Ayrı-seçkilik әleyhinә Avropa hüququ üzrә mәlumat kitabı
Ayrı-seçkilik əleyhinə Avropa hüququnun
Yüklə 1,45 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.1.1. Avropa Şurası və Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası
|
1.1. Ayrı-seçkilik əleyhinə Avropa hüququnun
məzmunu “Ayrı-seçkilik əleyhinə Avropa hüququ” ifadəsi Avropada ayrı-seçkilik əleyhinə vahid qaydalar sistemi olduğunu iddia edir; əslində bu, fərqli kontekstlərin birliyindən yaradılıb. Bu Məlumat kitabı əsasən AİHK və Aİ hüququna söykənir. Bu iki sistem, nə vaxt və nə üçün yaradılmasına nəzərən fərqli mənşələrə sahibdir. 1.1.1. Avropa Şurası və Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası AŞ ikinci dünya müharibəsindən sonra, digər məsələlərlə yanaşı hüququn aliliyi, demokratiya, insan hüquqları və sosial inkişafı yaxşılaşdırmaq məqsədilə (Avropa Şurası Nizamnaməsinin Preambulası və 1-ci Maddəsi) bir araya gələn dövlətlərdən ibarət olan dövlətlərarası təşkilatdır (DT). AŞ Üzv Dövlətləri bu məqsədə nail olmaq üçün Birləşmiş Millətlərin Universal İnsan Hüquqları Bəyannaməsinə söykənən ilk müasir insan hüquqları sənədi olan AİHK-i qəbul etdi. AİHK üzv dövlətlərin üzərinə, yurisdiksiyaları daxilində olan hər kəsin (sadəcə vətəndaşlarının deyil) sadalanan hüquqlarını qorumaq barədə məcburi hüquqi öhdəlik qoyur. AİHK-i icrası məsələsinə, Üzv Dövlətlərə qarşı qaldırılan işlərə baxan Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi (AİHM) (başlanğıcda Məhkəməyə Komissiya yardım edirdi) nəzarət edir. Avropa Şurasının hazırda 47 üzvü var və yeni üzv olmaq istəyən hər Dövlət həm də AİHK-a qoşulmalıdır. Başlanğıcı qoyulduğu 1950-ci ildən bəri, AİHK-a “Protokollar” vasitəsilə
_____________________________________ 1. AİHK-nın 14-cü Maddəsinin tətbiqi ilə bağlı Power Point təqdimat şəklində olan təlim materialı ilə Hüquq Mütəxəssisləri üçün Avropa Şurası İnsan Hüquqları üzrə Tədris proqramının internet səhifəsində tanış ola bilərsiniz: www.coehelp.org/course/view.php?id=18&topic=1. 2. 12 saylı Protokolu imzalayan Aİ Dövlətlərinin mövcud siyahısını görmək üçün bax: www.conventions.coe.int/ Treaty/Commun/ChercheSig.asp?NT=177&CM=7&DF=16/07/2010&CL=ENG. 3. Bax, Avropa Sosial Xartiyasının 20-ci Maddəsi və E və qismən V Maddəsi. 4. Bax, Avropa Sosial Xartiyasının 20-ci Maddəsi və E və qismən V Maddəsi. 5. Bax, Avropa Sosial Xartiyasının 20-ci Maddəsi və E və qismən V Maddəsi. Ayrı-seçkilik əleyhinə Avropa hüququnun təqdimatı: məzmun, qiymətləndirmə və əsas məsələlər 13 dəyişikliklər və əlavələr edilib. AİHK-a ən əhəmiyyətli prosedur dəyişiklik 11-ci Protokolla (1994) edilib, AİHM daimi və tam müddətli quruma çevrilib və Komissiya ləğv edilib. Bu Protokolun məqsədi, Berlin Divarının yıxılması və Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Avropa Şurasına qoşulan Şərqi Avropa Dövlətlərindən daxil olan işlərin sayının artmasına qarşı AİHK mexanizminə kömək etmək idi. Ayrı-seçkiliyin qadağan olunması AİHK-ın 14-cü Maddəsində nəzərdə tu- tulur 1
bərabər qaydada istifadə olunmasını təmin edir. Hələ ki Avropa İttifaqının bütün üzvləri tərəfindən ratifikasiya olunmamış 2 , AİHK-nın 12 saylı Pro- tokolu (2000) hər hansı hüquqdan (yerli qanunvericilikdə nəzərdə tutulan hüquqlar da daxil olmaqla) istifadə ilə bağlı bərabər yanaşma təmin edilməsini nəzərdə tutan ayrı-seçkiliyin qadağan olunmasının dairəsini bir az da genişləndirir. Protokolu şərh edən Hesabata əsasən, bu Protokol, insan hüquqlarının qorunmasının təməl elementi hesab olunan ayrı- seçkilikdən müdafiəni gücləndirmək məqsədilə yaradılıb. Protokol, xüsusilə cinsi və irqi bərabərliyin necə təmin olunması ilə bağlı müzakirələr nəticəsində yaranıb. Bu Protokolun əsas mövzusu olmasa da qeyd olunmalıdır ki, qeyri-ayrı seçkilik prinsipi AŞ-nın bir sıra sənədlərində əsas təməl prinsipdir. Xüsusilə Avropa Sosial Xartiyasının 1996-cı il tarixli versiyası, işəgötürmə və vəzifəyə təyin etmə zamanı bərabər imkanlar və bərabər münasibəti, cinsi ayrı-seçkilikdən müdafiəni nəzərdə tutur 3 . Ayrı-seçkiliyə qarşı əlavə müdafiə vasitələrinə Milli Azlıqların Qorunması haqqında Konvensiya 4 , İnsan Alverinə qarşı Fəaliyyət haqqında AŞ Konvensiyası 5 və Rəsmi Sənədlərə Çıxış haqqında AŞ Konvensiyasında rast gəlmək mümkündür. Kiber-cinayətlərə qarşı Avropa Konvensiyasına Əlavə Protokolda da ayrı- seçkiliyə qarşı müdafiə nəzərdə tutulur. Ayrı-seçkilik əleyhinə məsələ AŞ- nın qanunvericilik sənədlərinin hazırlanmasında açıq-aşkar təsirə malikdir və hal-hazırda müdafiə olunmalı olan azadlıq kimi nəzərdə tutulur.
|