Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti, unec biznes Məktəbi Biznesin Təşkili və İdarəedilməsi

II BÖLMƏ.Azərbaycanda rəqəmsal bankçılıqdan istifadənin artırılması yolları (Bank of Baku timsalında)

2.1 Rəqəmsal bankçılıq və onun mahiyyəti.

Rəqəmsal bankçılıq, mobil telefonunuzdan rahatlıqla yerinə yetirə biləcəyiniz bank xidmətlərində yeni və yenilikçi bir anlayışdır. Pulunuzu idarə etmək və idarə etmək üçün mükəmməl bir vəziyyətdə olmağınız üçün. İlə real vaxt əməliyyatları bu şərti hesab olunan banklardan fərqlənən bir şeydir. İndiyə qədər adi bankınızla istifadə etdiyiniz bütün məhsullara sahib ola biləcəyiniz, yəni işə götürə bilərsiniz. Məsələn, əmanət hesabları və bank kartları kimi. Ancaq çox faydalı bir xüsusiyyət, hər hansı bir xərc olmadan onları pulsuz işə götürə bilməyinizdir.

Əlbəttə ki, rəqəmsal bankçılıq, istifadəçilərin yeni ehtiyacları səbəbindən son zamanlarda ortaya çıxan yeni bir idarəetmə modelidir. Sonuncunun partlamasını nəzərə alsaq informasiya texnologiyaları. Beləliklə, bu şəkildə bankçılıqda yeni idarəetmə modellərindən faydalanmaq üçün ən yaxşı mövqedə olursunuz. Rəqəmsal bankçılığın qəbul edilməsini nəzərdə tutan bir başqa məqam da bütün əməliyyatların onlayn və ən əsası real vaxtda həyata keçirilməsidir. Vaxt itirməyəcəksiniz və eyni zamanda indiyə qədər olduğundan daha çox pul qazanacaqsınız.

Bununla birlikdə, qarşınızdakı böyük problemlərdən biri də rəqəmsal bankçılıq sayılan qurumları müəyyənləşdirməkdir. Budur, bugünkü kimi bəzi fikirlər Ağıllı EVO, N26, ən uyğun olanlar arasında. Ancaq narahat olmayın, çünki təkcə onlar deyil, çünki bu, tam genişlənən bir sektordur və buna görə də bu xüsusiyyətlərə malik yeni bank qurumları meydana çıxır. Təklif etdikləri məhsulların çox bənzər olduğu və yalnız ticarət strategiyalarından irəli gələn fərqliliklər olduğu.

Rəqəmsal bankçılıq adlanan ən uyğun cəhətlərdən biri də müştəri olduğunuz andan etibarən sizə verəcəyiniz faydalardır. Çünki həqiqətən. Bundan sonra görəcəyiniz kimi çox və müxtəlif təbiətə sahibdirlər. Əlbətdə ki, yeni müştərilər tərəfindən ən çox qiymətləndirilən töhvələrdən biri ilə əlaqəli olan şeydir komissiyadan azad etmə və onun idarə edilməsi və ya saxlanılması ilə bağlı digər xərclər. Bu yalnız bunun ümumi xidmətləri ilə münasibətlərinizə aid deyil bank çox xüsusi. Əks təqdirdə, əksinə, hər cür əmanət hesabı və ya bank kartı ilə müqavilə bağlamaq üçün etibarlıdır. Hər il qazancınız indiyə qədər olduğundan daha güclü olacaq.

Digər tərəfdən bankçılıqdakı bu seçim daha çox rahatlıq pulunuzu idarə etməkdə. Sizə lazım olan alətləri təqdim etdikləri üçün (çeklərin və ya köçürmələrin verilməsi). Buna istifadəçi profiliniz üçün çox faydalı ola biləcək digər xüsusiyyətlər əlavə olunur.

Qeyd etdiyimiz kimi rəqəmsal bankçılıq sahəsində son dövrlər sürətli inkişaf müşahidə olunur. Rəqəmsal bankçılıq, mobil telefonunuzdan rahatlıqla yerinə yetirə biləcəyiniz bank xidmətlərində yeni və yenilikçi bir anlayışdır. Pulunuzu idarə etmək və vaxtınıza qənaət etmək üçün mükəmməl bir sistemdir. İndiyə qədər adi bankınızla istifadə etdiyiniz bütün məhsullara sahib ola biləcəksiniz. Məsələn, əmanət hesabları və bank kartları kimi.

Statistik məlumatlara əsasən, deyə bilərəm ki, müştərilərin böyük əksəriyyəti məsafəli xidmətdən – bank xidmətlərindən onlayn istifadəyə daha çox üstünlük verirlər ki, bu da onların bank ofislərini tez-tez ziyarət etmələrinin və əlavə vaxt itirmələrinin qarşısını alır. Bunu son dövrlərdə həm marketoloqların, həm də bankların ümumi fəaliyyətlərindən aydın şəkildə görmək olar. Belə ki, artıq hər kəs məhsullarını rəqəmsal platformalardan istifadə edərək müştərilərə tanıtmağa və əməliyyatlarından onlayn istifadə imkanlarını genişləndirməyə çalışırlar. Bunlar da müştərilərin məhsullardan daha sürətli və operativ istifadəyə olan ehtiyac və tələblərinin nəzərə alınmasından irəli gəlir.

Bank rəhbərliyindəki bu yeni modallıq, məsələn, daha çox gözləməyinizə imkan vermir bir hesab açın və ya bir kartla müqavilə bağlayın . İdarəetmə modelinin mobil telefona əsaslandığını unutmaq olmaz. Bu bankçılıq konsepsiyasını seçən istifadəçi profilinin əhalinin ən gənc təbəqəsi olması və hər növ texnoloji vasitələrin istifadəsinə alışmasının əsas səbəblərindən biridir. Artıq fond bazarında səhm almaq və satmaq, kredit kartı işə götürmək və ya beynəlxalq bir köçürmə etmək üçün bir bank filialına getməli olan valideynləri kimi deyillər. İndi rəqəmsal bankçılıqdan bütün bu əməliyyatları və daha çoxunu edə bilərlər

Bu sahədə sosial şəbəkələrin gələcək perspektivlərini də unutmamalıyıq. Belə ki, Facebook, İnstagram, whatsapp kimi platformalar maliyyə xidmətləri sahəsində kifayət qədər aktiv olmayana qədər, bankların onlayn bankçılıqda, əsasən də rəqəmsal sahədə öz mövqelərini qorumaq və daha da gücləndirmək üçün yaxşı imkanları var. Bunu nəzərə alaraq, Bank of Baku bu sahədə öz məhsullarını daha geniş çeşiddə bazara təqdim etməklə, 100-ə yaxın saytlara və onlayn servislərə elektron kommersiya xidmətini göstərir. Bankın prossesinq mərkəzindən istifadə etməklə bu saytlar öz məhsul və xidmətlərini həm ölkədaxili, həm də ölkəxarici satışını onlayn həyata keçirir, ödənişləri rahat şəkildə qəbul edə bilir. Yeni müştərilər tərəfindən ən çox qiymətləndirilən biri də komissiyadan azad etmədir.

Əlbətdə ki, faydalar saysız-hesabsızdır və praktik olaraq ənənəvi və ya daha şərti hesab olunan banklara münasibətdə heç bir fərq olmadan əməliyyatlar yerinə yetirilir. Bunların arasında aşağıda göstərdiyimiz töhfələr var.

* Cards-Rəsmiləşdirilməsi ən azı bir rüblük ödənişlər etdiyiniz təqdirdə başlanğıcdan tamamilə pulsuzdur.

* Pagos onlayn-aktivləşdirməyə və ya deaktiv etməyə tam hazırsınız. Xaricə səyahət edərkən ən böyük praktikliyi olan bir amildir.

* Nağd pul komissiyasız dünyanın istənilən bankomatında ödəməyə və geri çəkilməyə imkan verir. Limitsiz olmasa da, bu xüsusiyyətlərin müəyyən sayda əməliyyatını həyata keçirmək imkanı verəcəkdir.

* Üstünlüklərindən biri də bank əməliyyatlarının hər birində qənaət edəcəyiniz bir çox iqtisadi xərclərin olacağıdır. Mütəmadi olaraq məşğul olduğunuz banklardan daha çoxdur.

* Digər tərəfdən, müxtəlif valyutalarla köçürmələr etmək. Bunlar yalnız milli sahə ilə deyil, həm də sərhədlərimiz xaricindədir.

Cari durumda real yanaşsaq, yaxın 5 il ərzində banklarımızın tamamilə məsafəli xidmət kanallarına keçəcəyini düşünmək inandırıcı deyil. Səbəblər də müxtəlifdir. Məsələn, bugünki qanunvericilik rəqəmsal bankçılığın tam inkişafına imkan vermir və buna görə də indiki rəqəmsal bankçılıq sadəcə ənənəvi bankçılığın bir hissəsi və ya ona bir əlavə olaraq dəyərləndirilə bilər. Baxmayaraq ki, korporativ sahədə internet bankinq sürətlə inkişaf edir, pərakəndə bankçılıqda əksinə, müştəriləri internet və mobil bankinqdən istifadəyə öyrəşdirmək çox çətindir.

Bank of Baku, hələ 2015-ci ilin əvvəlindən müştərilərin internet bankinqə qoşulma prosesini çox sadələşdirdi. Belə ki, 17 aprel 2015-ci il tarixindən sonra bankda hər hansı bir kredit məhsulunu alan və ya cari, əmanət, kart hesabını açan müştərilər filiala yaxınlaşmadan, sadəcə 145 Məlumat Mərkəzinə zəng etməklə və müvafiq məlumatları bildirməklə internet bankinqdən tam istifadə hüququna malik ola bilərlər. Bunun nəticəsidir ki, son 3 ildə bizim banka yaxınlaşan, demək olar ki hər bir müştəri internet və mobil bankinqə rahat giriş imkanı ilə təmin olunmuşdur. Qarşıda qoyduğumuz əsas məqsədlərdən biri, hər bir müştərimizin internet və mobil bankçılıq xidmətlərimizə rahat giriş və istifadə imkanı ilə təmin etməkdir. Eyni zamanda biz anlayırıq ki, hər kəsin internetə çıxışı yoxdur və ya smartfon və komputerdən istifadə vərdişləri zəifdir, bunu nəzərə alaraq, ümumi müştəri bazamızın 80%-ni aktiv internet və mobil bankçılıq istifadəçisi olaraq görməyi hədəfləyiblər. Müxtəlif əhali qrupları arasında rəqəmsal ödənişlərin təşviq edilməsi.

2020-ci ildə ölkə banklarının müştəriləri arasında keçirilmiş sorğu nəticələrinə əsasən 75% müştəri kağız daşıyıcılarla müqayisədə elektron bankçılıqdan istifadə edilməklə aparılan ödənişlərdə tarif fərqinin olmadığını bildirmişdir. Bununla yanaşı, 64.7% müştəri elektron bankçılıq xidmətləri vasitəsilə təqdim olunan stimullaşdırıcı kampaniyalardan faydalandığını qeyd etmişdir.

Rəqəmsal ödənişlərin genişləndirilməsi məqsədilə həyata keçirilən tədbirlər çərçivəsində stimullaşdırıcı mexanizmlər mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Banklar tərəfindən dövrü olaraq stimullaşdırıcı kampaniyaların keçirilməsi, habelə ödənişlərə görə “cashback”in hesablanması, mil proqramları və bu kimi tədbirlər təşviqin əsas komponentləri olmaqla, əhalidə nağdsız ödəniş vərdişlərinin formalaşdırılmasına və nağd puldan istifadəyə marağın azaldılmasına səbəb olur.

Statistikaya baxsaq, deyə bilərik ki, bu yay aylarında ilk dəfə olaraq korporativ müştərilərimizin internet bankinq vasitəsilə etdiyi pul köçürmələrinin həcmi bank filiallarında etdikləri köçürmələri üstələmişdir.

Hər ay məbləğ olaraq 40 milyondan, say olaraq isə 5000-dən artıq tranzaksiya əməliyyatı internet bankinq vasitəsilə həyata keçirilir, bu o deməkdir ki, müştərilər 5000 dəfə banka gəlmədən, zamanını itirmədən, sənəd toplusunu təqdim etmədən onlayn rejimdə işlərini həll edə biliblər. Əminliklə deyə bilərəm ki, internet bankçılığın inkişafı sahəsində mühüm addımlar atmasaydıq, hal-hazırda filiallarda müştəri müraciətlərinin sayı həddən artıq çox ola və bununla da, gərginlik yarada bilərdi.

Internet və Mobil bankinqdən istifadə istiqamətlərini şərti olaraq aşağıdakı 4 qrupa bölmək olar;

• 
  məlumat xarakterli (məsələn, kart və ya hesab üzrə mövcud balansı əldə etmək, çıxarış və ya kredit haqqında ətraflı məlumat);
  
• 
  ödəniş xarakterli (məsələn, xidmət ödəmək və ya hesabdan hesaba pul köçürməsini etmək, konvertasiya əməliyyatları);
  
• 
  məhsulların sifarişi və emalı (kredit sifarişi, debet kart sifarişi və s);
  
• 
  və digər xidmətlər (məsələn, kartın blok edilməsi, sms bankingə qoşulması, ATM və Cash in yerləşmə sxemin tapılması və s.).
  

Fiziki şəxslər daha çox məlumat xarakterli və məhsulların sifarişi xidmətindən istifadə edirlər, korporativ müştərilərimiz isə hesablarda olan pul dövriyyəsi barədə məlumatın alınması ilə yanaşı ödəniş xarakterli xidmətlərdən istifadəyə üstünlük verirlər.