Az ərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 2
Yüklə 6,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Klinik mənzərə HBV kəskin və xronik infeksiya yaradır. Virusla ilk kontakt kəskin hepatit B-nin inkişafı ilə nəticələnir. Kəskin infeksiyanın ilkin mərhələsində zərdabda HBeAg, HBsAg və HBV DNT yüksək səviyyədə qeyd olunur, lakin qaraciyər xəstəliyinin simptomları olmur. Sonradan HBeAg və HBV DNT zərdabda azalır, lakin ALT-nin miqdarı yüksəlir və qaraciyərin iltihabi dəyişiklikləri artır. Qanda HbcAg-yə və HbeAg-yə qarşı anticismlər əmələ gəlir, HBV DNT-nin səviyyəsi azalır və zərdabda təyin olunmur. Anti-HBs əmələ gəlməsi xəstəliyin kəskin fazasının başa çatdığını göstərir. Kəskin HBV infeksiyası müalicə tələb etmir və böyüklərin 90-95%-də spontan sağalma ilə nəticələnir. Kəskin infeksiyadan sonra immun sistemi hepatit B virusunu tam eliminasiya edə bilmirsə, bu halda 6 ay ərzində xronik hepatit B infeksiyası yaranır. İltihab və nekroz nəticəsində qaraciyərin hepatositləri fibroz toxuma ilə əvəz olunur. Fibroz kompensə olunmuş qara ciyər sirrozu ilə nəticələnir. Dekompensasiya zamanı klinik əlamətlər: sarılıq, anoreksiya, halsızlıq, ürəkbulanma və qarında ağrı. Terminal mərhələdə aşağıdakılar müşahidə edilə bilər: assit, qida borusu venaların varikoz genişlənməsi, qaraciyər çatışmazlığı, hepatosellyulyar karsinoma.
Ü ST-nin tövsiyələrinə əsasən qaraciyərin sirrozu və qaraciyərdə aktiv proseslər qeyd olunmayan xronik hepatit B-li qadınlara hamiləlik əks göstəriş deyil. Hepatit B teratogen infeksiya deyil. Keçirilmiş hepatit
B nəticəsində HBsAg daşıyıcılarında aşağıdakıların başvermə təhlükəsi yüksəkdir: düşük qorxusu vaxtından əvvəl doğuş dölyanı mayenin vaxtından əvvəl axması doğuş zəifliyi hamiləlik və doğuş zamanı qanaxma təhlükəsi
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 51 dölün hipotrofiyası asfiksiya perinatal ölüm Hamiləliyin II yarısında hepatit B virusu kəskin qaraciyər çatışmazlığı, ensefalopatiya və koma ilə ağırlaşa bilər. Hamiləliyin III trimestrində sarılıq və intoksikasiyanın artması, əksər hallarda dölün bətndaxili ölümünə və vaxtından əvvəl doğuşa gətirib çıxarır. Bu isə öz növbəsində ananın qaraciyərinin massiv nekrozu və qadının ölümü ilə nəticələnə bilər. Diaqnostika Hepatit B mütləq qeydə alınmalıdır. HBV infeksiyasının diaqnozu, adətən, virusun zülallarının və anticisimlərin seroloji identifikasiyasına əsaslanır. HBsAg – kəskin HBV infeksiya zamanı qanda meydana çıxan ilk göstəricidir. HBsAg-nin 6 aydan artıq dövr etməsi hepatit B-nin xronik olmasını göstərir.
virusun replikasiya prosesinin aktivliyini göstərir. Həmçinin xronik infeksiya zamanı əlavə olaraq qaraciyər sınaqları təyin olunur: bu zaman aminotransferazalarının səviyyəsinin müəyyən qədər yüksəlməsi qeyd olunur (100 IU/l az). Digər qaraciyər fermentlərinin səviyyəsi norma daxilində olur. Yalnız qaraciyər zədələnməsinin ağır gecikmiş mərhələsində qaraciyər fermentləri və sınaqları nəzərə çarpacaq səviyyədə dəyişilmiş olur. Rutin skrininq Bütün hamilələrə ilk antenatal gəlişində səthi HBsAg-yə rutin skrininqin aparılması tövsiyə olunur (A). Hamilələrin qadın məsləhətxanasına ilk müraciətində (A), həmçinin hamiləliyin 34-36-cı həftəsində qanın plazmasında ekspress testlərlə HBsAg təyin olunmalıdır. Testlərin müsbət nəticəsi zamanı müvafiq olaraq HBeAg-nin ekspress-testi aparılır. Nəticə müsbət olarsa, plazma Respublika QİÇ S-lə Mübarizə Mərkəzinə göndərilir. Hamilənin doğum evinə və ya müalicə müəssisəsinə müraciəti zamanı HBsAg statusu məlum deyilsə, onun təxirəsalınmaz təyini mütləqdir.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 52 Müalicə HBsAg-müsbət qadınların həkim-infeksionistin qəbuluna göndərilməsi tövsiyə olunur (C). Kəskin hepatit B-nin xüsusi müalicəsi mövcud deyil, qadına yalnız köməkçi tədbirlər təklif olunmalıdır. Yüngül və sarılıqla müşayiət olunan (80%) orta ağırlıqlı kəskin hepatitli hamilənin çox miqdarda maye qəbul edərək, III səviyyəli stasionarda müalicəvi-qoruyucu rejimdə aparılması tövsiyə olunur (B). Müalicə infeksionistlə birlikdə təyin olunur (C).
İzolyasiyaya ehtiyac yoxdur. Qadının hospitalizasiyası onun vəziyyətinin ağırlığından asılıdır. Qusma, dehidratasiya və qaraciyərin dekompensasiyası əlamətləri ilə müşayiət olunan hepatit B-nin ağır formasında III səviyyəli stasionara hospitalizasiya tövsiyə edilir (B). Hepatit B virusu daşıyıcısı/xəstə hamilənin doğuşu III səviyyəli stasionarda aparılmalıdır.
Travmatizasiya təhlükəsi olduğundan hamilə və yenidoğulmuşda hər hansı bir invaziv manipulyasiyalardan qaçmaq tövsiyə olunur. Anada hepatit B virusu olduqda, doğuşdan sonra 12 saat ərzində yenidoğulmuşa 200 IU/əzələdaxili immunoqlobulin və hepatit B əleyhinə vaksinin istifadəsi ilə
(A) kombinə olunmuş immunoprofilaktikanın aparılması zəruridir (A). Bu vertikal transmissiyanı 90% azaldır. Hepatit B antigeni müsbət olan yüksək infeksiyalaşmış analardan doğulmuş yenidoğulmuşlara hepatit B-yə qarşı immunoqlobulin təyin olunmalıdır (C). HBsAg statusu məlum olmayan anadan olmuş yenidoğulmuşlara doğuşdan sonra 12 saat ərzində hepatit B əleyhinə vaksin vurulmalıdır (A). HBsAg statusu müsbət olan qadınların körpələrinə doğuşdan sonra 7 gün ərzində (bundan gec olmayaraq), imkan daxilində tez hepatit əleyhinə immunoqlobulin vurulmalıdır. HBsAg müsbət olan hamilələrə məsləhətvermə və xüsusi tibbi yardım hepatit B infeksiyasına dair müvafiq müalicə sxeminə əsasən aparılmalıdır. Hepatit B virusunun cinsi partnyora yoluxmasının profilaktikası və peyvənd edilmiş yenidoğulmuşların ana südü ilə
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 53 qidalanmasının təhlükəsiz olması mütləq məsləhətvermədə əks olunmalıdır. Hamiləlik başa çatdıqdan sonra hepatit B-nin inkişafı və zahının vəziyyətinin ağırlaşması qeyd olunur; müəyyən vaxtdan sonra isə fəsadlaşmaların meydana çıxması mümkündür (C). Hamiləlik zamanı peyvənd edilməyə əks göstəriş yoxdur (C).
Xronik hepatit B-si olan qadınların immunoqlobulin ilə passiv və vaksin ilə aktiv profilaktika almış körpələrinə ana südü ilə qidalanmaq əks göstəriş deyil (A). Doğuş Hamilədə hepatit B virusunun olması keysəriyyə əməliyyatına göstəriş deyil. Doğuşun vaxtı barədə qərar mama-ginekoloq, həkim-infeksionist və neonatoloqun iştirakı ilə kollegial şəkildə qəbul olunur. Doğuşun vaxtının təyin edilməsi üçün əsas meyar – dölün biofizik profili ilə təyin olunan vəziyyətidir (USM, KTQ, doppler).
Hepatit B-nin kəskin dövrü hamiləliyin pozulması üçün göstəriş deyil. Hamiləliyin pozulması hamilənin arzusu ilə və yalnız rekonvalessensiya dövründə mümkündür.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 54 M M Ə Ə X X M M Ə Ə R R Ə Ə K K V V Ə Ə H H A A M M İ İ L L Ə Ə L L İ İ K K Məxmərək – hamiləlik zamanı dölün çoxsaylı anadangəlmə qüsurlarına səbəb olan yüksək dərəcədə yoluxucu virus infeksiyasıdır. XBT-10 ÜZRƏ TƏSNİFAT B06 Məxmərək (alman qızılcası) Z20.4 Xəstə ilə kontakt və məxmərəklə yoluxma imkanı Törədici – toqavirus ailəsinin RNT tərkibli birzəncirli virusudur. Ötürmə yolları: hava-damcı yolu birbaşa kontakt yolu anadan dölə İnkubasiya dövrü: 2-4 həftədir. Virusun ifraz olunması uzun müddət davam edə bilər. Klinik mənzərə Yoluxma yolundan asılı olaraq xəstəliyin 2 forması ayırd edilir: anadangəlmə məxmərək qazanılmış məxmərək 50% uşaqlarda və böyüklərdə məxmərək əlamətləri çox zəif təzahür edir və ya xəstəlik simptomsuz keçir. İnfeksiya daşıyıcısı səpgilər əmələ gəldikdən 7 gün əvvəl və səpdikdən sonra 2 həftə ərzində virusu yoluxdurur. Klinik əlamətlər: ümumi zəiflik mülayim ümumi intoksikasiya baş ağrıları konyunktivit oynaq ağrıları oynaqların iltihabı qulaqdibi, ənsə, boyun-arxa limfa düyünlərinin böyüməsi sifətdən başlayaraq bütün bədənə yayılan (ovuclardan başqa) diffuz ləkəli-papulyoz səpgilər.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 55 Hamiləliyin gedişatına və dölün/yenidoğulmuşun sağlamlığına təsiri Hamiləliyin 16-cı həftəsinə qədər baş verən məxmərək teratogen təsirə malik olub az kütləli döllə doğuş, katarakta, anadangəlmə inkişaf qüsurları, əqli inkişafın ləngiməsi, karlıq və ölüm ilə nəticələnir.
Son aybaşıdan əvvəl səpmə Təhlükə yoxdur Səpgilərin xüsusiyyətləri qadının immunitetinə müvafiqdir. Döl qorunur. Son aybaşıdan sonra 11 gün keçən müddətdə səpmə Təhlükə yoxdur Səpgilərin xüsusiyyətləri qadının immunitetinə müvafiqdir. Döl qorunur.
Birinci trimestr Təhlükə Şərhi Simptomlu məxmərək 80% Bir və ya bir neçə anadangəlmə inkişaf qüsuru
Simptomsuz məxmərək
Məlum deyil, 80%-dən az Ü rək və ya göz qüsurlarına daha tez-tez təsadüf olunur
13-16 həftə 17% Döl az zədələnir 17-20 həftə 6% Retinopatiyalara daha tez-tez təsadüf olunur və zehni problemlər 20 həftədən yuxarı 2% Retinopatiyalara daha tez-tez təsadüf olunur və zehni problemlər
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 56 Diaqnostika spesifik IgM və IgG anticisimlərin seroloji təyininə əsaslanır (A). Sübutlu kontaktı (məxmərəkli xəstə ilə bir otaqda 15 dəqiqə ərzində üz-üzə olmaq) və vaxtından asılı olmayaraq qeyri-vezikulyar səpgiləri olan hamilələr məxmərək virusuna müayinə olunmalıdırlar (C). Təsdiq olunmuş məxmərəkli hamilələrdə mütləq seroloji sınaqlar aparılmalıdır (A).
IgM(+), IgG(-) kəskin birincili infeksiyaya dəlalət edir. Döl üçün yüksək dərəcədə təhlükəlidir. 2 həftədən sonra müayinə təkrarlanmalıdır. IgM(+), IgG(+) birincili infeksiyaya dəlalət edir. Avidlik testi ilə yoluxmanın müddəti təyin edilir. IgM(-), IgG(+) immunitetin mövcudluğuna dəlalət edir. Hamiləni sakitləşdirmək lazımdır. IgM(-), IgG(-) məxmərək statusunun məlum olmamasına dəlalət edir. 3-4 həftədən sonra IgM və IgG-yə müayinə təkrarlanmalıdır.
Naməlum peyvənd edilmə tarixçəsi olan hamilələrə antenatal xidmət müəssisəsinə ilk gəlişdə məxmərəyə qarşı IgG anticismlərinin skrininqi təklif olunmalıdır (A). Mənfi nəticə alındıqda, IgM anticismlərin təyini üçün əlavə testlər aparılmalıdır.
Spesifik müalicə mövcud olmadığından, yalnız simptomatik terapiya aparılır.
hamilələrdən təcrid olunmalıdır. Profilaktika Əsas profilaktik tədbir – peyvəndin edilməsidir. Hamiləliyi planlaşdıran qadınlar mütləq məsləhət almalı və onların anticisim statusu təyin olunmalı, lazım gələrsə peyvənd olunmalıdırlar (A). Hamilələr məxmərəyə qarşı peyvənd olunmamalıdırlar. Qadın peyvənd edilmədən sonra ilk 3 ay ərzində hamilə qalıbsa, ona xüsusi diqqət yetirilməlidir. Hamiləlikdən az əvvəl aparılmış peyvənd edilmədən sonra anadangəlmə məxmərək sindromunun yaranması
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 57 haqqında məlumat olmadığından hamiləliyin pozulması tövsiyə edilmir (B). Naməlum peyvənd edilmə tarixçəsi olan hamilələrə doğuşdan, düşükdən və ya abortdan sonra peyvənd edilmək təklif olunur, belə ki, yaxın 30 gündə onların hamilə qalmaq ehtimalı çox aşağıdır. Hamiləliyin erkən dövründə təsadüfən peyvənd edilmiş və ya peyvənd edilmədən dərhal sonra hamilə qalmış qadını sakitləşdirmək lazımdır. Təsvir edilən halda anadangəlmə məxmərək sindromunun inkişafı halları qeyd olunmayıb (B). Döşlə əmizdirmə – əks göstəriş yoxdur. Hamiləliyin pozulmasına göstəriş Qadında hamiləliyin 16-cı həftəsinə qədər infeksiya təyin olunduqda, ona hamiləliyin pozulması təklif olunmalıdır (B). Qadına məxmərək infeksiyasının dölə təsiri haqqında dolğun məlumat verildikdən sonra yalnız qadının yazılı məlumatlı razılığı alındığı təqdirdə hamiləlik pozula bilər.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 58 T T O O K K S S O O P P L L A A Z Z M M O O Z Z V V Ə Ə H H A A M M İ İ L L Ə Ə L L İ İ K K Toksoplazmoz – müxtəlif klinik təzahürlərlə səciyyələnən və dəqiq simptomları olmayan parazitar xəstəlikdir. Hamilə qadınların 40-55%-i seroneqativdir. Hamiləlik zamanı toksopazma inyeksiyasına birincili yoluxma tezliyi Avropada 2,4-16/1000, ABŞ-da 2-6/1000 təşkil edir. Hamiləlik zamanı birincili infeksiya nəticəsində dölün anadangəlmə infeksiyası riski 20-50% arasında tərəddüd edir. Diri doğulmuşlarda anadangəlmə toksoplazmozun rastgəlinmə tezliyi 0,3/1000 təşkil edir.
Toksoplazmoz B58.8 Digər orqanların zədələnməsi ilə gedən toksoplazmoz B58.9 Dəqiqləşdirilməmiş toksoplazmoz O98.8 Hamiləliyi, doğuşu və ya zahılıq dövrünü ağırlaşdıran digər infeksion və parazitar xəstəliklər
(30-63%), yuyulmamış meyvə-tərəvəz, torpaqla təmas (6-17%), xəstə pişiklərin nəcisində olan oositlərlə çirklənmiş su və torpaq
Yalnız hamiləlik zamanı birincili infeksiya hallarında
Anadagəlmə və qazanılmış toksoplazmoz ayırd edilir. Hamiləlik zamanı yalnız birincili toksoplazmoz əhəmiyyət kəsb edir. Birincili toksoplazmoz əsasən simptomsuz keçir, nadir hallarda qeyri-spesifik qripəbənzər əlamətlər müşahidə olunur. Birincili infeksiya epizodundan sonra parazit orqanizmdə latent sistlər şəklində qalır. Anadangəlmə toksoplazmozlu uşaq üçün aşağıdakı simptomlar triadası xasdır: kəllədaxili kalsifikatlar (15%) xorioretinit (15%) hidrosefaliya (yalnız 5% hallarda)
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 59 Hamiləlik zamanı toksoplazmozun törədicisi cift vasitəsilə keçərək, dölün bətndaxili ölümünə, bətndaxili inkişafının ləngiməsinə, əqli inkişafının ləngiməsinə, eşitmə qüsurlarına və korluğa səbəb olur. Sarılıq, trombositopeniya, spastik parezlər, mərkəzi iflic, epileptik tutmalar, gözün xorioretinitindən tutmuş, mikroftalmiya və göz almasının olmaması kimi kobud üzvi pozulmalarla müşahidə oluna bilər. Hamiləliyin gedişatına və dölün/yenidoğulmuşun sağlamlığına təsiri Hamiləlikdən əvvəl toksoplazmoza yoluxan qadınlarda (xronik və ya latent infeksiya) törədicinin dölə ötürülməsi sübut olunmayıb. Bu immun sistemin dölü yoluxmadan mühafizə etməsi ilə izah olunur. Birincili yoluxma təhlükəsi hestasiya müddətinin artması ilə yüksəlir (hamiləliyin 7-ci həftəsində – 6%, hamiləliyin 34-cü həftəsində – 93%). Anadangəlmə toksoplazmozun təhlükəsi və onun ağırlıq dərəcəsi hamilənin yoluxma vaxtından asılıdır: erkən yoluxma zamanı xəstələnmə riski aşağı olur, lakin onun əlamətləri özünü daha qabarıq birüzə verir. Yoluxma hestasiyanın ilk 13 həftəsində baş verdikdə (61%), xəstəliyin klinik əlamətləri daha qabarıq təzahür edir. Yoluxma hamiləliyin III trimestrində baş verdikdə, xəstəliyin simptomsuz formaları üstünlük təşkil edir. Hamiləliyin 36-cı həftəsində yoluxmada yalnız 9% hallarda klinik əlamətlər müşahidə olunur. Keçirilmiş infeksiya gələcək hamiləliyə təsir göstərmir.
Yüklə 6,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|