AZƏR (Poema) Yazılmışdır: 1920-1937



Yüklə 187,36 Kb.
səhifə1/4
tarix25.04.2017
ölçüsü187,36 Kb.
#15754
  1   2   3   4
AZƏR (Poema)
Yazılmışdır: 1920-1937 | İlk nəşri: 1958

DÜŞÜNDÜM Kİ...

Düşündüm ki, əməl çəmənzarında
Açar pənbə güllər, yaşıl yarpaqlar.
Düşündüm ki, ömrün ilk baharında
Al şəfəqlər saçar gülgün dodaqlar.

Düşündüm ki, yatar qanlı tufanlar,


Keçər zalım fırtınalar, böhranlar,
Çəkilir dumanlar, sönər vulkanlar,
Ninni söylər mənə coşğun irmaqlar.

Düşündüm ki, bitər hicran dəmləri,


Doğar günəş, susdurar matəmləri,
Gülzarı süslərkən xoş qədəmləri
Boyun bükər bənövşələr, zanbaqlar.

Heyhat!.. Ortalığı zülmətlər aldı,


Tale yarı yardan aralı saldı,
Öksüz ruhum didarə həsrət qaldı,
Qanatdı könlümü xain dırnaqlar.

KÖNLÜM


Heç sorma halımı, yaralıyam mən,
Şən olmaz bir daha viranə könlüm.
Beynimi yaxan bir yığın heçlikdən
Sanki bir şey sorar divanə könlüm.

İssız bir yuvanın qoynunda daim


Qərib bir quş kimi ağlar mənliyim,
Çox küskünəm, bilməm nələr söyləyim!?
Qaldı hər sevgiyə biganə könlüm.

Şaşqın bir yolçuyam, yolum qaranlıq,


Yanğın oldu şəfəq sandığım işıq.
Of, yetər, bir daha vurulmaz artıq
Hər süzgün yıldıza pərvanə könlüm.

GƏLİN


Of, nə yamandır o süzgün baxışlar,
Ey ipək telləri zərəfşan gəlin!..
Hər kəs gülər, hər kəs səni alqışlar,
Yalnız mənim halım pərişan, gəlin!

Getmə, dur, könüldə min həsrətim var,


Söylənəcək dərdim fəlakətim var,
Səndən sənə gizli şikayətim var,
Ey mələk ədalı, xuraman gəlin!

Nədir suçum, məndən uzaq qaçırsan,


Yabançı ellərə şənlik saçırsan,
Röya kimi süzülürsən, uçursan,
Bilməzsən ki, bağrım olur qan, gəlin!

Nə söyləyim! Halım əyandır sana;


Sən bir yana, bütün dünya bir yana.
Sənsiz gülüstanlar zindandır mana,
Ey cənnətdən bizə ərməğan gəlin!..

AY QIZ


Ey uzaqdan göz süzən yosma dilbər,
Gəl, yaxın gəl, bunca nazlanış yetər.
Gül!.. Sussun bülbüllər, qızarsın güllər
Hər gülüşündən, hər sözündən, ay qız!

Gözlərimdə dünya gülər, sən gülsən;


Qiyamətmi qopar insafə gəlsən?!
Aləm bilir, nələr çəkdim, ah, bilsən,
Nələr çəkdim sənin üzündən, ay qız!

Nazlı xuramını seyr etdikcə mən,


Vurğun könül rəqs edər sevincindən,
Olmazmı aşiqə bir busə versən
O ahu baxışlı gözündən, ay qız?!

GƏLİN KÖÇƏRKƏN

“Xudkam bir ana yalnız öz keyfini düşünərək yetişmiş, gözəl sərvi-nazını sevmədiyi bir zənginə gəlin köçürür. Qızcığaz bu haqsızlığa qarşı intihar edər. Çılğın qadın acı fəryadlar ilə cənazədən ayrılmaq istəməz, hətta məzarə gömülməsinə belə bir dürlü qıyamaz”.

Bir çiçək ki, duyğuları oxşayaraq gülümsər,


Xülyalara nəşə sərpər, könüllərə nur saçar.
Yazıq!.. Onu öncə kəndi əllərimiz qəhr edər,
Sonra şaşqın vicdanımız bir heçliyi salamlar.

Bir quşcuğaz imdi ötər, güldən-gülə uyarkən,


Xain ovçu bir anda susdurur o şaqraq səsi


Sonra acır al damlalar əllərini boyarkən,
Əfsus, o bitmiş, duyulmaz könül açan nəğməsi.

Könül var ki, vulkan kimi alov saçar hər yana,


Həq söyləyən ilhamları ölmüşlərə can verər.
Bir gün onu söndürüb də anarlar yana-yana,
Yalnız sovrulmuş külləri məzarlara şan verər.

Yazıq!.. Gedən gəlməz artıq, burax qəhr olmuşları,


Burax issız məzarları, bir az insan ol barı!
Yaşamaq gərçi xoş əməl,
Yaşatmaq daha gözəl...

AZƏR DÜŞÜNÜRKƏN...

“Ə1”

Azər düşünür... Bəlkə otuz ildir o hər an


Düşkün bəşərin eşqini, fəryadını inlər.
Yaxdıqca yaxar beynini bir kölgəli böhran,
Əflakə sorar dərdini, yıldızları dinlər.
Göz qırparaq ancaq ona yıldızlar edər naz,
Dilsiz və sağır göylər onun halını duymaz.

Bəsləndi kiçik duyğusu azadə çocuqkən,


Çox incə tərənnümlər öpən neylər içində.
Vurğundu o həp şer ilə ahəngə əzəldən,
Ağlar və gülümsərdi təğənnilər içində.
Hər gün yaralar qəlbini bir sıtmalı röya,
Hər gün uyudar dərdini bir nəşəli xülya.

Atəşgədələr, fırtınalar yavrusu Azər


Coşduqca alovlar və köpüklər kimi çılğın...
Bəzən bayılıb sərəli bir heykələ bənzər,
Yorğun gözü həsrətli üfüqlər kimi dalğın.
Bəzən o baxışlar yenə şimşək kimi parlar,
Qəsvət sovuran heçliyi bir anda yaxarlar.

Bir gün acı bir sis o gülümsər üzü sardı,


Yalnızlığa imrəndi, uzaqlaşdı bəşərdən.
Bir qülbəyə saxlandı ki, issızca məzardı,
Məhrum idi dünyanı saran xeyr ilə şərdən.
İllərcə dalıb getdi o böhranlı qəfəsdə,
İnsanları özlərdi hər atəşli nəfəsdə.

“Sərsəm, dəli, xudbin!” — deyə itham ilə hər kəs


Bəhs etdilər Azərdən, o aldırmadı əsla!
Həp onca bir alqışla söyüşdən köpürən səs,
Arif keçinənlər ona yan baxmada hala.
Möminlərə sorsan edəcək küfrünə fərman,
Dinsizlərə get, onda bulur şübhəli iman.

Azər daha çox zövq alır aydın gecələrdən,


Hətta sarışın ay ona gülmüşdü bir axşam.
Gülmüşdü buludlar arasından süzülərkən,
“Hürr ol!” deyə qəlbində doğurmuş yeni ilham.
Artıq o sönük çərçivə şən Azəri sıxmış,
Səyyah olaraq ayla bərabər yola çıxmış...

Sevdirmiş içindən ona bir cilvə həyatı,


İnsanlara qoşmaq və qovuşmaq dilər əlan.
Duymaq və duyurmaqda bulur zövqü, nəşatı,
Yalnızlığa, issızlığa qəlbən edər üsyan.
İstər bulud olsun da dənizlər kimi axsın,
İstər günəş olsun da qaranlıqları yaxsın.

GECƏ AYDINLIĞI VƏ GÜN DOĞUŞU

“Ə”

İştə aydın və sərin yaz gecəsi


Veriyor Azərə uçmaq həvəsi,
Asmalıqdan yürüyor rəqs edərək,
Hər bəyaz kölgə birər canlı çiçək...
Nəşədən səndələyən hər yarpaq
Sallanır sanki gümüş bir leylaq.
İncə, yıldızlı , sədəf qumlardan
Keçiyorkən... Ona heyran-heyran
Busələr ərz edərək baxdı gülər
Ta uzaqdan çökən atəşgədələr.
Dadlı röyalara etdikcə maraq —
Əski məbudları xatırlayaraq.

Yürüyür, həp yürüyürkən Azər


Duydu sahildə dərin zümzümələr.
Sanki hər zümzümə eylər ilham,
Gecənin ruhuna bir dadlı pəyam.
Bütün əşya hərəkətsiz, səssiz,
Yalnız inlər kimi sevdalı dəniz.
Dalğacıqlar öpüşüb titrərkən
Baxışırlardı göyün gözləri şən.
Yol uzun... yolçu yorulmuş artıq,
Dinlənib durdu saatlarca... yazıq!
O dəmin gördüyü dilbər məhtab,
Xəstə bir çöhrəyə bənzərdi xərab.
Ona dan yıldızı bakir bir qız
Kimi heyrətlə gülümsər yalnız


İştə üstün gəliyor zülmətə nur.
Bəlli, bəsbəlli səhər yaxlaşıyor.
Sönüyor can çəkişən yıldızlar.
Azər açmış da qanad sanki uçar.
O, günəşdən daha əvvəl oyanan,
Canlanan şəhrə yanaşmış əlan.
Bir yaşıl bağça ki, sahil boyuna
Nəşə sərpərdi, həmən qoşdu ona.
Seyr edib bağçanı dinləndi bir az,
Sərçələr, gördü, edər razü niyaz.
Həpsi birdən ötüşüb qaynaşaraq
Ninnilər söylədilər oynaşaraq.
Qopdu bir ləhzədə çığlıq, tufan.
Hər ağac dalğası bir başqa cahan...
Bunca alqışlara bais yalnız
Bu dənizdən doğan altun bir qız.

...İştə dalmış duruyor bir rəssam,


O da almaqda günəşdən ilham,
Durmadan yalvarıyor fırçasına,
Yazıyor, həp pozuyor... sanki ona
Gəldi yorğunluğa bənzər bir hal,
Süzərək Azəri zənn etdi xəyal:
Bətbəniz yox, gözü düşmüş çuxura,
Bəlkə vurğun kimi bir şey... Olur a!
Xayır, alnında zəka şöləsi var,
Bəlli, ilhamını bir eşq oyalar.
Sordu: kimsən, nerədənsən, əhbab?!
Ona Azər gülərək verdi cavab.

AZƏRİN CAVABI

“H”

Mən yetişdim atəşlə su


Öpüşdüyü bir ölkədən.
İzləyirkən sevgi yolu
Acı duydum hər kölgədən.

Bir yoxsulam, hər diləyim


Diz çökdürür zənginləri.
Bir arifəm, bilmədiyim
Aşar durar ənginləri.

Mən mülayim bir dənizəm,


Atəşlidir dalğalarım.
Sülhə qoşan bir acizəm,
Əskik olmaz qovğalarım.

Bir ovçuyam, eşq umaram


Hər ahunun gözlərindən.
Dərd əhliyəm, rəmz anlaram
Hər şairin sözlərindən.

Bir aşiqəm, feyz alırlar


Məndən ürfan çobanları.
Bir çobanam, qaval çalar,
İnlədərəm vicdanları.

Mən əbədi hürriyyətin


Sevdalı bir cilvəsiyəm.
Anlaşılmaz bir xilqətin
Parlar, sönər şöləsiyəm.

***
“Ə”



Süzərək Azəri heyran-heyran,
Bir rica eylədi rəssam ondan.
Göstərib bir qocaman daş, dedi: “Gəl,
Yapayım rəsmini, bir bax, nə gözəl!?
Seyrə dal sən yeni doğmuş günəşi,
Nə də xoş mənzərə!.. Bax, varmı eşi?
Doğuyor sanki dənizdən bir qız,
Həm də altun saçı yıldız-yıldız.”
Güldü Azər, oturub daldı həmən,
Fərq olunmazdı o bir heykəldən.
Bitirib lövhəyi yorğun rəssam:
Qalx, əzizim! — dedi — qalx!.. İştə tamam!..
Bir qədər axça da ikram etdi.
Süzdü Azər onu heyrətlə, dedi:
— Arxadaş! Axça neçindir əcəba?
— O sənin rəsmin için...
— Ha, ha, ha!..
Güldü, həp güldü... baxıb rəsmə dedi:
“Nə günəş?! Sanki baxır bir təpsi...
Hələ gözlər!.. Bu mənim gözlərimin
Söylə, mənası nədir? İnsaf için.
Bənzəyir yapdığın Azər guya
Buzlar üstündə şaşırmış çocuğa.
Deyəcək yox bu mübarək dənizə,
Acıram sərf edilən səyinizə.
Seyr edənlər bu gözəl lövhənizi
Məni yox, bəlkə görür onda sizi.
Sanki ölgün boyalardan nə çıxar?!
Burda sənətdən iraq hər şey var.
İncəsənət dediyin pək tənnaz
Bir gözəl qız ki, çapuq ram olmaz.


Başqadır ondakı həşmət, əzəmət,
Bir təsadüflə yaxın gəlməz, əvət.
Bəlkə illərcə dayansan nazına
Sadə, bir kərrə gülümsər o sana.
Yoxsa əzmində əgər səbrü səbat,
Boş əməkdir çəkiyorsan, heyhat!..”
Süzdü rəssam onu altdan-yuxarı
Saçaraq gözləri kin dalğaları.
Alıb əşyasını nifrətlə, həmən
Qaçdı hiddət köpürən sahildən.
Ondan ayrılmayaq Azər də
Girdi his yağdıran Altun şəhrə
Həp yüyür, həp düşünürkən... yolda
Rast gəlib bir sarışın qızcığaza,
Gördü ağlar da silər göz yaşını...
Dedi: “Yavrum, bu nə? Qaldır başını,
Söylə dərdin nə?..” Çocuq iç çəkərək
Dedi: “Annəm, ögey annəm döyəcək,
Verəcək bəlkə müəllim də cəza!..”
— Dur neçin?
— Sorma!
— Bu heç oldumu ya?!
— Ah, qapıb qaçdı əlifbamı dəmin
Bir sokak yavrusu, çapqın, miskin!
— Ya baban yoxmu?
— O, işdən qovulan
Bir fəqir işçi, səqət bir insan.
- Heç maraq etmə, quzum, iştə para,
Sağalır elm ilə hər dürlü yara.
Oxşayıb Azər onun saçlarını,
Dedi: Get, bilgi al, öyrən yarını.
Bir fərəh gəldi qızın gözlərinə,
Utanıb durdu... təşəkkür yerinə
O soluq çöhrə gülümsündü həzin,
Qoşaraq getdi kitab almaq için.
Bunu gördükdə uzaqdan yaramaz
Bir çocuq — olmaz on üçdən yaşı az —
Soxulub Azərə həp əl açaraq:
— Para ver, mən də acam — söylədi — bax!
Sağlam insanda bu adət nə idi?
Baxdı Azər ona heyrətlə, dedi:
“Sənə layiqmi dilənmək, ay oğul!
Durma get, haydı, çalış, bir iş bul.”
Öylə boş sözləri dinlərmi çocuq?
Sırıtıb izləyər, ayrılması yox.
Qaldı Azər bu sırıtqanlığa mat,
Ona eşq etdi bir atəşli tokat.
Seyr edənlər bunu həzm etmədilər,
“Mərhəmətsiz, qaba insan!..” dedilər.
Dinləyib onları Azər gülərək
Dedi: — Əzdad ilə doğdum, gerçək.
Bir əlim iştə su, atəş bir əlim,
Çarpacaq qəlbim əgər sussa dilim.
Acıdım gərçi dəmincik birinə,
Sonra atdım da tokat digərinə.
Sizi yox şübhə ki, ürkütdü bu hal,
Nə yaparsan, həpiniz kor, abdal!
Öylə quş var ki, yeyərlər ətini,
Quş var, ət ver də, duyar ləzzətini.
Bir tokat var doyurar ac qarını,
Mərhəmət var ki, zəhərlər yarını.

MƏSCİDDƏ

Bir gün Azər dolaşırkən... yüksək,
Ulu bir məbəd önündən keçərək,
Baxdı sovrulmada hər pəncərədən
Duyğusuz göylərə çığlıq, şivən.
Həp maraq etdi, həmən girdi o da,
Şaşırıb durdu, nə dəhşət əcəba!?
Toplaşıb bir yerə ipsiz dəlilər;
Kimi gurlar, kimi sızlar, inlər.
Kimi bir yanda çamurlar üzünü,
Kimi dırnaqla didər qaş-gözünü.
Bir küllər sovururkən başına,
Yalvarır digəri həp göz yaşına.
Kimi bir daş, kimi zəncir alaraq
Qəhr edər kəndini; gözlərdən iraq!..
Fırlayıb minbərə bir şeyx o zaman
“Əlverir — söylədi — fəryadü fəğan.
Yetişir inlədiniz, ağladınız,
Dul qadınlar kimi yas saxladınız.
Gəlin artıq azacıq kəndinizə,
Qanlı göz yaşları cənnətdə sizə
Əbədi zövq, səadət verəcək.
Olacaq həmdəminiz huri, mələk...”
Dinləyərkən onu hər kəs ... birdən
Yeni bəhs açdı cəhənnəmlərdən.
Qorxudan titrəşərək həp təkrar
Mələşib ağladılar, ağladılar...
Ən nəhayət bitirib sözlərini,
Açdı ətrafı süzən gözlərini.
İmdi artıq sıra gəlmiş paraya,
Gümüş, altun birikib bir araya
Doldu bir ləhzədə şeyxin qucağı,
Satılır altuna cənnət bucağı.
Qaldı Azər bu tühaf “alverə” mat,
Acılar duydu içindən, heyhat!..
“Nə əcayib sürü, yahu, bunlar,


Öndə rəhbərlik edər meymunlar.
Cühəla elm, fəzilət satıyor.
Bizi həp aldadıyor, aldadıyor.
Kəndi əxlaqi sönükkən həpsi
Yeltənir verməyə əxlaq dərsi.
Sadə minbərdə deyil, hər yerdə
Göz boyar həp bu qaranlıq pərdə.
Hankı bir sərxoşu söylətdim, inan
Bəhs edər, gördüm o, huşyarlıqdan.
Nerdə beş kölgə görür ördəklər
Başlayıb nitqə həmən saz köklər.
Rəqsi təlim ediyor axsaqlar,
Əzəmət düşkünüdür alçaqlar.
Zövqə biganə səfillər bol-bol
Şerü sənətdə arar bir yeni yol.
Sadədil, hissə uyan abdallar,
Həp siyasi kəsilib at nallar.
Bir yığın kor qılavuzluq yaparaq
Göstərir zülməti aydın, parlaq.
Hər gülər üzdə ölüm, qan görürəm,
Pək yaxın dostları düşman görürəm.
Yurdu sarmış qabalıq, yaltaqlıq,
Yüksəliş varsa, səbəb alçaqlıq...”

Süzdülər Azəri şaşqın-şaşqın...


Azərin dərdi başından aşqın,
Mütəəssir, düşünürkən, birdən
Gördü vaiz eniyor minbərdən.
Ona yaxlaşdı həmən pək sakin,
Saçıyorkən əsəbi gözləri kin.

Dedi: — Şeyxim! Bir az da insaf et,


Nə olur, bir qədər də düz yol get.
Bizi qandırma; haqq verib, haqq al,
Sən deyilsən namuslu bir baqqal.
Həp yalan sat da altun al, nə demək?!
Göz yaşından doğarmı sanki mələk.

Ən gözəl dindir iştə dini-həyat.


Başqa yol yox, ya fənn, ya mövhumat!..
İstər uy dinə, istər uy fənnə,
Çağırır xalqı kəndi cənnətinə.
Bir nəqd iştə, nisyədir birisi,
Çox olur bəlli, nəqd müştərisi.
Can çəkişdikcə köhnə zövqü şüar
Yeni bir cilveyi-dəha parlar.
O da yox şübhə - sarsılır bir gün,
Başqa bir ictihad olur üstün.
Əski dahilər “iştə həqq” dedilər,
Çırpınıb bir həqiqət izlədilər.
O həqiqət bu gün xəyal oluyor,
Dünki şən bağçalar bu gün soluyor.

Şeyx


(çılğın)

Sus yetər, ah, şərəfsiz, allahsız!..

Azər

Qızma şeyxim, sizin yaratdığınız


Tanrı ölmüş də, yoxdur ağlayanı.

Şeyx


(yanındakılara)

Nə deyir, bax, halaldır iştə qanı.

Azər

Bəlli, həp söylədiklərin həzyan,


Bizi dünyada yoxmu bir yaşadan?..
Yaşadan varsa iştə xilqətdə,
Mədə... həp mədə... həzrəti mədə...

(əlini Şeyxin qarnına vuraraq istehzalı təbəssümlə)

Bax, həqiqət də, bəlkə haq da budur,
Səni hər kim doyursa tanrın odur.
Din için, firqə, ya siyasət için
Nerdə bəslənsə bir ədavət, kin,
Nerdə qan, ya ölüm, əməl görsən
Buna yalnız səbəb sənin mədən...

Şeyx
(heyrətlə)


Saçma, həp saçma, anlamam səni mən,
Nə demək məqsədin bu vəsvəsədən?

Azər


Şeyxim, aldatma xalqı, dinlə məni,
Bütün əfsunlu sözlərin xülya...
Gəl burax göylərin hekayəsini,
Enəlim kəndi doğma yurdumuza.
Burda cənnət də var, cəhənnəm də,
Onu, yox şübhə, bizləriz yaradan.
“Cifə” zənn etdiyin bu aləmdə


Başqa zövq almaq üzrə hər insan.
Kimi cəhl atəşində qıvrılaraq,
Həp yanar, qəhr olar səfalətdən.
Kimi ürfanla şadkam olaraq,
Dəm vurur nəşədən, səadətdən.

(camaata)

Könlünüz cənnət istəyirsə əgər,
Xocanız başqa nəğmə bilməlidir.
Mütəvəkkil duran bu məbədlər
Həp kütübxanə, məktəb olmalıdır.
O zaman fəzlü mərifət günəşi
Ölgün, azğın cahanı həp süslər.
Bu sönük torpağın bulunmaz eşi,
Qurular hər bucaqda cənnətlər.
O zaman qanlı, kinli qüvvətlər
Səni dəhşətləriylə inlətməz.
Şərəfin, mənliyin olub da hədər,
Ayaq altında çeynənib getməz!..

ƏSGƏRLƏR TƏLİM EDƏRKƏN...

Son baharın acı bir nəşəsi var,
Azərin könlünü həsrətlə yaxar.
Sanki bir kölgə kayar yollardan,
Onu heyrətlə süzər hər insan.
O da hər çöhrədə bir rəmz anlar,
Hər keçən kölgəyi süzdükcə dalar.
Onca dünya qoca bir səhnə demək,
Hər kəs aktörlük edər bilməyərək.
Kimi arif, kimi dilbər və əsil,
Kimi qurnaz, kimi divanə, səfil...
Kimi cani... düşünür fitnə-fəsad.
Kimi zövq əhli, dilər hər kəsi şad.
Kimi pək sadədil, oynaq, şaqraq,
Kimi pək duyğusuz, abdal və bunaq...
Kimi ismət, kimi naz, işvə satar,
Kimi həp varlığa bir təkmə atar.

Göz yumub onlara Azər, köpürən,


Gurlayan şəhrə vida etdi həmən.
Endi bir bağçaya, sahil boyuna,
Sandı hər dalğa səlam eylər ona...
Bağça solmuş da ağaclar çılpaq,
İçli bülbülləri ötməz şaqraq.
Can çəkişməkdə soluq yarpaqlar,
Nə çiçəklər, nə gülən güllər var.
Hər xiyabanda fəqət əsgərlər
Qoşaraq “arş!” deyə təlim eylər.
Bağırır onbaşılar: bir, iki, üç!..
Parlar əllərdə silah... Qayəsi: güc!..
Bir yığın işsiz adam bir yanda,
Dalaraq seyrə, bulur zövq onda.
Ürəfa taslağı bir qaç kişi də
Eyləyir onları tənqid, iştə:

Birinci tamaşaçı

Nə fəlakət!.. Ölüb-öldürmək için
Saçıyor paslı könüllər həp kin.

İkinci tamaşaçı


İştə təlim olunur cəlladlıq,
Yazıq, insandakı vicdana yazıq...

Üçüncü tamaşaçı

Ah, nə xoşdur əbədi sülh olsa,
Bəşəriyyət acıdan qurtulsa...

Dördüncü tamaşaçı

Zalım əllər nə qədər üstünsə,
Qurtuluş yoxdur əzilmiş cinsə.

Beşinci tamaşaçı

Ən fəlakətli böyük yanğınlar
Bir qığılcımlı xətadan başlar.

Altıncı tamaşaçı

Qanadım olsa uçardım da həmən,
Qurtulardım bəşərin şərrindən.

Yeddinci tamaşaçı

Nə səadət!.. Ola insan dərviş,
Heç də aldırmaya dünya nə imiş.
Dinləyib onları Azər gülərək,
Düşünüb durdu, bu sözlər nə demək!?
Parlıyan gözləri diqqət saçaraq
Yaxlaşıb söylədi: Yahu, mənə bax!

(acı gülüşlə son seyrçiyə)

Əvət, ən xoş təranə, ən eyi yol
Hər çeşid qeydi at da dərviş ol!..
Yaşayıb qayğısızca bir köşədə,


Zövqə dal... Ən gözəl həyat iştə!
Məskənin daima şən ormanlar,
Həmdəmin xoş baxışlı ceyranlar.

(bu sırada bir neçə dəliqanlı da Azərin ətrafına toplanır)

Kələbəklər qoşarkən oynaşına
Yürü, en bir yaşıl pınar başına.
Quşlar ötdükcə sən də dəmsaz ol,
Gülüşən hər çiçəklə həmraz ol,
Nə öc al kimsədən, nə əz, nə əzil,
Nə qan iç, uf!.. nə qanlı göz yaşı sil!

Birinci tamaşaçı

Bu fəqət şairanə bir xülya!..
Ruha uyğun sevimli bir röya!..

İkinci tamaşaçı

Çox gözəl söylədiklərin, heyhat,
Nerdə? Kim sürdü öylə dadlı həyat?

Üçüncü tamaşaçı

Barışıb həp sevişsə millətlər,
Bəlkə azcıq susar bu vəhşətlər.

Azər


(acı gülümsəyişlə)

...Əvət, insan olarsa insanlar,


Şübhəsiz, parlayıb da vicdanlar
Sevgi nurilə kainatı bəzər,
Buraxıb kini qurd qoyunla gəzər.
Bəlli... Ta əskidən böyük başlar
Sülh üçün uğraşıb çalışmışlar.
Çıxaraq hərbə qarşı həp ürəfa,
Əbədi sülh içində buldu şəfa.
Kimi “qan-qan!..” deyib də çıldıraraq,
Sülhə düşmən kəsildi, iştə maraq...
Bizcə kim haqlı! Qan tökənlərmi?
İmrənib sülhə, diz çökənlərmi?
O nə? Həp dalğa keçdiniz... əcəba,
Hanki xoş, hanki tikənli, qaba...
Şübhə yox, sülhə meyl edər hər kəs,
Çünki hər gözdə parlayır bu həvəs.
Çox böyük səltənətsə dərvişlik,
Olamam mən o xəstə fikrə şərik.
Ölü, miskincə ömrə min nifrət!..
Sizi mən sülhə eyləməm dəvət,
Əbədi sülh ümidi, haqqı boğar,
Yaşamaqçin fəqət mübarizə var.
Çarpış, elmi bir inqilab ilə sən
Qəhrəman ol, öc al da vəhşətdən.
Mənliyin imdi inləyirsə, yarın
Qalibiyyətlə parlasın alnın.
Səni yalnız öyündürər qüvvət,
Qüvvətin varsa, haq sənindir, əvət.
Lakin insanda yoxsa əqlü zəka,
Sadə qüvvətdə yox səmər əsla.
Əldə meyar olarsa əqlin əgər,
Ölçülər çox qolayca xeyr ilə şər.
Dedilər: “Zülmə qarşı durma, əyil!”
Dedilər: “Hərbə qoş, ya əz, ya əzil!”
Mən derim: “Həpsi laf, inanma, saqın!
Rəhbər olsun da qüvvətin, ağlın.
Yeri gəldikdə sülh üçün çapala,
Öylə yer var ki, hərbi alqışla.
Quzu gördünmü sev, o kin bilməz;
Canavar qarşı gəlsə parçala, əz.
Qüvvət üstündə varsa əqli-səlim,
Sənə həp kainat olar təslim!”

QƏRBƏ SƏYAHƏT

İlk baharın son gecəsi... dan yıldızı gülümsərkən,
Azər maraq edib çıxdı qərbə doğru səyahətə.
Yorğun dənizdən sahilə bayğın ruzgarlar əsərkən,
Xulya dolu Altun şəhər dalmışdı istirahətə.

Azər səhər havasını nuş edərək səfa buldu,


Ətrafını seyr edərkən tren gəldi, yolçu doldu,
O da atəş ocağına vida edib rəvan oldu,
Rast gəldi həp yol boyunca min bir çeşid qiyafətə.

Gurultulu vaqonlarda hər millətdən nümunə var,


Tanışdıqca hər könüldə qarşılıqlı sevgi doğar,
Yaşayışdan bəhs edərkən biri gülsə, bir ağlar,
Kimi məsud olub, kimi uğramış bir fəlakətə.

Tren keçilməz yolları oraq kimi kəsib biçdi,


Qarşı gəldikcə yar-qaya bir ox kimi dəlib keçdi,
Bir gün Azər yeni doğan günəşdən bir xəbər seçdi:
“Orta Qərbə varılmış da, yol iriyor nəhayətə”.

Hər könüldə çocuqca bir maraq alovlanıb durdu,


Pəncərələr qarşısında seyr edənlər həlqə vurdu,
Hər tərəfdən yaşıllıqlar nəzərləri oxşayordu,


Zövqə dal... Ən gözəl həyat iştə!
Məskənin daima şən ormanlar,
Həmdəmin xoş baxışlı ceyranlar.

(bu sırada bir neçə dəliqanlı da Azərin ətrafına toplanır)

Kələbəklər qoşarkən oynaşına
Yürü, en bir yaşıl pınar başına.
Quşlar ötdükcə sən də dəmsaz ol,
Gülüşən hər çiçəklə həmraz ol,
Nə öc al kimsədən, nə əz, nə əzil,
Nə qan iç, uf!.. nə qanlı göz yaşı sil!

Birinci tamaşaçı

Bu fəqət şairanə bir xülya!..
Ruha uyğun sevimli bir röya!..

İkinci tamaşaçı

Çox gözəl söylədiklərin, heyhat,
Nerdə? Kim sürdü öylə dadlı həyat?

Üçüncü tamaşaçı

Barışıb həp sevişsə millətlər,
Bəlkə azcıq susar bu vəhşətlər.

Azər


(acı gülümsəyişlə)

...Əvət, insan olarsa insanlar,


Şübhəsiz, parlayıb da vicdanlar
Sevgi nurilə kainatı bəzər,
Buraxıb kini qurd qoyunla gəzər.
Bəlli... Ta əskidən böyük başlar
Sülh üçün uğraşıb çalışmışlar.
Çıxaraq hərbə qarşı həp ürəfa,
Əbədi sülh içində buldu şəfa.
Kimi “qan-qan!..” deyib də çıldıraraq,
Sülhə düşmən kəsildi, iştə maraq...
Bizcə kim haqlı! Qan tökənlərmi?
İmrənib sülhə, diz çökənlərmi?
O nə? Həp dalğa keçdiniz... əcəba,
Hanki xoş, hanki tikənli, qaba...
Şübhə yox, sülhə meyl edər hər kəs,
Çünki hər gözdə parlayır bu həvəs.
Çox böyük səltənətsə dərvişlik,
Olamam mən o xəstə fikrə şərik.
Ölü, miskincə ömrə min nifrət!..
Sizi mən sülhə eyləməm dəvət,
Əbədi sülh ümidi, haqqı boğar,
Yaşamaqçin fəqət mübarizə var.
Çarpış, elmi bir inqilab ilə sən
Qəhrəman ol, öc al da vəhşətdən.
Mənliyin imdi inləyirsə, yarın
Qalibiyyətlə parlasın alnın.
Səni yalnız öyündürər qüvvət,
Qüvvətin varsa, haq sənindir, əvət.
Lakin insanda yoxsa əqlü zəka,
Sadə qüvvətdə yox səmər əsla.
Əldə meyar olarsa əqlin əgər,
Ölçülər çox qolayca xeyr ilə şər.
Dedilər: “Zülmə qarşı durma, əyil!”
Dedilər: “Hərbə qoş, ya əz, ya əzil!”
Mən derim: “Həpsi laf, inanma, saqın!
Rəhbər olsun da qüvvətin, ağlın.
Yeri gəldikdə sülh üçün çapala,
Öylə yer var ki, hərbi alqışla.
Quzu gördünmü sev, o kin bilməz;
Canavar qarşı gəlsə parçala, əz.
Qüvvət üstündə varsa əqli-səlim,
Sənə həp kainat olar təslim!”

QƏRBƏ SƏYAHƏT

İlk baharın son gecəsi... dan yıldızı gülümsərkən,
Azər maraq edib çıxdı qərbə doğru səyahətə.
Yorğun dənizdən sahilə bayğın ruzgarlar əsərkən,
Xulya dolu Altun şəhər dalmışdı istirahətə.

Azər səhər havasını nuş edərək səfa buldu,


Ətrafını seyr edərkən tren gəldi, yolçu doldu,
O da atəş ocağına vida edib rəvan oldu,
Rast gəldi həp yol boyunca min bir çeşid qiyafətə.

Gurultulu vaqonlarda hər millətdən nümunə var,


Tanışdıqca hər könüldə qarşılıqlı sevgi doğar,
Yaşayışdan bəhs edərkən biri gülsə, bir ağlar,
Kimi məsud olub, kimi uğramış bir fəlakətə.

Tren keçilməz yolları oraq kimi kəsib biçdi,


Qarşı gəldikcə yar-qaya bir ox kimi dəlib keçdi,
Bir gün Azər yeni doğan günəşdən bir xəbər seçdi:
“Orta Qərbə varılmış da, yol iriyor nəhayətə”.

Hər könüldə çocuqca bir maraq alovlanıb durdu,


Pəncərələr qarşısında seyr edənlər həlqə vurdu,
Hər tərəfdən yaşıllıqlar nəzərləri oxşayordu,


Yüklə 187,36 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin