Azərbaycan döVLƏT İQTİsad univers

V I F Ə S İ L
 
BEYNƏLXALQ KREDİT MÜNASİBƏTLƏRİ 
6.1. Beynəlxalq kredit iqtisadi kateqoriya kimi 
 
Beynəlxalq iqtisadi münasibətlər sistemində beynəlxalq 
kredit borc kapitaлыnın hərəkəti olub, valyuta və mal resursla-
рыnın qaytaрыlma şərti ilə müddətli verilməsi və əvəzində faiz 
юdяnilməsi ilə əlaqədardır. Kreditor və borcalan kimi xüsusi 
müəssisələr, dövlət idarələri, hökumət, beynəlxalq və regional 
valyuta-kredit və maliyyə təşkilatlaры iştirak edir. 
Kredit kateqoriyasынын növü olmaqla beynəlxalq kre-
dit digər iqtisadi kateqoriyalarla (mənfəət, qiymət, pul, val-
yuta mяzənnəsi, tədiyyə balansı vя s.) və bazarын iqtisadi qa-
nunlaры ilə əlaqədardır. 
Beynəlxalq kredit kapitalын dövriyyəsinin bütün mər-
hələlərində iştirak edir: 
- pul kapitalınын idxal avadanlıqlaрыna, xammala və s. 
çevrilməsинdə; 
- bitmiş istehsalın kreditlяşməsindя; 
- dünya bazarlaрыnda mal satışынda. 
Beynəlxalq kredit beynəlxalq dövriyyədə satış və ödя-
niş arasынda, istehsal və istehlak arasında vaxt fərqləri ilə 
əlaqədard
ır. Beynəlxalq kreditin formalaры aşağıdakılardır: 
- kapitalын dövriyyəsi prosesində onun bir hissəsinin 
pul formasынda müəssisələrdə sərbяstlяşməsi; 
- banklar tərəfındən səfərbяr edilən pul yığımlaры.
Beynəlxalq kreditə tələbatı şərtləndirən səbəblər aşağıda-
kılardır: 
- təsərrüfatda vəsaitin dövriyйəsi; 
- istehsal və satışын xüsusiyyətləri; 
-xarici iqtisadi sazişlərin həddi və icra müddətlərindяki 
fərqlər; 
- istehsalın genişlяndirilməsi üçün böyük капитал гойу-
лушларынын zəruriliyi. 

---

92
Beynəlxalq kreditin prinsipləri aşağıdakılardır: 

qaytaрылmaq. Belə ki, əgər pul kapitalının qayтaрыlmа 
şərti 
ödənmirsə, bu, artıq kreditləşmə deyil, maliyyələşmədir; 

müddətlilik. Kredit sazişində nəzяrdə tutulan 
müddətdə qaytaрыlmaлыdır; 

haqqı ödənilmək. Kreditə görə faiz ödəniлмəlidir; 

maddi tяminat. Kreditin ödənilməsi üçün maddi 
zəmanə olmalıdır; 

məqsədlilik. Beynəlxalq kredit əsasən ixracçı ölkənin 
kreditorun fəaliyyətini stимullaşdırмаг üçün tətbiq olunur. 
Beynəlxalq kreditin funksiyalaры aşağıdakылardır: 
- borc kapitalınын geniş təkrar istehsala tяlяbatынı ödə-
mək üçün ölkələr arasынda yenidən bölüşdürülməsi. Beləlik-
lə, kredit milli mənfəətин beynялхalq miqyasda orta mən-
fəətə yaxınlaşmasынa və onun kütləsинin artmasına şərait 
yaradır; 
- həqiqi pullaрыn kredit pullaры ilə və nağd valyuta döv-
riyyəsinin beynəlxalq kredit əməliyyatлaры ilə əvəz etmяklя 
beynəlxalq hesablaşmalarda tədavül xərclərinə qənaət edil-
mяsi. Beynəlxalq kreditin bazasında beynəlxalq hesablaş-
malarын kredit vasitələri meydana gəlmişdir (veksel çek, 
bank köçüрмяsi, depozit sertifikatları və s); 
- kapitalın təmərküzləşməsi və mərkəzləşməsi. Xarici 
kreditlərin cəlb edilməsi sayəsindя fərdi yığımын sяrhədləri 
genişlənir, bir ölkənin sahibkarlaрыnın kapitalı digər ölkələ-
rin vəsaitlərinin onlara qoşulması hesabına artır. Beynəl-
xalq kredit fərdi müəssisələrin səhmdar cəmiyyətlərinə çev-
rilmяsi, yeni fиrma və şirkətlərin yaradılmasının amili kimi 
çıxış edir. Beynəlxalq kredit müəyyən dərəcяdə digər ölkələ-
rin kapitaлы, mülkiyyяti ve əmяyinə sərəncam verməyə im-
kan yaradır. 

---

93