi sin

ə

 g

ə

r

ə

nl

ə

r. 

qaqılmasa, açılmaz (

döğülmə

s

ə

 

açılmaz)

. 

(qapı

). 

qaqırın utmaq, batır yaraşı

. (

qaqır

: 

qağış

. q

ə

z

ə

b. q

ə

hr. q

ə

hir. 

acığ)

. 

qaqran yola çıxmış, başın itirmiş

. (

qaqran: 

acığlı

. hirsli. q

ə

z

ə

bli). 

{(acığla yola 

çıxan, başın colağa soxar

. (

colağa

: gora. 

qadıya)}

. 

qal savı qalmaz, kağıl bağı yazmaz

: 

ağsaqqal sözü işlər, söğüt dalından 

qurulan bağ, düğün açılmaq

. 

qalan geriy

ə

 

batır, yaşam yarına baxır

. 

qalan günün başlanırı bu gündən, doğan günü qarışdırma tüniylə

. 

(günün: 

ömrün). 

qalana ged dem

ə

m, ged

ə

n

ə

 qal, qalan yerin bilir, ged

ə

n yolun bulur. 

qalar olmaz sanma, g

ə

l

ə

r dönm

ə

z inanma, ölm

ə

z dem

ə

 itm

ə

z yox. 

qaldı yerdə

 

ol yükün, palan yoxsa çatılmaz, yov yavalar başçıdır, doğru 

yola varılmaz

. 

(yov yavalar: 

yağu yamanlar

. 

düşman 

b

ə

dxahlar). 

qaldıq yaman günə

 biz, bilm

ə

m n

ə

d

ən qınamız

. -

qanmır deyir qanıram, 

kordur deyir görür

əm, laldır deyir ötürəm, kardır deyir 

909. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

duyuram

. 

bilm

ə

m n

ə

d

ən qınamız

. 

(

qınamız

: 1. 

əzabımız

. 1. 

günahımız)

. 

qaldın bükün, aldıın yükün

. (

beli bükük qalsan yekl

ə

nirsin). (devr

ən olduğun, 

göründüyün kimi s

ə

nl

ə

 

davranır)

. (devr

ə

n çevr

ə

n). 

qaldır qaşıvı, yesin aşıvı

. 

qalx ayaq üsd

ə

 dayan, öls

ə

nd

ə

, igid

ə

 

çox yaraşır dursa ayaq üsdə

 g

ə

r

ə

k. 

qalx

 

qarananqu gec

ənin bağrını yar

. 

(qalx: 

çıx)

. 

qalxanı qapız olanın, süngüsü xiyar gə

r

ə

k. (

süngüsü: neyz

ə

si). 

qalxıb durar kişi yıxılsa özü, yıxıldı duranmadı, dosda yıxılan

. 

qalxış keçir düşmə

kd

ə

n

. 

(qalxış yolu düşmə

kd

ə

n). 

(yıxılmadan durğalmır)

. 

(bulanmadan duralmır)

. 

qalxış qaldır ə

ng

ə

li, at yiy

ə

sin meydan s

ə

ni gözl

ə

yir. 

(

qalxış

: cür

ə

t ed. 

c

ə

sar

ə

t ed. t

əşə

bbüs ed). (

ə

ng

ə

li: manei). 

qalxsın ortadan qarşılıq, tutsun yerin yarşılıq

. 

(qarşılıq

: . ixtilaf). (

yarşılıq

: 

barış

. 

saziş)

. 

qalıb kimisi boşana! kimisi dolana!

. 

qalıq quşlar adası, balıq suda qalası, yalıq qara barası

. 

(

qalıq

: hava). 

(

barası

: 

yaratığı)

. (

quş havada, balıq suda, insan topraqda 

olsı)

. 

qalımın sözü yoxdur, ölümün sonu yoxdur

. 

910. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qalın qaz, qılavuzsuz olmaz

. (qaz sürüsü). 

(qalın

: > g

ə

ll

ə

. sürü). 

qalın qolan çuvqasız 

(

yalavacsız, qılavuzsuz

) 

olmaz. 

qalın qolan yoğqasız

 olmaz

. (

yoğqasız

: 

yolqasız)

. (yek

ə

 k

ərvan qılavuzsuz 

olmaz). {qolan. (qol kimi uzanan) k

ə

rvan. 

arğaş}

. . 

qalın versə

 

qız alır, gə

r

ək olsa qız alır

: (

qalın

: cehiz). (

qız

: baha

). 

qalınğ yoxdur, qız dura, öğlə

 qoymaz, gün dura. (

qalınğ

: cehiz). 

(qızın cehizi olsa, 

alan tapılır, gün öğlə

 

qalxdıqda, gün batıya, sönmə

y

ə

 

yaxlaşır)

. 

qalının tozu, kötünün sözü bitmez

. 

qalırsa sağlasın, ölübsə

 

yarqasın

. 

qalısa nisgili eşqin ürə

yim parçalayar, buna d

ərman aradım söylə

dil

ə

r 

yeng

ə

 ara. 

(yeng

ə

: yengisin. yenisin. 

tayın)

. 

qalma geri, 

işin keçə

r, g

ə

z

ə

k öt

ə

r, karvan köç

ə

r. 

(g

ə

z

ə

k: 

sıra

. fürs

ə

t). 

qalmağıva yer verdim, içmə

yiv

ə

 çay verdim, sevm

ə

yiv

ə

 can verdim, 

gedm

ə

yiv

ə

 yol verdim, n

ə

 umurdun bilm

ə

dim!. 

qalmaram böyl

ə

 

sınaqdan, çıxaram mə

n. 

qalmaz güv

ə

n özüv

ə, qılsan güvə

n özgüy

ə

. 

qalsa t

ək başın, at yaman daşın

. (

yamanla dosluqdansa, yalnız qal

). 

qamçı atı, butum igidi çapıtar

. (

butum: 

yutuğ

. 

sınas

. vicdan). 

911. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qamınisdə

n türk üçün elçin güc olmaz. 

(elçin: milli). 

qamış sudan doymaz, qadın toydan

. 

qamışı boş tutsan, ə

livi k

ə

s

ə

r. 

qamışın ayağı (

dibi

) suda o

lsada, başı qurudur

. 

qamu ağruquna canan də

vayi d

ə

rd ed

ər yovğaş, neçün qılmaz bana 

d

ə

rman, b

əni ağruq sanmazmı

. 

(

ağruquna

: sök

ə

lin

ə

. 

naxoşuna

. 

bimarına) (

yovğaş

: bolqat. ehsan). 

qamu il

ə

 

tanış qıl, dosluğuva ə

rd

ə

m bul. 

qamuğ kişi düz ə

rm

ə

s. (

adamların hamısı bir deyil, bir qıl deyir)

. 

qan ağlasan qarındaş, özgə

sil

ə

 

yağ yalamaq baş tutar

. (

qarındaş

: özünkü

). 

qan axırsa dünyalar görə

r, kim bil

ər ağrısa ürə

k. 

qan g

ə

zs

ə

 

damarda huş başında gücü qolda tavan ə

ld

ə

, verm

ə

kl

ə

 

dənər 

ə

ld

ə

 

edinmiş dəğə

rin mal. 

(qan damarda g