Az ərbaycan Respublikası Sə hiyy

C

ədvəl 13. Proteaza inhibitorlarının bəzi dərman vasitələri ilə qarşılıqlı təsiri 

Proteaza inhibitorları  

(preparat A)

a

 

Birg

ə 

(preparat B) 

Qarşılıqlı təsir 

Əhəmiyyət

b

 

A

m

pr

ena

v

ir

∗

 

A

taz

a

n

avi

r

* 

 

İndi

na

v

ir

*

  

L

o

pi

na

v

ir

  

N

elf

in

a

v

ir

*

  

R

it

o

n

avi

r 

 

Sa

kv

ina

v

ir

*

 

  

  

  

 

 

 

 

 

+ 

 

Fentanil, tramadol, hidrokodon

*

 

B s

əviyyəsinin↑ 

+  

 

 

 

+ 

 

+ 

 

Kodein, morfin, metadon 

B s

əviyyəsinin ↓ 

+  

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

Amiodaron, lidokain, flekainid 

B s

əviyyəsinin ↑ 

+  

+ 

 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

Karbamazepin, klonazepam

*

, fentoin

*

, 

fenobarbital 

B s

əviyyəsinin ↑  

A s

əviyyəsinin ↓  

++ (ç

əkinmək)  

+ 

+ 

+ 

 

 

+ 

 

Tritsiklik antidepresantlar 

B s

əviyyəsinin↑ 

+  

 

+ 

 

 

 

+ 

 

Bütün dig

ər antidepresantlar 

B s

əviyyəsinin ↑ 

+  

 

 

 

 

 

+ 

 

Loratadin 

B s

əviyyəsinin ↑ 

++  

 

 

 

+ 

 

 

 

Atovakvon  

B s

əviyyəsinin ↓  

+  

+ 

+ 

+ 

++ 

+ 

+ 

++ 

Benzodiazepinl

ər 

B s

əviyyəsinin ↑ 

++  

 

 

 

 

 

+ 

 

Betaadrenoblokatorlar  

B s

əviyyəsinin ↑ 

+  

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

Kalsium antaqonistl

əri 

B s

əviyyəsinin ↑ 

++  

 

+ 

 

 

 

+ 

+ 

Böyr

ək funksiyaları pozulduqda 

klaritromisin, eritromisin 

B s

əviyyəsinin ↑ 

+ (ehtiyatla)  

+ 

 

+ 

 

+ 

+ 

+ 

Klaritromisin, eritromisin 

B v

ə A səviyyəsinin ↑  +  

                                      

∗

 

Az

ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

 

51 

 

+ 

 

+ 

+ 

+ 

 

Kontraseptivl

ər 

B s

əviyyəsinin ↓ 

++  

+ 

 

 

+ 

 

+ 

+ 

Qlükokortikoidl

ər 

B s

əviyyəsinin ↑ 

A s

əviyyəsinin ↓ 

+  

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

Siklosporin  

B s

əviyyəsinin ↑ 

+  

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

Çovdar mahmızı alkaloidləri 

B s

əviyyəsindən ↑ 

++ (ç

əkinmək)  

+ 

++ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

H+, K+АТ Fazaların inhibitorları 

A s

əviyyəsinin ↓ 

++ (ehtiyatla) (++, 

atazanavird

ən - çəkinmək)  

+ 

++ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

H

2

- blokatorlar 

A s

əviyyəsinin ↓ 

++  (ehtiyatla) (++, 

atazanavird

ən — çəkinmək)  

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

Lovastatin, simvastatin 

B s

əviyyəsinin ↑ 

++ (ç

əkinmək)  

 

+ 

 

 

 

 

 

İrinotekan 

A s

əviyyəsinin ↑ 

++ (ç

əkinmək)  

+ 

 

+ 

+ 

+ 

 

+ 

Ketokonazol, itrakonazol 

A s

əviyyəsinin ↑ 

A s

əviyyəsinin ↑ 

+  

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

Pimozid  

A s

əviyyəsinin ↑ 

++ (ç

əkinmək)  

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

Rifampisin  

B s

əviyyəsinin ↑  

A s

əviyyəsinin ↓ 

++ (ç

əkinmək)  

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

Rifabutin  

B s

əviyyəsinin ↑ 

A s

əviyyəsinin ↓ 

+ (dozanı ehtiyatla korreksiya 

etm

ək)  

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

Sildenafil 

B s

əviyyəsinin bəzən ↑, 

b

əzən ↓ 

++  

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

+ 

Dazı otu preparatı 

A s

əviyyəsinin ↓  

++ (ç

əkinmək)  

 

+ 

 

 

 

 

 

Tenofovir 

A s

əviyyəsinin ↓  

++ (ritonaviri 

əlavə etmək) 

 

 

+ 

+ 

 

+ 

 

Teofillin 

B s

əviyyəsinin ↓ 

+  

+ 

+ 

 

+ 

 

+ 

 

Varfarin 

B s

əviyyəsinin ↑ 

+  

a

 + v

ə/ya++ A preparatına münasibətdə onun B preparatının səviyyəsinə təsir dərəcəsini göstərir 

b

 

Əhəmiyyət: + o deməkdir ki, qarşılıqlı təsirlər klinik cəhətdən əhəmiyyətli ola bilər, ++ - qarşılıqlı təsirlər şübhəsiz klinik əhəmiyyətlidir. 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

 

52 

Əlavələrin siyahısı 

Əlavə  1 

İİV  infeksiyasının  əvvəlki müalicəsi barədə  şəxsi  

 

 

m

əlumatlar  

Əlavə  2 

Nazirl

ər Kabinetinin qərarı   

Əlavə  3 

İİV-li xəstələrin anonim qaydada müayinə  və                          

 

 

ixtisaslaşdırılmış  müalicəsinə  cavabdeh  olan  tibb                            

 

 

mü

əssisələrinin siyahısı 

Əlavə  4 

İİV  infeksiyasının  antiretrovirus  preparatları  ilə                          

 

 

müalic

əsinə (ARV terapiyasına) könüllü razılıq forması 

Əlavə  5 

Regional ARV terapiyası Mərkəzlərinin siyahısı  

Əlavə  6 

ARV preparatlar bar

ədə əsas məlumatlar 

Əlavə  7 

Müalic

əyə bağlılığın qiymətləndirilmə üsulları 

Əlavə  8 

İİV infeksiyasının klinik təsnifatı (ÜST-2012-ci il) 

Əlavə  9 

ARV preparatlarının siyahısı 

Əlavə  10  Lüğət  

Əlavə  11  Tibb müəssisələrində  toplanması  məsləhət görülən                         

 

 

m

əlumatların minimal siyahısı 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

Əlavə 1

 

İİV infeksiyasının əvvəlki müalicəsi barədə şəxsi məlumatlar 

Tarix 

CD4 

limfositl

əri/mkl 

CD4 

limfositl

ərinin %-i 

VY 

(nüsx

ə/ml) 

ART-nin 

cari sxemi 

D

ərman 

davamlılığı 

(genotipik v

ə 

yaxud fenotipik) 

ART: 

əvvəlki 

sxeml

ər, əvəz 

edilm

ə səbəbləri 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

 

54 

Əlavə 2

 

Az

ərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin “İnsanın 

immunçatışmazlığı virusunun törətdiyi xəstəliklə mübarizə 

haqqında Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiqi ilə bağlı 

b

əzi normativ hüquqi aktların təsdiq edilməsi barədə” 

62 nömr

əli 27 aprel 2011-ci il tarixli Qərarı ilə təsdiq 

edilmiş 

“İnsanın immunçatışmazlığı virusu ilə yaşayan şəxslərə dövlət 

büdc

əsinin vəsaiti hesabına göstərilən tibbi yardımın həcmi”        

(3 nömr

əli əlavə). 

 

Bu s

ənəd  “İnsanın  immunçatışmazlığı  virusunun  törətdiyi 

x

əstəliklə mübarizə haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun 

t

ətbiq edilməsi barədə”  Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin 

2010-cu il 10  iyun  tarixli  280  nömr

əli Fərmanının  1.5-ci bəndinin 

icrası  ilə  əlaqədar  hazırlanmışdır  və  insanın  immunçatışmazlığı 

virusu  il

ə  yaşayan  şəxslərə  dövlət büdcəsinin vəsaiti  hesabına 

göst

ərilən tibbi yardımın həcmini müəyyən edir (Cədvəllər 1, 2, 3). 

Laboratoriya müayin

ələri 

Sıra 

№-si 

Müayin

ələrin növü 

M

əqsəd qrupları, müayinələrin 

keçirilm

əsinin müddətləri və halları 

1 

2 

3 

1. 

İnfeksiyanın aşkarlanması və qiymətləndirilməsi 

1.1. 

İİV-ə seroloji testlər: skrininq 

testi (İFA), sonrakı 

t

əsdiqləyici testlər (İFA, 

immunoblottinq v

ə polimeraz 

z

əncirvari reaksiya – PZR) 

bütün x

əstələr üçün 

1.2. 

İmmunoloji statusun təyin 

edilm

əsi 

6 ayda 1 

dəfə 

1.3.  Virus yükünün PZR üsulu il

ə 

t

əyin edilməsi 

6 ayda 1 

dəfə 

2. Dig

ər infeksiyalara görə müayinə 

2.1. 

İFA üsulu ilə sifilisə görə 

müayin

ə 

bütün x

əstələr üçün: qeydiyyata 

götürül

ərkən, nəticə  mənfi  alındıqda, 

risk  qrupu nümay

əndələri üçün - ildə  

1 dəfə 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

 

55 

2.2.  Hepatit C-y

ə görə seroloji 

test: hepatit C virusuna 

(HCV) anticisiml

ərin 

mü

əyyən edilməsi 

bütün x

əstələr üçün: qeydiyyata 

götürül

ərkən, nəticə  mənfi  alındıqda, 

risk qrupu nümay

əndələri üçün - ildə  

1 

dəfə 

2.3.  Hepatit B-y

ə görə seroloji 

test: hepatit B virusunun 

(HBV) səthi antigeninin - 

HbsAg-in mü

əyyən edilməsi 

bütün x

əstələr üçün: qeydiyyata 

götürül

ərkən, nəticə  mənfi  alındıqda, 

risk qrupu nümay

əndələri üçün - ildə  

1 

dəfə 

2.4. 

Toksoplazmaya qarşı Ig-G-

anticisiml

ərin İFA üsulu ilə 

mü

əyyən edilməsi 

göst

əriş  olarsa:  CD4  limfositlərinin 

sayı 100 mkl-dən az olan pasiyentlər 

üçün 

2.5.  Qonoreyaya gör

ə və  

urogenital xlamidiozun 

aşkarlanması üçün yaxmanın 

götürülm

əsi 

göst

əriş olarsa 

2.6.  Sitomeqalovirusun 

antigeninin mü

əyyən 

edilm

əsi (erkən antigen 

pp65) 

göst

əriş  olarsa:  CD4 limfositlərinin 

sayı  100/mkl-dən  az  olan pasiyentlər 

üçün 

2.7.  Kriptokokkoz tör

ədicisinin 

antigeninin t

əyin edilməsi 

göst

əriş  olarsa:  CD4 limfositlərinin 

sayı <200/mkl və xəstəliyin əlamətləri 

olduqda 

3. Ümumi laboratoriya müayin

ələri 

3.1. 

Qanın ümumi müayinəsi 

(trombositl

ərin təyin edilməsi 

v

ə diferensiasiyası ilə) 

6 ayda 1 

dəfə 

3.2.  Qaraciy

ər funksiyasının 

biokimy

əvi göstəricilərinin 

t

əyin edilməsi (ALT, AsAT, 

qələvi fosfataza, bilirubin) 

6 ayda 1 

dəfə 

3.3.  Böyr

ək funksiyası 

göst

əricilərinin təyin 

edilm

əsi (kreatinin, sidik 

cövh

əri) 

6 ayda 1 

dəfə 

3.4.  Laktatdehidrogenaza 

göst

əriş olarsa 

3.5.  BNM (beyn

əlxalq 

normalaşdırılmış münasibət) 

sür

ətli testi (protrombin 

vaxtı) 

göst

əriş olarsa 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

 

56 

3.6. 

Hamiləlik testi 

ART-

yə başlamazdan əvvəl, 

reproduktiv yaşlı qadınlar üçün 

3.7. 

Opioidlər testi 

venadaxili narkotik istifad

əçiləri üçün 

3.8.  Xolesterinin (yüks

ək sıxlıqlı 

lipoproteidl

ər (YSL), çox 

aşağı sıxlıqlı lipoproteidlər 

(ÇASL), triqliseridl

ər, lipaza, 

C-reaktiv zülal, qlükoza v

ə 

tireotrop hormonun (TTH) 

mü

əyyən edilməsi (mümkün 

olduqda) 

göst

əriş olarsa 

4. Əlavə müayinələr 

4.1. 

Tuberkulin sınağı 

v

ərəm simptomları olmayan 

pasiyentl

ər üçün - ildə 1 dəfə 

4.2. 

Döş qəfəsinin 

rentgenoskopiyası 

6 ayda 1 

dəfə 

4.3.  B

əlğəmin mikroskopik 

müayin

əsi 

v

ərəm simptomları olan pasiyentlər 

üçün - 3 

dəfə təkrar 

4.4.  B

əlğəmin kultural müayinəsi 

göst

əriş olarsa 

4.5.  EKQ 

ür

ək-damar xəstəliklərinin yüksək 

riski olduqda 

4.6. 

Ultrasəs 

göst

əriş olarsa: virus hepatitləri C  

v

ə B, ağciyərdən kənar TB, şişlər 

4.7.  Endoskopiya 

göst

əriş olarsa: mədə-bağırsaq traktı 

x

əstəliklərinin 

kliniki əlamətləri 

4.8. 

Kompüter tomoqrafiyası 

göst

əriş olarsa 

4.9.  Nüv

ə-maqnit rezonansı 

göst

əriş olarsa 

4.10.  Histoloji müayin

ə 

 

göst

əriş olarsa: 

limfoproliferativ x

əstəliklər və şişlər 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

 

57 

Sah

ələr üzrə mütəxəssislərin konsultasiyaları 

Sıra 

№-si 

Konsultasiyaların 

növü 

M

əqsəd qrupları, konsııltasiyaların 

keçirilm

əsinin müddətləri və halları 

1. 

Ftiziatr 

6 ayda 1 

dəfə 

2. 

Narkoloq 

venadaxili narkotik istifad

əçiləri üçün - 

müt

əmadi olaraq 

3. 

Nevropatoloq 

göst

əriş olarsa 

4. 

Oftalmoloq 

CD4 - limfositl

ərinin sayı 100 mkl-dan az olan 

pasiyentl

ər üçün - 3 ayda 1 dəfə 

5. 

Stomatoloq 

ağız boşluğunun kandidozu, tüklü leykoplakiya, 

birincili sifilis olduqda 

6. 

Ginekoloq 

uşaqlıq boynu xərçənginin aşkar edilməsi 

m

əqsədi ilə - 6 ayda 1 dəfə 

7. 

Dermatoveneroloq  cinsi yolla yoluxan infeksiyalar

ın əlamətləri 

olduqda 

ARV-terapiya t

ətbiq olunan xəstələrdə müalicənin monitorinqi 

üçün t

əkrar müayinələr 

Sıra 

№-si  Müayinələrin növü 

Keçirilm

ə müddəti 

1. 

Virus yükünün mü

əyyən 

edilm

əsi 

müalic

ənin 8, 24, 36, 48-ci həftəsində 

2. 

CD-4 limfositl

ərinin 

sayının müəyyən 

edilm

əsi 

müalic

ənin 8, 24, 36, 48-ci həftəsində 

3. 

Qanın ümumi müayinəsi  müalicənin 4, 8, 24, 36, 48-ci həftəsində 

4. 

Qaraciy

ər funksiyasının 

biokimy

əvi müayinəsi 

müalic

ənin 4, 8, 16, 24, 36, 48-ci 

həftəsində 

5. 

Xolesterin v

ə 

triqliseridl

ərin müəyyən 

edilm

əsi 

müalic

ənin 16, 48-ci həftəsində (sxemdə 

Proteaza inhibitorlar

ı olarsa) 

Qeyd.  Bu t

ədbirlərin  icrası  ilə  əlaqədar tələb olunan xərclər 

Az

ərbaycan 

Respublikasının 

dövlət büdcəsinin 

m

ərkəzləşdirilmiş  xərclərində  hər il Azərbaycan 

Respublikasının Səhiyyə Nazirliyi üçün nəzərdə tutulmuş 

v

əsait hesabına həyata keçirilir. 

 

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

 

58 

Əlavə 3