Avropa və amerika öLKƏLƏRİNİN Ən yeni tariXİ

Belçika XX əsrin 50-60-cı illərində
Belçika “soyuq” müharibə dövründə Qərblə və ABŞ-la sıx bağlı idi. O, həmçinin Benilüks ölkələrinin kömrük-iqtisadi ittifaqında iştirak edirdi. Belçika Avropa Kömür və Polad Birliyinə və “Ümumi bazara” daxil oldu. Ölkənin siyasi həyatında 3 hakim partiya- Sosialist, Sosial-xristian və Liberal partiya hökmran idi. Koalisiyalı hökumət bu üç partiyadan təşkil edilirdi. 1954-cü ilin seçkilərində Sosial-xristian partiyası daha çox səs qazandı, hökumətə yenə də Van–Aker başçılıq etdi. 1958-ci il seçkilərindən sonra Sosial-xristian və Liberal partiyasının nümayəndələrindən ibarət hökumət təşkil edildi. Baş nazir Sosial-xristian partiyasından Eyskens oldu .

1958-ci ilin sonunda Belçika iqtisadiyyatını böhran bürüdü. Böhran ən çox ənənəvi sahələrə-kömür, toxuculuq və metallurgiyaya toxundu. Dövlət borcları 250 min frankdan 1960-cı ildə 370 milyard franka çatdı. Bu valyuta-maliyyə sistemini pisləşdirdi. «Flamandriya məsələsi» kəskinləşirdi.

Hərbi xərclər 1949-cu ildə 7,65 milyard frankdan 1960-cı ildə 21,4 milyard franka çatdı.

Konqoda “Yunion M. dyu O- Katanqa.” tresti hökmranlıq edirdi. Bu trest mis istehsalına görə kapitalizm dünyasında üçüncü yeri tuturdu. Bu inhisara dünya kobalt sənayesi istehsalının 60 %-i, dünya keramika istehsalının 80 % daxil idi. Belçikanın Konqoya kapital qoyuluşu 1960-cı ildə 150 milyard franka çatdı.

50-ci illərin sonundakı böhran Belçikada dövlət-inhisarçı kapitalın inkişafını sürətləndirdi. Yeni sahələrə kapital qoyuluşu artdı. 1959-cu ildə qəbil edilmiş qanun xüsusi korporasiyalara gəlir vergisini azaltdı.

1959-cu ildə Belçikaya xarici kapital axını 2,5 milyard təşkil edirdi. 1959-cu ilin fevralında 8 kömür şaxtasının bağlanması haqqında hökumət qərar qəbul etdi. Bu etiraza səbəb oldu.

1960-cı ilin noyabrında Eykens hökumətinin irəli sürdüyü “Iqtisadi inkişaf, sosial proqres və maliyyənin sağlamlaşdırılması” haqqında qanun layihəsində ölkədə vergilərin artırılması məsələsi böyük etiraza səbəb oldu.

Borinaj, Leyj, Şarlerua şəhərlərində mitinqlər keçirildi.

Eykens hökuməti istefaya getməyə və yeni parlament seçkiləri keçirməyə məcbur oldu.

1961-ci ilin mayında Sosial –xristian və Belçika sosialist partiyası ilə birlikdə yeni Lefevra-Spaaka hökuməti təşkil edildi. Bu hökumət fəhlələr əleyinə yönəldilmiş dörd qanun layihəsi qəbul etdi.

60-cı illərdə Belcikada istehsalın mərkəzləşməsi gücləndi. Topdansatış milli məhsul ildə 4,8 % artdı. Kapital qoyuluşu və ixrac xüsusilə artdı. Kimya, metal,maşınqayırma sənayesi inkişaf edirdi.

Xarici inhisarçı kapital, xüsusilə ABŞ inhisarı ölkənin kimya sənayesini 50%-nə, neft emalının 70 %-nə, elektronikanın 100 %-nə ağalıq edirdi.

60-cı illərdə Belçika qeyri-sabit inkişaf edirdi. Hərbi xərclər dövlət büdcəsində kəsrə səbəb oldu. 1965-ci ildə dövlət borcu 485 milyard frank təşkil etdi. Vergilər 1960-cı illə müqayisədə 1966-cı ildə 33 % artdı

Xalqın əksəriyyətinin hökumətdən narazılığı 1966-cı ilin martında Sosial–xristian, Ədalət və Mütərəqqi partiyaların hökumətə gəlməsinə səbəb oldu. B.Buykans hökumətin başçısı oldu.

O, maliyyəni sağlamlaşdırmaq proqramını irəli sürdü. Bu əmək haqqının dondurulması, sosial xərclərin azaldılması hesabına olmalı idi. Bununla bərabər hökumət qanun qəbul etdi ki, sosial sığorta yaxşılaşdırılsın, minimum əmək haqqına təminat verilsin.

Bu hökumət az fəaliyyət göstərdi. 1968-ci ilin noyabrın 31-də seçkilərində Sosial-Xristian partiyası cəmi 370 min səs aldı. 132 gün hökumət böhranı hökm sürdü. 1968-ci ilin iyunun 17-də yenidən Eykensin başçılığı ilə Sosial-xristian və BSP-nin yeni hökuməti təşkil edildi.

Belçika. NATO, ABŞ və Qərbin bütün tədbirlərində iştirak edirdi. O, Misirə qarşı təcavüzü bəyəndi. 1960-cı ildə Konqo öz müstəqilliyini elan etsə də, 1963-cü ilə qədər o, Konqoya müdaxiləni davam etdirdi.

60-cı illərin ikinci yarısında Belçika öz xarici siyasətini müsbətə döğru dəyişdi. 1966-cı ildə o, NATO-nun sürətlə silahlanmasına qarşı çıxdı. Sosialist ölkələri ilə yaxınlaşma başladı. 1970-ci ilin sonunda ticarət haqqında Belçika-Sovet sazişi imzalandı.

Siyasi həyatda ən böyük problem Valloniyanın inkişafı ilə əlaqədar milli məsələ idi. Həmçinin bu dövrdə Flandriyada sürətli sənayeləşmə getdi, Valloniyada iqtisadiyyat tənəzzül etdi. Hələ 1929-cu ildə flamandlar öz dillərinin ikinci rəsmi dil olmasına nail olmuşdular. 1961-ci ildə flamandlar ölkə əhalisinin 51 %-ni, vallonlar 33 % -ni təşkil edirdilər. Milli münaqişə hər iki siyasi partiyanın da iki qanada bölünməsinə səbəb oldu.

1970-ci ilin sonunda Eykens hökuməti Konstitu­siyaya yenidən baxaraq fransız, flamand, alman mədəni cəmiyyətlərinin olması və buna uyğun üç dilin olmasını, Brüsseldə isə iki dilin olmasını qanuniləşdirdi. Üç regional hakimiyyət orqanları - Flandriya, Valloniya və Brüssel üzrə orqanlar təşkil edildi.