Avtomatlashtirish va boshqarish

Magnit gazoanalizatorlar
O’lchash prinsipi.
Magnit gazoanalizatorlar ishi asosida analiz qilinayotgan gaz aralshmasidagi aniqlanayotgan komponentning magnit maydoni bilan o’zaro ta’siriga bog’liq turli hodisalar yotadi. Magnit maydonga tortiluvchi gazlar paromagnit, itariluvchilari esa diamagnit gazlar deb ataladi. Miqdor jihatdan gazlarning magnit xossalari magnit moyillik deb ataluvchi kattalik orqali aniqlanadi. Paramagnit gazlarning magnit moyilligi musbat kattalik hisoblanadi, diamagnit gazlarda-manfiydir. Ko’pchilik gazlar va parlar diamagnit hisoblanadi. Paramagnit xususiyatlarga kislorod va azot oksidi ega.
Kislorodning anomal parametric xossalari xususiyati ko’p komponentli gaz aralshmalari va parlarda uning konsentratsiyasi haqida o’lchash ma’lumotlarini olish uchun qo’llaniladi. Kislorod konsentratsiyasini magnit gazoanalizatorlar yordamida o’lchash aralashmalarni soxta qo’shish usuliga asoslangan.


Prinsipial sxema

Hozirgi vaqtda kislorod konsentratsiyasini o’lchovchi magnit gazoanalizatorlarining ko’p konstruktsiyalari ishlab chiqilgan. Eng ko’p tarqalgani termomagnit gazoanalizatorlar hisoblanadi.

2-rasmda termomagnit gazoanalizator sxemasi keltirilgan. Uning ishida termomagnit konvektsiya hodisasi qo’llaniladi. Buning ma’nosi elektr maydon bilan qizdiriluvchi o’tkazgichning turli jinsli magnit maydoniga joylashtirilganda qizdirish natijasida hosil bo’lgan kislorodning magnit ta’sirchanligi kislorod magnit ta’sirchanligi kamatishi hisobiga gaz aralashmasining harakati yuzaga keladi. U magnit maydonning ko’proq kuchlangan sohasidan kamroq kuchlangan sohasiga yo’nalgan bo’ladi.
Analiz qilinayotgan gaz tayyorlov blogi 1 dan doimiy hajmiy sarfda halqali kamera 3 ga kelib turadi.Bu kameraning diametri bo’ylab yupqa devorli shisha trubk o’rnatilgan va unga issiqlik sarf o’lchagichi termorezistorlari R1 va R2 o’ralgan. Agar analiz qilinayotgan gazda kislorod bo’lmasa trubka 4 ning gorizontal holatida u orqali gaz oqimi o’tmaydi.
Analiz qilinayotgan gazda kislorod bo’lganda tubka 4 ning chap oxiri yonidagi doimiy magnit 2 hosil qilayotgan magnit maydoniga tortiladi. Bundan so’ng kislorod termorezistor R1 yordamida Kyuri (-80° S) nuqtasidan yuqori temperaturagacha qizdiriladi. Bu haroratda u o’zining paramagnet xossalarini yo’qotadi, diamagnitga aylanadi va magnit maydonidan itariladi. ”Magit shamoli” hosil bo’ladi-trubka 4 orqali oqib o’tuvchi gaz oqimi. Trubka 4 dagi gaz sarfi issiqlik sarf o’lchagichi yordamida o’lchanadi. Analiz qilinayotgan gazdagi kislorodning hajmiy konsentratsiyasi bilan aniqlanuvchi nomuvozanat ko’prik 5 ning o’z muvozanatini yo’qotishi potensiometr 6 yordamida o’lchanadi va registratsiya qilinadi. Analizatorning analitik qurilmasi 7, 45° S haroratda termostatlanadi.
Tenglama va munosabatlar
Ixtiyoriy paromagnit gaz uchun magnit ta’sirchanlik quyidagi formula orqali hisoblanadi:

Bu yerda : _{ }- paramagnet gazning hajmiy magnit ta’sirchanigi

sK –Kyuri doimiysi;
μ –molekulyar massa;
R va T- absolyut bosim va temperatura;
R- universal gaz doimiysi.
Qo’llanilish sohasi.

Termomagnit gazoanalizator o’lchash diapazoni 0-1 dan 0-100%. Aniqlik sinfi 2.5 - 5 . Reaksiya vaqti 120 sekund.