Ayrı-seçkilik әleyhinә Avropa hüququ üzrә mәlumat kitabı

1.2.2. İnsan hüquqları üzrə BM-in müqavilələri

İnsan hüquqlarının müdafiəsi təbii ki, Avropa ilə məhdudlaşmır. Eyni za-

manda Amerika, Afrika və Orta Şərqlə yanaşı, Birləşmiş Millətlər tərəfindən

(BM) yaradılan mühüm beynəlxalq insan haqları hüququ mövcuddur. Bütün

Aİ Üzv Dövlətləri, özündə ayrı-seçkiliyi qadağan edən normaları da ehtiva

edən BM-ə məxsus aşağıdakı sazişlərə qoşulub: Mülki və Siyasi Hüquqlar

haqqında Beynəlxalq Pakt (ICCPR)

7

, İqtisadi Sosial və Mədəni Hüquqlar

haqqında Beynəlxalq Pakt (ICESCR)

8

, İrqi Ayrı-seçkiliyin bütün növlərinə

qarşı  Konvensiya  (ICERD)

9

,  Qadınlara  qarşı  Ayrı-seçkiliyin  Aradan

Qaldırılması haqqında Konvensiya (CEDAW)

10

,  İşgəncələr Əleyhinə Kon-

vensiya

11

və Uşaq Hüquqları Konvensiyası (CRC)

12

.  BM səviyyəsində ən

---

________________________________

13. BMT Doc. A/61/611, 13 dekabr 2006.

Ayrı-seçkilik əleyhinə Avropa hüququnun təqdimatı: məzmun, qiymətləndirmə və əsas məsələlər

17

son  dövrlərə  təsadüf  edən  insan  hüquqları  sənədi  2006-cı  il  tarixli  Əlil

Şəxslərin Hüquqları haqqında Konvensiyadır (UNCRPD)

13

.  Adətən, insan

hüquqları üzrə sənədlər sadəcə Dövlətlərin qatılmasına açıq olub. Lakin,

Dövlətlər  daha  çox  Hökumətlərarası  Təşkilatlar  (İGO)  vasitəsilə

əməkdaşlıq etdiklərindən və onlara əhəmiyyətli səlahiyyət və məsuliyyət

tanıdıqlarından, İGO-ların da Üzv Dövlətlərin insan hüquqları öhdəliklərinə

təsir etməklə bağlı töhfə verməsini təmin etmək zəruridir. Regional inteq-

rasiya təşkilatlarının da üzvlüyünə açıq olan BM səviyyəsində qəbul olunan

ilk  insan  hüquqları  sənədi  UNCRPD-dır. Aİ  həmin  sənədi  2010-cu  ilin

dekabr ayında ratifikasiya edib. 

UNCRPD əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarından istifadə zamanı bərabərliyin

təmin edilməsi məqsədilə bu şəxslər üçün geniş hüquqları özündə ehtiva

edir və pozitiv tədbirlər görməsi üçün dövlətin üzərinə müxtəlif öhdəliklər

qoyur. 

Xartiya kimi bu da Aİ qurumları üçün öhdəlik yaradır və Üzv Dövlətlər Aİ

hüququnu tətbiq edərkən onlar üçün də hüquqi öhdəlik yaradacaq. Bundan

əlavə, Üzv Dövlətlər individual qaydada hazırda öz adlarından UNCRPD-

yə  qoşulmaq  prosesində  olduqlarından,  bu,  onlar  üçün  də  birbaşa

öhdəliklər yaradır. Artıq Aİ və AİHM hüququ əlillik əsasında ayrı-seçkiliklə

bağlı şərh olunarkən UNCRPD-yə istinad edir.