Avtomatlashtirish va boshqarish

Ionizatsion gazoanalizator
O’lchash prinsipi
Bu analizatorlarning ish prinsipi analiz qilinayotgan moddani ionizatsiyalash va ion tokini o’lchashdan iborat. Analitiknazorat amaliyotida hozirgi kunda analiz qilinayotgan gazni ionizatsiya qilish yo’li bilan farqlanuvchi ionizatsion gazoanalizatorlar qo’llanilmoqda.

Prinsipial sxema
3 -rasmda radioaktiv ionizatsiyalovchi gazoanalizator sxemasi keltirilgan. Analiz qilinayotgan gaz doimiy hajmiy sarf bilan kamera 1 ga keladi. α- yoki β nurlari nurlanish manbai tasiri ostida analiz qilinayotgan binary yoki psevdobinar gaz aralashmasi molekulalari ionlanadi. Manba 2 va ftorplastli izolyator 4 ga mahkamlangan anod 3 orasidan muvozanatlashtirilgan manba 7 elektr potensiali ta’siri ostida ion toki o’tadi. Bu tokning miqdori unifikatsiyalangan chiqish signali potensiometr 6 ga uzatiluvchi elektrmetrik o’zgartirich 5 yordamida o’chanadi.
Tenglama va munosabatlar
Elektr o’zgartirgich 5 yordamida o’lchanuvchi tok miqdori quyidagi tenglama yordamida ifodalanadi:

Bu yerda _{ }- radioktiv ionizatsion gazoanalizator o’zgartirish koeffitsienti;

_{ }- analiz qilinayotgan gaz aralashmalari ionizatsiya ta’sirchan kesimi.
Aniqlanayotgan component konsentratsiyasiga proportsional bo’lgan, hosil bo’layotgan aerozol zarralarining soni ionizatsion kameradagi tok kuchi Iv orqali o’lchanadi:

Bu yerda I0-tok kuchining boshlang’ich qiymati;

N –Aerozol zarralarida gaz ionlarining ushlanib qolishi bilan aniqlanadigan Brikard doimiysi,
a – aerosol zarralarining shakli va zichligiga bog’liq bo’lgan koeffitsient;
_{ } – uning konstriktsiyasi va elektr maydonining kuchlanganligi bilan aniqlanuvchi kameradagi gaz ionlarining “hayot” vaqti;
Cm –aerozol zarralarining massali konsentratsiyasi;
r –aerozol zarralarining o’rtacha radiusi.

Termokonduktometrik gazoanalizator
O’lchash prinsipi
Termokonduktometrik gazoanalizatorining ish prinsipi temperatura gradienti ta’siri ostida gazlarda issiqlik tashish jarayoniga asoslangan.termokonduktometrik gazoanalizatorlar ishlash prinsipiga ko’ra issiqlik o’lchov qurilmalariga kiradi. Issiqlik o’tkazuvchanlik o’zi bilan ma’lum maydon birligini ma’lum vaqt birligida temperatura gradientida issiqlik energiyasi miqdorini ifodalaydi. Issiqlik o’tkazuvchanlik o’lchami SI da DJ/(grad*s*m) yoki Vt/(grad*m)
Issiqlk o’tkazuvchanlik bilan issiqlik energiyasi uzatilishi turli xil kinetic energiyaga ega bo’lgan molekulalarning to’qnashuvi jarayonida sodir bo’ladi. Gazlarning issiqlik o’tkazuvchanligi molekulalarning erkin o’tish uzunligining hajm birligidagi soniga ko’paytmasiga proportsionaldir. U molekulalarning erkin o’tish uzunligi gaz joylashgan idish o’lchamlari bilan solishtirish imkoniyati tug’ulgunga qadar katta bosimlarni o’lchashda deyarli o’zgarmaydi. Juda ko’p gazlar uchun issiqlik o’tkazuvchanlik temperatura oshishi bilan sezilarli darajada ortadi. Ko’p suyuqliklarning gaz va bug’lari issiqlik o’tkazuvchanligiga taeskari katalik

—Issiqlik qarshiligi yuqori aniqlikda odditiv —_{ } analiz qilinayotgan gaz aralashmasining issiqlik qarshiligi; _{ } — issiqlik qarshiligi, aralashma komponenti i-si; si —i-ro komponentning hajmiy konsentratsiyasi.

Analiz qilinayotgan gaz aralashmasining issiqlik qarshiligini o’lchash termokonduktometrik gazoanalizatorlarda termorezistorning elektr qarshiligiga asosan termorezistorning elektr toki yordamida qizishi va analiz qilinuvchi gaz qatlami orqali termorezistor joylashgan doimiy pastroq temperaturaga ega kamera devorlariga berilishi orqali amalga oshiriladi.