Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti unec X. H. Kazımlı, Q. S. Bayramov, B. C. Sadıqov

partiya h
əcmində olan istehsal xərclərinə bölməklə tapılır; 
V üzvü - K
2
əmsallarını tətbiq edir. Bu vahidli alış zamanı işçinin 
(m
əhsul buraxılışında işləyən) əmək məhsuldarlığını idxal partiyalarının 
ölçüsünün böyüm
əsində olan əmək məhsuldarlığına bölünməsilə tapılır. 
 Seriyalarla burax
ılışlar üzrə düzəlişlər. 
Seriyalılığa görə güzəştlərin tədbiqinin obyektiv əsaslandırılması istehsal 
h
əcminin artması ilə təchizatçının buraxdığı məhsul vahidinə istehsal 
m
əsrəflərinin azalmasıdır. 
Bel
ə düzəliş iki halda oluna bilər: 
-
əgər idxalçı istehsalçı firmadan alınan məhsulun həcmini artırırsa və 
bunun n
əticəsində mövcud əmtəə seriyalı istehsalına zərurət yaranırsa; 
-
əgər təchizatçı ilə bağlanan kontrakt varsa və onun predmeti seriyalı 
m
əhsuldursa, qiymətin hesablanması idxal sazişləri üçün aparılırsa, təchizatçı
kimi istehsalçı çıxış edirsə və onun buraxdığı analoji məhsul vahidli və ya 
kiçik seriyalıdırsa. 
405 

---

İndi isə bu düzəlişlərin praktiki tətbiqinə baxaq. 
Maşının vahidinin qiyməti aşağıdakı qaydada təqdim olunur: 
𝑸
𝒗𝒂𝒉
.
=
𝑫
+
İ
+
𝑯
(
𝟐𝟎
.
𝟐
)
 
Burada, D - layih
ələşmə dəyəri və hazırlanmanın təchiz olunması; İ - 
istehsal m
əsrəfləri; H - qiymətin dəyişməyən hissəsidir (mənfəət, amortizasiya, 
qaim
ə xərcləri). 
Seriyalı istehsalda layihələşdirmə dəyəri bütün partiyaya paylaşdırılır, 
istehsal m
əsrəfləri isə əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi və xammala 
q
ənaətin hesabına azalacaqdır. 
Bel
əliklə seriyalarla buraxılışa düzəlişlər edilməklə avadanlığın qiyməti 
aşağıdakı kimi göstərilə bilər: 
𝑸
𝒏
=
𝑫
𝒏
+ (
𝑲
𝟏
𝑴 ∙ İ
) + (
𝑲
𝟐
∙ 𝑹 ∙ İ
) +
𝑯
, (
𝟐𝟎
.
𝟑
)
 
burada n - 
seriyada maşınların sayı; M - istehsal məsrəflərində materialların 
d
əyərinin payı; R - istehsal məsrəflərində işçi qüvvəsinə çəkilən xərclərin payı; 
Kı - sifarişin seriyalılığı hesabına materiallara orta xərclərin dəyərinin 
d
əyişməsini nəzərə alan əmsal; K
2 -
sifarişin seriyalılığı hesabına əmək 
x
ərclərinin azalmasını nəzərə alan əmsaldır. 
Sifarişin seriyalılığı hesabına qiymətə güzəştlər 10% - ə qədər çata bilər.