Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (unec) İl 9, Cild 9, yanvar-mart 2021

S.İ.Ağayev, S.S.Hüseynov: Azərbaycanda gömrük-tarif dərəcələrinin ümumi daxili məhsula və 
iqtisadiyyatın ayrı-ayrı sahələrinə təsirinin təhlili 

---

24 
sında bütün digər sektorların ümumi məhsul istehsalının artımı 0,1 faizdən aşağı ol-
muşdur. Lakin tikinti sektorunda son tələbin yüksəlməsi emal sənayesi sektorunda 
ümumi məhsul istehsalının 0,12 faiz, peşə, elm və texniki fəaliyyət sektorunda isə 0,18 
faiz yüksəlməsinə səbəb olmuşdur. Göründüyü kimi hər iki sektor üzrə son tələbdə 
baş verən artımın ölkə üzrə ümumi məhsul istehsalına töhfəsi (0,08 faiz) bərabər olsa 
da, tikinti sektorunda son tələbin artımı daha çox sektorda daha yüksək məhsul 
istehsalı artımına səbəb olmuşdur. 
Gömrük-tarif dərəcəsinin 10 faiz azalması ssenarisi əsasında kənd təsərrüfatı, meşə 
təsərrüfatı və balıqçılıq, topdan və pərakəndə satış xidmətləri; avtomobillərin və moto-
sikletlərin təmiri üzrə xidmətlər və nəqliyyat, poçt və anbar təsərrüfatı sektorlarında 
son tələbin yüksəlməsi ölkə üzrə ümumi məhsul istehsalını müvafiq olaraq 0,03, 0,04 
və 0,03 faiz yüksəldir. 
Kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və balıqçılıq, topdan və pərakəndə satış xidmətləri; avto-
mobillərin və motosikletlərin təmiri üzrə xidmətlər və nəqliyyat, poçt və anbar təsərrüfatı 
sektorlarının iqtisadiyyat üzrə ümumi məhsul istehsalının artımına töhfəsi bir-birinə çox 
yaxın olsa da, onların ayrı-ayrı sektorlara təsirləri fərqli müşahidə olunmuşdur. 
Gömrük-tarif dərəcəsinin 10 faiz azalması ssenarisi əsasında kənd təsərrüfatı, meşə 
təsərrüfatı və balıqçılıq sektorunda son tələbin yüksəlməsi ən çox emal sənayesi sekto-
runda, elektrik enerjisi, qaz, buxar və havanın kondisiyalaşdırılması sektorunda, su 
təchizatı, tullantıların təmizlənməsi və emalı sektorunda və maliyyə və sığorta fəaliy-
yəti sektrounda ümumi məhsul istehsalının artımına səbəb olmuşdur. Topdan və pəra-
kəndə satış xidmətləri; avtomobillərin və motosikletlərin təmiri üzrə xidmətlər sekto-
runda son tələbin artımı daha çox peşə, elmi və texniki fəaliyyət sektorunda, inzibati və 
yardımçı xidmətlərin göstərilməsi sektorunda, maliyyə və sığorta fəaliyyəti sektorunda, 
informasiya və rabitə sektorunda və eyni zamanda emal sənayesi sektorunda məhsul 
istehsalının dəyişməsinə səbəb olmuşdur. Gömrük-tarif dərəcəsinin 10 faiz azalması 
ssenarisi əsasında nəqliyyat, poçt və anbar təsərrüfatı sektorunda son tələbin yüksəl-
məsinin təsirinin sektorial tərkibi nisbətən daha az müxtəliflik təşkil etmişdir. Belə ki, 
bu sektorun ən yüksək effekti emal sənayesində olmaqla yalnız 0,04 faiz təşkil etmişdir.