«audiT» FƏNNİ ÜZRƏ MÜhaziRƏLƏR

Nəzarət metodları

Auditin vəzifələrinin yerinə yetirilməsi və səmərəli qiy­mət­lən­­diril­mə­­­si üçün müxtəlif metodlardаn istifаdə оlunur. Auditin metodu onun qarşısında duran əsas məq­səd­lə­rə çatmaq üçün tət­biq edilən vasitə və üsullardır. Yuxarıda qeyd et­dıyımiz kimi, audıtin predmeti çохşaxəli məqsədə malikdir. Bu məqsədlərə çatmaq üçün və audıtin qarşısında duran vəzifələri həll etmək üçün müxtəlif spesifik metod və üsullardan da istıfa­də edilə bilər. Auditin metod və metodlar sistemi zəngindir və bu sis­­­te­mə aşağıdakılar aiddir:

• faktiki yoxlama;

• sənədli yoxlama;

• arifmetik hesablama

• sorğu;

• şəxsi müşahidə;

• qarşılıqlı üzləşmə

• alternativ maliyyə-hesabat sənədlərinin hazırlan­ması;

• sənədlərin texniki ekspertizası;

• maddi ekspertiza;

• başdanbaşa üzləşdirmə;

• analitik testlər;

• müayinə;

• xüsusi yoxlama və s.

Faktiki yoxlama dedikdə, hər hansı bir təsərrüfat əmə­liy­ya­tı­nın ye­rin­də yoxlanılması, hesablanması və onun mühasibat sə­nəd­ləri ilə üzləş­diril­mə­si başa düşülür. Bu ilk baxımdan inven­ta­rlaşdırmaya oxşar­dır. La­kin in­ven­ta­rlaş­dır­ma metodunun fərqli xüsusiy­yə­ti ondan ibarətdir ki, in­ven­ta­r­laş­dırma te­ma­tik bir sahəyə, yəni əsas vəsaitlərin hər hansı bir tarixə qa­lı­üı­nın yox­lan­ma­sı və ya­xud istehsalat ehtiyat­la­rı­nın, mal-ma­terial qiy­mət­lilə­rınin hər han­sı bir tarixə faktiki qalıüı ilə mühasibat sənədlərində olan mə­lu­matların tu­tuş­durulmasıdır.

Təsdiqetmə informasiyaların doüruluüu barədə müştəridən və ya üçüncü şəxsdən cavab (arayış) alınır.