Avropa və amerika öLKƏLƏRİNİN Ən yeni tariXİ

70-80-ci illərdə yeni mühafizəkar qüvvələrin qələbəsi. 70-ci illərin ortasında «firavnalıq dövləti» çətin vəziyyətə düşdü. 1974-1975-ci illərdə dünya İkinci cahan müharibəsindən sonra ilk iqtisadi və energetika böhranı ilə qarşılaşdı. Neftin qiymətinin artması bütün qiymətlərin artmasına, bu isə inflyasiyaya səbəb oldu.

Sosial müdafiə sistemi fasilələrlə işlədi. «Firavanlıq dövləti» tənqid edilməyə başladı. Belə rəy möhkəmləndi ki, inflyasiya sosial ehtiyaclara hədsiz dövlət xərclərinin nəticəsi olmuşdur. Bunun nəticəsi kimi «firavanlıq dövləti»nin ləğv etmək uğrunda çıxış edən siyasi hərəkat meydana çıxdı. Bu hərəkat «mühafizəkar dalğa» adını aldı.

«Yeni mühafizəkarlar» 80-ci illərdə Qərb dövlətlərinin çoxunda hakimiyyət başına gəldilər. Onlar bir qayda olaraq inflyasiyanı cilovlamaq üçün sərt kredit-maliyyə siyasəti yeridir, dövlət xərclərini ixtisar edirdilər. İqtisadiyyatda əhəmiyyətli dövlət bölməsinin olduğu ölkələrdə, onun özəlləşdirilməsi keçirildi. Lakin bütün bunlar firavanlıq dövlətinin iflası demək deyildi. Sosial müdafiə sistemləri «mühafizəkar dalğaya» duruş gətirdilər, lakin iqtisadi gerçəkliklərlə də uyğunlaşdırıldılar. Məlum oldu ki, bir çox məqsədlər (məs., tam məşğulluq) göründüyünün əksinə olaraq əlçatmazdır. Bu bir həqiqət idi ki, rəqabət və bazar lazımi sərbəstliyə malik olmalıdır. 80-ci illərin ortalarında inflyasiyanı cilovlamaq mümkün oldu. kapital yatırımlarının artırılması üçün şərait yaradıldı. Texnoloji inqilabla əlaqədar əsas kapitalın yeniləşdirilməsi zərurəti yarandı. Texnoloji inqilabın aparıcı qüvvəsi və rəmzi kompüter oldu. 1951-ci ildə Ay Bi – EM adlı amerikan firması tərəfindən yaradılmış və YUNİBAK 1 modeli 30 ton ağırlığında idi. 1972-ci ildə hesablama texnikasını miniatur şəklə salan mikroprosessor ixtira olundu. 1973-cü ildə amerikan Stiven Jobs ilk fərqli kompüter yaratdı. 1977-ci ildə onların kütləvi istehsalı başlandı. İlk dəfə olaraq istehsalatda biotexnologiyanın geniş tətbiqi, gen mühəndisliyi metodlarının istifadəsi başlandı. Bu yüksəliş də əvvəllərdə olduğu kimi tam məşğulluğa gətirmədi, işsizlər ordusu azalmadı. Lakin bu heç də o qədər təsirli olmayan kəmiyyət göstəriciləri arxasında başlanan dərin keyfiyyət dəyişikliyi dururdu. Texnoloji inqilab əmək məhsuldarlığının sürətli artımını təmin etdi. Qərbin iqtisadiyyatını enerji daha az məsrəfli etdi, xammal istifadəsinin xüsusi çəkisi azaldı, istehsalat ekoloji cəhətdən daha təmiz oldu. texnoloji inqilab yeni rabitə vasitələri yaratdı. Faks əlaqəsi, elektron poçtu, səyyar radiotelefonlar və peyk telefon əlaqəsi meydana çıxdı. Eyni zamanda dünyanın bir çox ölkələrində məhsul istehsal edən və satan transmilli korporasiyalar Qərbin iqtisadiyyatında aparıcı rol oynamağa başladılar. Milli iqtisadiyyatın qarşılıqlı əlaqəsi daha da artdı.

Mərkəzləşmiş-planlı iqtisadiyyatın SSRİ və digər sosialist ölkələrində böhranı müasir dünyada sol ideologiyanın da böhranına səbəb oldu. 70-80-ci illərdə sol hərəkat və partiyaların, xüsusilə kommunistlərin nüfuzu sürətlə düşməyə başladı. Bunda sovet siyasi sisteminin totalitar xarakteri də öz rolunu oynadı.