Aylana va burchaklarni teng boʻlaklarga



Yüklə 326,39 Kb.
səhifə11/14
tarix07.01.2024
ölçüsü326,39 Kb.
#208688
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14
AYLANA VA BURCHAKLARNI TENG BOʻLAKLARGA BOʻLISH MAVZUSINI OʻQITISH

17-Shakl 18-Shakl


Parabolaning o’qi EX va faks masofasi P berilgan (2,23-shakl) bo’yicha parabola uchi S o’qi SX hamda parabolaga tegishli bo’lgan t nuqtasi bo’yicha parabola yasash ko’rsatilgan.


Giperbola.Tekislik to’g’ri doiraviy konusning bir yo’la ikkita yasovchiga parallel o’tkazilgan kesuvchi tekislik ochiq ravon egri chiziq bo’yicha kesishib giperbola hosil qiladi (2,25-shakl).




21-Shakl


2,26-shaklda giperbolaning fokuslari va uchlari orasidagi masofalar FF1=2c va AA1=2a kesmalar qiymati bo’yicha giperbola va uning asimlatalari yasash ko’rsatigan.
Aylana evalventasi. Aylana bo’yicha surilmasdan yumalab harakatlanuvchi to’g’ri chiziqda yotgan nuqtaning teroektoriyasi aylana evalventasi deyiladi (2,27-shakl).
Arximed spirali. Nuqtaning O markaz atrofida tekis aylanma radius bo’yicha ilgarilanma qilib chizilgan egri chiziqdir (2,28-shakl).
Sikloida. Aylanada yotgan A nuqtaning AA12 to’g’ri chiziq bo’yicha sirpanmasdan yumalab harakatlanish teroektoriyasidir (2,29-shakl).
Episikloida. D diametri aylanada yotgan A nuqtaning R radiusli yo’naltiruvchi aylana bo’yicha sirpanmay yumalab harakatlanish teroektoriyasi (tashqi urima)dir (2,30-shakl).






lim r
t0 t


(1.1)

(1.1) ifodadan tezlik vektorining yo‘nalishi vektorning r yo‘nalishi
bilan mos kelishi ko‘rinib turibdi. Agar t ni uzluksiz kamaytirib borilsa, r
ning yo‘nalishi pirovardida shu vektor boshlanish nuqtasidagi traektoriyaga

o‘tkazilgan urinma bilan mos tushadi, r
bo‘lib qoladi.
ning son qiymati esa S
ga teng

Demak, biror traektoriya bo‘yicha harakatlanayotgan jismning istalgan nuqtadagi tezlik vektori traektoriyaning shu nuqtasiga o‘tkazilgan urinma bo‘yicha yo‘nalgan bo‘lar ekan.
Matematika kursidan ma’lumki, (1.1) formula asosida tezlik vektorini radius-vektoridan vaqt bo‘yicha olingan birinchi tartibli xosila ko‘rinishida yozish mumkin, ya’ni




dr
dt
(1.2)
r

1.1-rasmdan ko‘rinadiki, berilgan t uchun, t uzluksiz kamayib borsa,
r ning moduli S ga intiladi va (1.1) formulaga asosan tezlik vektorining
modulini quyidagicha yozish mumkin:


Yüklə 326,39 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin