Axc mühacirlərinin fəaliyyətləri
Yüklə 0,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Əkbər ağa Şeyxülislamov
legionçularının əksəriyyəti də cəbhələrini dəyişərək Ukrayna partizanlarına qoşulmuşdu. Erməni və gürcü legionlarının qalan taburları da tez-tez üsyan etdiklərindən "Hitler sadəcə olaraq müsəlmanlara güvənə biləcəyini söyləmişdi". [8] 1945-ci il fevralın 22-də isə Türkiyənin Almaniyaya müharibə elan etməsi ilə, əsasında pantürkizm ideyaları dayanan "Doğu Türk Silahlı Gücü", az sonra isə qafqazlıların hərbi birliyi dağıldı. Harun əl Rəşid türkistanlıların birliyindəki alman hərbiçilərini güllələyərək 500 nəfərlə meşələrə çəkildi. Azərbaycanlılar isə müharibənin qurtarması ilə Avropanın müxtəlif bölgələrinə səpələndi. Müttəfiq qoşunları Berlini hər tərəfdən mühasirəyə aldığı bir vaxtda martın 17-də Almaniya bolşevik istilası ilə müstəqilliklərini itirən SSRİ millətlərinin müstəqilliklərini tanıdığını bəyan etdi. Bu gecikmiş aksiya olduğundan, demək olar ki, heç bir məna kəsb etmirdi. Hətta SSRİ dövlətlərinin tanınmaq mərasimi hava bombardmanı ucbatından tez-tez yarımçıq kəsilərək komik şəkil almışdı. 1944-cü ilin sonlarında, "Şərq Nazirliyi tərəfindən qurulan və müharibə qurtaranadək almanların tanıdığı yeganə təmsilçilik olaraq qalan Azərbaycan "İrtibat Heyəti"nin də rəhbər üçlüyü dağıldı. "İrtibat Heyəti"ndəki fəaliyyətlə yanaşı, eyni zamanda Türkiyənin ən nüfuzlu qəzetlərindən sayılan "Təsviri Əfkar"ın müdir müavini və "Türk Xəbərlər Ajansı"nın nəşriyyat müdiri vəzifələrində çalışan Fuad Əmircan 1944-cü ildə Berlini tərk edərək Parisə getdi. Ə.Fətəlibəyli- Düdənginski isə 1943-cü ildə yaratdığı "Milli Birlik Məclisi"nin fəaliyyətinə daha çox önəm verdiyindən "İrtibat heyətində bir lider kimi müharibənin sonuna yaxın A.Ataməlibəyova uduzurdu. Ə.Fətəlibəyli- Düdənginskinin arxa plana keçməsi onun təmsil etdiyi Almaniya ordusundakı Azərbaycan legionçularının dağıdılaraq tədricən A.Ataməlibəyovun təmsilçisi olduğu SD Mərkəzi Dairəsində cəmləşməsi ilə də bağlı idi. İstinadlar 1. Əhməd, Dilqəm. Mühacirlərin dönüşü: yeni fotolar və sənədlər; I cild.- Bakı: TEAS Press, 2017.- 140 s 2. "ADR-İran diplomatik münasibətləri Qafqaz fövqəladə komissiyasının sənədləri işığında: 1919–1920-ci illər" (htt p://axc.preslib.az/az_c2-1.html) . 2018- 05-09 tarixində arxivləşdirilib (https://web. archive.org/web/20180509001447/http:// axc.preslib.az/az_c2-1.html) . İstifadə tarixi: 2018-05-19. 3. "AXC qurucularını" (http://axc.preslib.az/a z_a9.html) . 2018-05-20 tarixində arxivləşdirilib (https://web.archive.org/we b/20180520163314/http://axc.preslib.az/ az_a9.html) . İstifadə tarixi: 2018-05-19. 4. "Azərbaycan" dərgisinin 9-cu sayı, Ankara, 1954 5. Rəsulzadə M.Ə. Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatı. Çağdaş Azərbaycan tarixi. – Bakı, 1991. . Tahirli Abid. Azərbaycan mühacirət mətbuatında publisistika (1921–1991). Bakı, 2005 7. Qurbanov Şamil. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə. Bakı: Nurlan, 2001, . "AZƏRBAYCAN SİYASİ MÜHACİRƏTİ MÜHARİBƏ İLLƏRİNDƏ" (http://referat.ilka ddimlar.com/d_word_refe_tarix_5159.do Yüklə 0,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|