Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti unec X. H. Kazımlı, Q. S. Bayramov, B. C. Sadıqov

Sövdələşmə müddətinə görə düzəlişlər 
Bu cür düz
əlişlər qiymətdə, inflyasiya səviyyəsində, valyuta məzənnə-
sind
ə və s. olan dəyişikliklərin uçota alınması məqsədi ilə, müasir rəqib 
materialların və çatışmaması və keçmiş illərə nisbətən analoqun cəlb olunması 
zamanı edilir. 
Mövcud düz
əlişlər qarşıda duran sazişlərdə qiymətin hesablanması döv-
ründ
ə onun səviyyəsinə təklifin qiymətini öyrənmək məqsədilə edilir. Təklifin 
qiym
əti, qarşılaşdı-rılan avadanlıq üzrə, indekslər və ya digər analoji göstəri-
cil
ərin köməyi ilə müqayisə edilir. Bu indekslər xaricdə rəsmi nəşrdə dərc 
olunur. 
Maşın və avadanlıqlar üçün inkişaf etmiş ölkələrin sənaye indeksi istifadə 
edilir. Bu aşağıdakı formula üzrə qiymət gətirilməsi həyata keçirilir: 
𝑷
𝟏
=
𝑷
𝒐
𝒙
𝑱
𝟏
𝑱
𝟐
𝒙
𝑲
𝒗𝒂𝒍
, (
𝟐𝟎
.
𝟒
)
 
burada Pı - sazişin hesablanma (gətirilmə) qiyməti; Po - rəqib materialın 
qiym
əti; Jı - qarşıda duran sazişin müddətində gözlənilən qiymət indeksi; J
2 -
r
əqib materialın qiymət indeksi; K
val 
- r
əqib materialların tarixindən idxalat 
sazişlərinin aparılması tarixinə qədər olan dövrdə valyuta məzənnəsini 
407 

---

d
əyişməsini göstərən əmsaldır. 
Bu düz
əlişlərdən başqa, gözlənilən sazişin müddətinə gətirilməsinə 
inflyasiyaya gör
ə düzəlişlər də daxil edilməlidir. bu o vaxt tədbiq olunur ki, 
r
əqib material kimi həmin təchizatçı ilə bir az əvvəl bağlanan eyni saziş istifadə 
edilir. Bu düz
əliş əmsal şəklində daxil edilir. Bu əmsal təchizatçı ölkədə 
inflyasiyanın orta illik sürətinə bərabərdir. Rəqib material üzrə göstərilən 
qiym
ət bu əmsala vurulur.