Azerbacan dialektologiyasi-2019. indd

Tamamlıq budaq cümləsi. Baş cümlədən əvvəl işlənən ta-
mamlıq budaq cümlələri bağlayıcı sözlər və –sa
2
əlaməti vasitə-
silə qurulur; məs.:- Kim ilanı accə (açsa), qızımı ona verəcəyəm 
(Cəl.);- Neçə atı olub, şıkas eləyib (Kr.);- Maşını kim saz saxlasa, 
onu mukafatlandırajeyıx (Qaz.) və s.
Baş cümlədən sonra işlənən tamamlıq budaq cümlələri ki 
bağlayıcılı və ya bağlayıcısız işlənir. Qərb ləhcəsində daha çox 
bağlayıcısız, şimal-şərq ləhcəsində isə bağlayıcılı tipi geniş ya-
yılmışdır; məs.: -Mən muna didim ki, ay Hacbaba, sənün keyfün 

---

280
281
cağ, çaxnaşma düşəcək kəndə (Şam.) .);- Kentə gəldimi, bizin 
evdə oluy (Q.) və s.
Yer budaq cümləsi. Şivələrdə yer budaq cümləsi bağlayıcı 
sözlərin vasitəsilə qurulur,- sa,- sə şəkilçisi bəzən işlənir, əksər 
hallarda buraxılır; məs.:- Harda odun var, hordan qırıf yandı:rux 
(Ş.);- Ha tərəfə deyir, ora aparun malı (Sab.);- O yerdə ki şarayıt 
yoxdu, orda dolanışıx da çətindi (Qub.);- Harda göllər varsa, göl-
lər dərman- nanır (Şr.);- Hareyı kı, faraş səfdix`, ordaja pambıx 
çıxıf (Qaz.);- Hə:nə buyurullar adamı, oreydər (Cəb.) və s.
Kəmiyyət budaq cümləsi şivələrdə məhdud arealda işlənir. 
Belə budaq cümlələr bağlayıcı sözlərlə və ki bağlayıcısı ilə baş 
cümləyə bağlanır; məs.:- Kim nağada hördi, o ğədə haqq aldı 
(Şam.);- Nə qədər kin lazımıydı, Sirəfil işdədi qızıl verdilər muna 
(Kr.);- Başım işə o qədər qarışdı ki, çörəx` salma: vaxdım olmadı 
(Qub.);- Oq- qədər danışır ki, başın ağrıyır (Şr.);- Biyil oğartana 
bosdan əhmişix` ki, dünyöyü götürüf (Qaz.);- Bı qəndər vermə-
lisən, bı qəndər də verginən (Cəb.) və s. 
Şivələrdə kəmiyyət budaq cümləsinin bağlayıcısız tipinə də 
tast gəlinir; məs.:- O qədə taxılımız var, üç il yisax qutalmaz (Ş.).