müxdəsər, qərəz, əlqərəz, əlqəza ara sözləri də ge-
niş yayılmışdır. Bu ara sözlər ədəbi dildəki xülasə ara sözünün
sinonimi olub, ümumiləşdirmə, yekunlaşdırma mənaları bildirir;
məs.- Əlqərəz, bizi yaman işə salmısan (Cəb.);- Müxdəsər, ordan
düşdük yola (Cəl.);- Qərəz, gədə hoyma (köməyimə) çatdı;- Qə- rəz, onnarnan barışajaxsınız (K.);- Qərəz, bi qıymat qoyallar ma-
lını satar;- Əlqərəz, pa:ccah qızın yanına geyir görür qız nə qız,
yimə, işmə gül camalına tamaşa elə...(Ş.);- Qərəz, siznən danış-
max çətindi (Qub.);- Əlqərəz, o məndən cərəz günmiş, xəbərim
yox ( Qub.);- Qərəz, heş dimməyin, bircə tikə çörəyiviz afzanata
düşüp ( Şr.) və s.
Bu qrupa daxil olan ara sözlərin bir qismi
sıra və dəvamiy- yət bildirir; məs.:- Birinci, gejə hamı öynə:lir, heş yanae:tmə, ikinci məs.:- Əlbiləsən, zavax gələr İrva:m;- Sən biləsi, burya nə səf-
səx` və s.
Şivələrdə
sən bilən, səncə, mənə görə, mən bilən, mənim zəndimə ara sözləri də fikrin mənbəyini bildirir; məs.:- Sən bilən, indi mən neyləməliyəm;- Mənim zəndimə görə, bu xəsdəlığ
sağələn dögü (L.) və s.
Nitqin hissələri arasında əlaqəni göstərən ara sözlər.Bu
ara söz və birləşmələr cümlənin bu və ya digər hissəsini nəzərə
çarpdırmağa, dəqiqləşdirməyə, məhdudlaşdırmağa, izah et-
məyə, cümlənin, nitqin hissələrinin qarşılaşdırılmasına, onların
əlaqələnməsinə kömək edir. Belə ara sözlər fikrin ümumiləşdiril-
məsini, yekununu, sırasını və s. bildirə bilər. Bu qrupa daxil olan
ara söz və birləşmələr digər məna qrupları ilə müqayisədə çoxluq
təşkil edir.
Bil “deməli” ara sözü şivələrin əksəriyyətində yayılmışdır;
məs.:- İşdi sabahacan tapılmadı, bil, canavar yeib;- Olarda da ol-
masa, bil, dana azğuntı düşüb (Şam.);- Axşamı gözdə, gəlif çıx-
masa, bil, tapammazsıŋız (G.) və s.
