Atom yadrosi va elementar zarrachalar fizikasi, tezlashtiruvchi texnika
Yüklə 1,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yarim o‟tkazgichli schyotchiklar.
- Trekli (izli) asboblar.
|
Ssintillyatsion schyotchiklar. Z ning ortishi bilan
𝛾-nurlarning modda bilan o‟zaro ta‟sirlashish ehtimoliyati ortadi. 𝛾-kvantlarni qayd qilishda NaJ(tr), CsJ(Eu) va CaF 2 kristallarini ishlatish qulay, qurilmaning o‟lchash effektivligi. Agar schyotchikka gamma-kvantlar oqimi parallel holda tushsa (manba va schyotchik orasidagi masofa katta bo‟lganda), u vaqtda schyotchik effektivligi quyidagicha aniqlanadi: Formula orqali aniqlanadi. Bunda -kristall qalinligi. Agar manba va schyotchik orasidagi masofa katta bo‟lmasa, schyotchik effektivligi quyidagi ifoda orqali aniqlanadi: ∫ - 𝛾-kvantning kristallda o‟tgan masofasi, - 𝛾-kvantning yutilish koeffitsienti, - 𝛾-manbadan kristall ko‟rinadigan gavdoli burchak gamma kvantlar energiyasi ortishi bilan kamayadi. bo‟lgandan so‟ng juft hosil bo‟lishi tufayli yana ortadi 38x28 mm o‟lchamdagi kristall uchun bo‟lganda bo‟ladi. Yarim o‟tkazgichli schyotchiklar. Oxirgi yillarda 𝛾-kvantlarni qayd qilishda Ge (Li) yarim o‟tkazgichli schyotchiklar ishlatilmoqda. Bu schyotchiklar ayniqsa spektrometriyada muvaffaqqiyat bilan foydalaniladi. Bu schyotchiklarning energiya bo‟yicha yuqoti ajrata olish qobiliyatiga ega. Bu esa turli radioaktiv izotoplarni ularning gamma-nurlari energiyalari bo‟yicha aniqlashga imkon beradi. Lekin, bunday schyotchiklar o‟lchami kichik, bir necha o‟n santimetr kublarda. Bu esa yuqori effektivlik talab qilinganda ularni ishlatishni qiyinlashtiradi. Trekli (izli) asboblar. Vilson kameralari, diffusion kameralar gamma kvantlarni qayd qilishda ishlatilmaydi. Fotoemulsiyalar dozimetriyada keng ishlatiladi. 1. UD-11 xilidagi dozimetrlar to‟plami. Individual dozani o‟lchaydigan dozimetrlar dastlabki radiatsion jarohatlanishda diagnostika uchun kishilar olgan nurlanishni individual nazorat qilishga mo‟ljallangan. UD-11 dozimetrlar to‟plamiga 500 ta dozani o‟lchaydigan UD-11 dozimetrlar, UY-o‟lchash qurilmasi, ikkita ta‟minlash kabeli kiradi (o‟zgaruvchan tok manbaiga ulanadigan kabel va doimiy tok olinadigan akkumulyatorga ulangan kabel). Dozimetrlar to‟plami massasi 36 kg. Individual dozani o‟lchaydigan UD-11 dozimetr gamma nurlanish va gamma-neytron aralash nurlanishning yutilgan dozasini 10 raddan to 1500 radgacha bo‟lgan oraliqda o‟lchaydi. O‟lchashlar xatosi 15 % dan oshmaydi. Nurlanishdan so‟ng 6 soat, 14 soat o‟tgandan keyin o‟lchanganda ham xato 15 % dan oshmaydi. Har bir UD-11 dozimetrning massasi 25 g. Nurlantirilgan dozimetr UD-11 dozani o‟lchayotgan qurilmaning ko‟rsatishini 15 % xato bilan ko‟rsatadi. UD-11 dozimetr konstruktsiyasi dozimetr korpusi, shisha plastinkani ushlagichdan (detektor ushlaydi) iborat. Ushlagichda dozimetrning to‟plamidagi tartib raqami va individual o‟lchagichning tartib raqami yozilgan bo‟ladi. UD-11 dozimetr korpusida radioaktiv moddalar bilan ishlaydigan kishilar dozimetrni kistasiga maxkamlab qo‟yishi uchun petle shaklidagi shnur bo‟ladi. UD-11 individual dozimetrning tuzilishi 4- rasmda ko‟rsatilgan. O‟lcham qurilmasining ko‟rinishi 4 a-rasmda keltirilgan. Yüklə 1,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|