Axborot texnologiyalari

Ikkinchi avlod mashinalari. (1960 yillar boshlari). Ikkinchi avlod mashinalari 
birinchi avlod mashinalaridan farqli o‘laroq markaziy prosessorining elimentlar 
bazasi sifatida tranzistorlar ishlatilgan operativ xotira, avvalgidek ferromagnit 
o‘zaklaridan quriladi, ammo ularning o‘lchovlari keskin kamaytirilgan edi. 
Ikkinchi avlod mashinalari o‘zining parametrlari bo‘yicha birinchi avlod 
mashinalaridan keskin ustunlikka ega edi. Ular bir sekundda 100 000 taga yaqin 
amallardan iborat tezkorlikka va 10 000 ta so‘zdan iborat operativ xotira xajmiga 
ega edi. Tranzistorlar asosida yig‘ilgan.
Ikkinchi avlod mashinalari qatoriga Rossiyada ishlab chiqarilgan Mir, Minsk-22, 
M-220, BESM-4, Minsk-32 va boshqalar kiradi. 
Birinchi avlod mashinalarida ishlaganda dasturlovchi dasto‘rni bevosita mashina 
tilida yozar, ikkinchi avlod mashinalarining ko‘pchiligi esa mashinalar tilida 
dasturlashdan algoritmik tillarda dasturlashga o‘tilgan. Birinchi algoritmik tillar 
50-yillarning oxiri 60-yillarning boshida paydo bo‘ldi. Misol sifatida Algol-60 ni 
keltirish mumkin. 
Algoritmik tillarning muhim afzalligi ularning universalligida va xalkaro 
standartning mavjudligidadir, bu tillarda yozilgan dastur qanday konkret tur 
mashinaga mo‘ljallanganiga mutlaqo bog‘lik emas. Algoritmik tilda yozilgan 
dastur EHMda bajarilishi uchun u, avvalo, shu universal tildan mashinaning o‘z 
tiliga o‘tkazilishi lozim. Buni EHM ning o‘zi maxsus dastur -traslyator 
(translator-tarjimon) yordamida amalga oshiriladi. 
Uchinchi avlod mashinalari. (1960 yillar oxiri va 70 yillar boshlari). Yarim 
o‘tkazgichlarni ishlab chikarish texnologiyasining takomillashishi integral 
sxemalar deb nom olgan mikroelektron qurilmalarining yaratilishiga olib keldi. 
Alohida tranzistorlar o‘rniga integral sxemalardan foydalanish EHM uzellari 
o‘lchamlarini ancha kamaytirishga, ularning tejamliligiga va mustaxkamligini 
oshirishga imkon beradi. Integral sxemalar uchinchi avlod mashinalari markaziy 
prosessorlarining elementlar bazasi bo‘lib qoladi. 
Hisoblash texnikasida integral sxemalarining keng qo‘llanilishi ularni 
takomillashtirish, tezkorligini sekundiga 10 mln. ta amalga yetkazish, operativ 
xotirani bir necha megabaytgacha (MB) kengaytirish kabi yangi imkoniyatlar 
ochdi. Uchinchi avlod mashinalariga misol qilib yagona sistemadagi EHM (YeS 
EVM) larni keltirish mumkin. Bu sistema SEV ga a‘zo sosialistik mamlakatlarning 
halqaro xamkorligi tomonidan 1969 yil dekabrida tasdiqlangan ko‘p tomonlama 
kelishuvi buyicha yaratildi va ularni 1972 yildan boshlab ishlab chiqarildi. Keyingi 
yillarda YeS EVM ning uzgartirilgan modellarini chiqarish boshlandi.Yagona 
sistemadagi EXM qator kapitalistik mamlakatlardagi EXM modellari bilan raqobat 
qila oladi. Turiga qarab sekundiga 2 mln. gacha turli amallarni bajara oladi.