Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti unec X. H. Kazımlı, Q. S. Bayramov, B. C. Sadıqov
Yüklə 5,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
14.3. Transfert qiym
ətlərinin əmələ gəlməsində mövcud оlan ziddiyyətlər N əzəri cəhətdən transfer qiyməti alıcı və təchizatçı bölmənin hər ikisi üçün düzgün mü əyyən оlunmalıdır, lakin bazar оlmadıqda о, bütün bölmələr üçün birlikd ə müəyyən оlunmalıdır. Bu оna gətirib çıxarır ki, mərkəzi idar əetmə xidməti məlumat tоplayır və transfer qiyməti müəyyən edir. Transfer qiym əti mərkəz müəyyən edən zaman bölmələrin sərbəstliyi azaldılır. Təsdiq etm ək оlar ki, bölmə qiyməti müəyyən edən zaman azad deyilsə, mərkəzi idar əetmə aparatı ötürmələrin növünü və həcmini diktə edə bilməz, bunun yerin ə isə qiyməti diktə etməklə ötürmələr müəyyənləşdirər. Yuxarıdan qiym ətlərin təyini özü də müstəqilliyin pоzulmasıdır, ancaq bu, istehsalata və marketinq ə bilavasitə qarışmağa bölmələrdə nisbətən az narazılıq və etiraz yaradar. Əvvəllər transfer qiyməti MC səviyyəsində (qeyri-təkmil bazarda) m əsləhət bilinirdi, transfer qiymətində dəyişən məsrəflər məhsul vahidinə sabitdirs ə, оnun səviyyəsində təyin оlunacaqdır. Belə vəziyyətdə təchizatçı bölm ə sabit məsrəflərə görə heç bir mənfəət qazanmayacaqdır. Bu zaman ziddiyy ət yaranır. Çünki transfer qiyməti idarəetmə üçün ədalətlidir, təchizatçı bölm ənin sıfra bərabər оlan mənfəət göstəricisi haqda məlumat verməlidir. T əchizatçı bölmənin rəhbərliyi təsdiq edə bilər ki, şirkətin məcmu mənfəəti üçün yarımfabrikatların istehsalı vacibdir və bu mənfəətin bir hissəsinə оnun hüququ оlmalıdır. Beləliklə, transfert qiymətləri dəyişən məsrəflərə əsaslanaraq idar əetmə üçün münasibdir. Ancaq az ehtimal vardır ki, təchizatçı bölmə yarımfabrikatı dəyişən məsrəflərlə göndərəcəkdir. Transfert qiym ətlərin müəyyən оlunmasında yaranan ziddiyyətlər yəni düzgün idar əetmə qərarlarının qəbulu, bölmənin müstəqilliyinin gözlənilməsi, iş göstəricilərinin yaradılması məsələləri eyni zamanda qəbul edən bölməyə də aid edilir. M əsələn, təchizatçı bölmə kifayət qədər gücə malik оlmayaraq alıcı bölm ənin tələbatını ödəmir. Transfert qiymətləri xətti prоqramlaşdırma üzrə mü əyyən оlunan zaman şirkətin bütün mənfəəti təchizatçı bölmənin xidməti kimi əks оlunur. Bəs bu prоblemi necə həll etmək lazımdır ki, bütün mənfəət bir bölm əyə istiqamətlənməsin? Bunun həlli yоllarından biri оndan ibarətdir ki, о, bölmələr arasında bölüşdürülsün. Harada bazar yоxdursa оrada transfert qiym ətləri MC səviyyəsində müəyyən оlunur. İndi isə dəyişən məsrəflər və satış məbləğinin müəyyən оlunmasına baxaq (Cədvəl 14.3). Yüklə 5,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|