AZƏrbaycan döVLƏt məDƏNĠYYƏt və ĠNCƏSƏNƏt unġversġtetġ azərbaycan mġLLĠ KĠtabxanasi
Yüklə 4,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT MƏDƏNĠYYƏT VƏ ĠNCƏSƏNƏT UNĠVERSĠTETĠ AZƏRBAYCAN MĠLLĠ KĠTABXANASI Ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 93-cü ildönümünə həsr olunmuş KİTABXANA-İNFORMASİYA ELMİ: TƏDRİS VƏ TƏCRÜBƏDƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR Beynəlxalq elmi konfransının materialları 5 may 2016-cı il Bakı, Azərbaycan UOT 021-028 K 76 REDAKSĠYA HEYƏTĠ: Fərəh Əliyeva Sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor ADMİU-nun rektoru, (sədr) Kərim Tahirov tarix üzrə fəlsəfə doktoru, professor AMK-nın direktoru, (sədr müavini) Məryəm Əlizadə sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, professor, ADMİU-nun Elm və yaradıcılıq işləri üzrə prorektoru, (sədr müavini) GülĢən Əliyeva filologiya üzrə elmlər doktoru, professor, ADMİU-nun Beynəlxalq əlaqələr və tərbiyə işləri üzrə prorektoru Vasif Adilov filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent ADMİU-nun “Kulturologiya” fakültəsinin dekanı AqĢin Babayev filologiya üzrə elmlər doktoru, professoru, ADMİU-nun “Ədəbi iş və ekran yaradıcılığı” kafedrasının müdiri ―Kitabxana-informasiya elmi: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar‖ Beynəlxalq elmi konfransının materialları /ADMİU, Azərbaycan Milli Kitabxanası; Tərt. N. Abdullayeva -B.: ADMİU mətbəəsi, 2016.- 309 səh. “Kitabxana xalq, millət üçün, cəmiyyət üçün müqəddəs bir yer, mənəviyyat, bilik, zəka mənbəyidir. Ona görə də kitab- xanaya daimi hörmət xalqımızın mədəniyyətini nümayiş etdi- rən amillərdən biridir.” Heydər Əliyev “Kitabxana-İnformasiya Elmləri: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar” Beynəlxalq elmi konfransının materialları - 4 - M Ü N D Ə R Ġ C A T KĠTABXANAġÜNASLIĞIN AKTUAL PROBLEMLƏRĠ Kərim Tahirov Gələcəyə çağırış və kitabxana fəaliyyətinin əsas istiqamətləri: prioritetlər və perspektivlər Aybəniz Əliyeva-Kəngərli. Elektron kitabxanalarin inkişafi : problemlər və perspektivlər Ġradə Tuliyeva Kitabxana-informasiya axtarışının intellektuallaşdırılması yolları Ədibə Ġsmayılova XXI əsrin informasiya məkanında oxuculara xidmətin əsas istiqamətləri, innovativ yeniliklərin tətbiqi təcrübəsi Cavid Cəfərov Radiotezliklə identifikasiya, 4G və Web 3.0 texnologiyaları Azərbaycan kitabxanalarının informasiya marşrutunda GülĢən Əliyeva Təbii və süni intellekt müasir kitabxana-informasiya prosesləri kontekstində Nigar Babaxanova Beynəlxalq elektron kitabxana-informasiya resursları və onlardan istifadə problemləri Əminə Cəfərova Azərbaycan ədəbi nümunələrinin beynəlxalq səviyyədə tədqiqində milli kitabxananin fəaliyyəti Adilə Abdullayeva Kitabxanaçı kadrların peşəkarlığının artırılması yolları: müasir vəziyyəti və perspektivlər Nərminə Abdullayeva İnformasiyalaşdırılmış cəmiyyətdə kitabxanaçılıq fəaliyyətində və təhsilində innovativ dəyişikliklər Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti Azərbaycan Milli Kitabxanası - 5 – Eldəniz Məmmədov İnformasiya cəmiyyəti və mütaliə Kəmalə Məmmədova Kitabxana-informasiya marketinqi və onun Azərbaycan kitabxanalarında tətbiqi xüsusiyyətləri В.П. Варакин, Н.Е. Калѐнов Программный комплекс monitoring для статистического обеспечения задач управления ЦБС БЕН РАН Светлана Александровна Власова Автоматизированные системы заказа издании в библиотеке по естественным наукам БЕН РАН Aygün Hüseynova Avtomatlaşdırılmış kitabxana informasiya sistemlərinin kitabxanalara tətbiqi Samirə Cəlilova Kitabxanaçıların peşə fəaliyyətinin artırılmasında ―Mədəniyyət haqqında‖ Azərbaycan Respublikası Qanununun rolu Tamilla Əsgərova Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində təhsil prosesinin kitabxana-iformasiya təminatinin müasir vəziyyəti və perspektivləri Ġlker Çakmakkaya Bilgi bilimleri ve kütüphanecilik çalışmalarında kuramsal ve kavramsal yaklaşımlar üzerine Mehmet Kemal Sevgisunar Türkiye‘de bilgi ve belge yönetimi Елена Викторовна Кочукова Современные технологии в практике комплектования Библиотеки по Естественным Наукам РАН Güler Demir, AyĢenur GüneĢ Eğitim sürecinde öğrenme stillerinin yeri ve önemi: Kütüphanecilik Alanı AyĢenur GüneĢ, Güler Demir Bilgi ve belge yönetimi bölümlerinde aktif eğitim: Model önerisi “Kitabxana-İnformasiya Elmləri: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar” Beynəlxalq elmi konfransının materialları - 6 - Natiq Mürsəlov Müasir mərhələdə Azərbaycanda Dövlət Kitabxana siyasətinin istiqamətləndiyi sosial sahələr: nəzəri əsaslar və elmi-metodoloji təhlil Yeganə Əhmədova Sumqayıt şəhərində əhaliyə kitabxana-informasiya xidmətinin müasir vəziyyəti və inkişaf istiqamətləri Əfsanə Səfərova Mütaliə problemləri və elektron kitabxana Elnur Nəzərəliyev Kitabxana və fasiləsiz təhsil (təhsilin təşkilində peşəkarlıq problemi) Vəfa Məmmədova Akademik kitabxanalarda müasir informasiya fəaliyyətinin təşkili: ADA Universiteti kitabxanasının iş təcrübəsi əsasında Könül Abdullayeva Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin kitabxanasında oxucularakitabxana informasiya xidməti Səyyarə Məmmədova Məktəb kitabxanaçılarının fasiləsiz təhsili və kitabxana innovasiyaları sahəsində biliklərinin təkmilləşdirilməsi Günel Bağırova-Hüseynova Heydər Əliyev irsinin təbliği sahəsində Azərbaycan Milli Kitabxanasının elektron resurslarının rolu Günel Əhədova Azərbaycanda kitabxana işinin inkişafında Heydər Əliyev irsinin rolu KĠTABġÜNASLIQ, BĠBLĠOQRAFĠYAġÜNASLIQ VƏ MULTĠDĠSSĠPLĠNAR TƏDQĠQATLAR Gülbəniz Babaxanlı AMEA Hüseyn Cavidin ev muzeyində kitabşünaslıq üzrə aparılan elmi tədqiqatlar Ġmaməddin Zəkiyev Azərbaycan kitabının inkişaf yolu Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti Azərbaycan Milli Kitabxanası - 7 – Tahirə Həsənzadə Əlyazmalar institutunun elmi fondunda qorunan Hüseyn Azad Təbrizinin tərcümə əsərləri Əli Əliyev Azərbaycanda ilk kitab kataloqu Rübabə ġirinova XV əsr türk abidəsinin dünya kitabхanalarındakı nüsxələri Adil Abdullayev Mətbuat tarixində xeyriyyəçilik hərəkatı Aytən Hüseynova Mir Cəlalın əsərlərinin akademik və kütləvi nəşri Anar Səfərli Miniatür bədii kitabı əyaniləşdirən vasitə kimi Rəna Məmmədova ―Tarixi-cahangüşai-nadiri‖nin dünya kitabxanalarındakı nüsxələri Xəyalə Hacıyeva “Müstəqilliyimiz əbədidir‖ çoxcildliyinin tərtibi xüsusiyyətləri və ümummilli lider Heydər Əliyevin Azərbaycan kitabxanaçılıq elminin inkişafında rolu Mehriban Cəfərova İnformasiya cəmiyyətində biblioqrafiya işinin təşkili və veblioqrafiyalar Aygün Hacıyeva Oxucuların informasiya təminatında Azərbaycan Milli Kitabxanasının cari biblioqrafik nəşrlərinin rolu Təranə Rьstəmova Azərbaycan biblioqrafiyaюьnasliрinda yeni tendensiyalar Arzu Çələbi ―Qarabağ‖ göstəricisi diyarşünaslıq üzrə biblioqrafik resursun tərkib hissəsi kimi Validə Həsənova Naxçıvan folkloru: biblioqrafik təhlil “Kitabxana-İnformasiya Elmləri: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar” Beynəlxalq elmi konfransının materialları - 8 - Yasəmən Sadıqova Azərbaycan Milli Kitabxanasında arxeologiya və etnoqrafiya üzrə sənəd kütləsinin yerləşməsinin bəzi məsələləri Ġradə Əliyeva Azərbaycanda ekologiya üzrə biblioqrafik resurslarin müasir aspektləri Aysel Cabbarova Azərbaycanda Biblioqrafik fəaliyyətin meydana gəlməsi və inkişafı Günel Hacıyeva Memarlıq və İnşaat sahəsinin kitabxana-informasiya təminatının təkmilləşdirilməsi yolları Vüsal Məmmədov Azərbaycana aid internet resurslarda muğamla bağlı başlıca informasiya mənbələri Aygün Səfərova Azərbaycanda kitabxanaların vahid biblioqrafik təsvir standartının tətbiqi problemləri və perspektivləri Sevda Kərimova Biznes mühiti və elektron informasiya resursları Günay Məmmədova ―Vikipediya‖- müasir, elektron ensiklopedik biblioqrafiya və istifadəsinə dair təkliflər Sevil Əliyeva Dünya və Azərbaycan ədəbiyyatında multikultural dəyərlər Hacı Qasımlı Azərbaycanda elmi kitabxanaların xarici ədəbiyyat üzrə nadir nəşrlər fondu diyarşünaslığa dair mühüm mənbə kimi Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti Azərbaycan Milli Kitabxanası - 9 – KĠTABXANAġÜNASLIĞIN AKTUAL PROBLEMLƏRĠ Kərim Tahirov Azərbaycan Milli Kitabxanasının direktoru, Əməkdar mədəniyyət işçisi, professor ktahirov@anl.az GƏLƏCƏYƏ ÇAĞIRIġ VƏ KĠTABXANA FƏALĠYYƏTĠNĠN ƏSAS ĠSTĠQAMƏTLƏRĠ: PRĠORĠTETLƏR VƏ PERSPEKTĠVLƏR Açar sözlər: İnformasiya kommunikasiya texnologiyaları, “Azərbaycan Respublikasın- da kitabxana-informasiya sahəsinin inkişafına dair Dövlət Proqramı”, elektron kataloq, elek- tron kitabxana, virtual kitabxana xidməti, kitabxana proseslərinin avtomatlaşdırılması, Avto- matlaşdırılmış Kitabxana İnformasiya Sisteminin (ALİSA), Azərbaycan mətbuatının və nəşr məhsullarının arxiv fondu, “Kitabxana işi haqqında” və “Nəşriyyat işi haqqında” Azərbay- can Respublikası Qanunları, Tədris Mərkəzi, beynəlxalq əlaqələr, Azərbaycan güşələri, virtu- al oxu zalları, gələcəyə çağırış, kitabxanaçılıq elmi, tədrisi və təcrübəsi, tədrislə təcrübənin əlaqəsi və s. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev tərəfindən əsası qoyulmuş, müs- təqil və suveren Azərbaycan Respublikası Prezident İlham Əliyevin fəaliyyəti dövründə sosi- al-iqtisadi inkişafın keyfiyyətcə yeni mərhələsində misli görünməmiş uğurlar qazanmışdır. Azərbaycan bu gün özünün sürətli inkişaf dövrünü yaşayır. Cənab İlham Əliyevin rəh- bərliyi ilə və bilavasitə iştirakı ilə həyata keçirilən çoxsahəli islahatlar kursu, ölkə iqtisadiy- yatının kompleks şəkildə inkişafını nəzərdə tutan dövlət proqramlarının icrası ölkəmizin müa- sir dövrün tələblərinə uyğun bir şəkildə yeni sosial-iqtisadi inkişaf yoluna qədəm qoyduğunu göstərir. Ölkə başçısı İlham Əliyev cəmiyyətin informasiyalaşdırılmasının, gələcək inkişafının perspektivlərinin İKT ilə bilavasitə bağlı olduğunu vurğulamışdır. Bu gün İKT-dən istifadə edilməsi fərdi biliklərin ictimailəşməsi - kollektiv təfəkkürün formalaşması üçün misilsiz im- kanlar yaradır, biliklərə və informasiyaya əsaslanan yeni tipli cəmiyyəti formalaşdırır. Son illər Azərbaycanda informasiya cəmiyyətinin qurulması istiqamətində görülən işlər sırasında kitabxana işinin təşkili, idarə edilməsi, xüsusən oxuculara informasiya xidmətində formalaşmış iş üsullarına, kitabxana fondlarının komplektləşdirilməsinə, müasir texnologiya- ların tətbiq edilməsinə başlanması, dövlətimizin kitabxana işi sahəsindəki siyasətinin prioritet istiqamətinə çevrilmişdir. İnformasiyalı cəmiyyət şəraitində ölkəmizdə kitabxana işinin inkişafının əsas prioritet istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsində Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 21 sentyabr 2008-ci il tarixli sərəncamı ilə təsdiq olunmuş ―Azərbaycan Respublikasında kitabxana-infor- masiya sahəsinin inkişafına dair Dövlət Proqramı‖ mühüm rol oynamışdır. Bu Proqramın ic- rası kitabxanaların maddi-texniki bazasının xeyli möhkəmlənməsinə, onların işinin müasir “Kitabxana-İnformasiya Elmləri: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar” Beynəlxalq elmi konfransının materialları - 10 - dövrün tələblərinə uyğun qurulmasına, informasiya-kommunikasiya texnologiyaları ilə təchiz olunmasına, elektron kataloq və elektron kitabxanaların yaradılmasına, oxuculara kitabxana xidmətinin tamamilə yenidən qurulmasına və ayrı-ayrı kitabxana proseslərinin avtomatlaşdı- rılmasına şərait yaratmışdır. Bu gün cəsarətlə deyə bilərik ki, Azərbaycan kitabxanaçılığının önündə gedən iri kitab- xanalarda – Azərbaycan Milli Kitabxanasında, AMEA-nın Mərkəzi Elmi Kitabxanasında, BDU-nun və ADA Universitetinin Elmi kitabxanalarında, Xəzər Universitetinin, Dillər Uni- versitetinin, Biznes Universitetinin, Tibb Universitetinin və İqtisad Universitetinin kitabxana- larında, bir sıra şəhər və rayon mərkəzi kitabxanalarında İKT texnologiyalarının tətbiqi ilə oxuculara xidmət işi yüksək səviyyədə qurulmuşdur. İndi qarşıda duran əsas vəzifə əldə olu- nanlarla kifayətlənməmək və gələcək perspektivlərin müəyyənləşdirilməsindən ibarət olmalı- dır. ―Kitabxanaçılıq-informasiya elmi: tədris və təcrübədə yeni çağrışlar‖ dedikdə nə başa düşülməlidir? Bütövlükdə kitabxanaçılıq elmi təcrübi elmdir və həmişə təcrübə nəzəriyyəni qabaqlayır və müəyyən mənada onu öz ardınca aparır və buna görə də kitabxanaların təcrübə- sindən doğan problemlər daima gələcəyə çağırışlarla səciyyələnir. Nədir bu çağırışlar? Bunlar ilk növbədə kitabxanaların təcrübi fəaliyyətini tənzimləyən normativ hüquqi aktların müasir kitabxana təcrübəsinin normal işləyib fəaliyyət göstərməsini stimullaşdırması faktorudur. Belə ki, kitabxana təcrübəsində yeni iş üsullarının və yeni texnologiyaların tətbiqi normativ- hüququ bazanın mütəhərrikliyini və yaxud onun ən qısa zamanda yenilənməsini tələb edir. Bi- zim ―Kitabxana işi haqqında‖ Azərbaycan Respublikası Qanunu 90-cı illərin əvvəllərində iş- lənib hazırlanmışdır və təbii ki, orada bu gün kitabxanalarımızın ən vacib atributuna çevrilmiş İNTERNET, İNTRANET, elektron kataloq, elektron kitabxana, virtual kitabxana xidməti, elektron-məlumat bazaları, Avtomatlaşdırılmış kitabxana sistemi, elektron resurs və s. termin- lər ola bilməzdi. Amma bu gün kitabxanaları bu terminlərsiz və bu proseslərsiz qətiyyən tə- səvvür etmək mümkün deyildir. Digər tərəfdən kitabxanalar hüquqi dövlətdə müvafiq norma- tiv-hüquqi baza olmadan problemlərsiz fəaliyyət göstərə bilmirlər. Oxuculara virtual xidmət, çap əsərlərinin tammətnli resurslarının yaradılması, bu resurslardan qlobal internet vasitəsilə istifadənin təşkili məsələləri normativ hüquqi əsaslandırmalar tələb edir. 90-cı illərdə qəbul olunmuş ―Kitabxana işi haqqında‖ Qanuna müvafiq olaraq həmin vaxtda təkcə Milli Kitabxa- naya dair 5 normativ sənəd qəbul olunmuşdur ki, bu gün həmin kitabxana onlara əsaslanaraq müasir dövrün tələblərinə uyğun fəaliyyət göstərə bilməz. Son illərdə Milli Kitabxananın fəaliyyətinin əsas prioritetlərindən biri də informasiya texnologiyalarının tətbiqi ilə oxuculara kitabxana xidmətinin bütün proseslərinin avtomatlaş- dırılmasından ibarət olmuşdur. Bu vəzifə demək olar ki, tamamilə yerinə yetirilmiş və xidmət- lə əlaqədar bütün proseslər-oxucuların qeydiyyatı, nəzarət-buraxılış məntəqəsi, kitabların elektron kataloq üzrə axtarışı və birbaşa kitab fonduna sifarişlərin verilməsi, zallarda kitabla- rın oxuculara verilməsi və geri qaytarılması prosesləri, kitabların kitabxanadan qeyri-qanuni yollarla çıxarılmasının qarşısının alınması, oxucuların yaşayış və iş yerlərindən kitabların əv- vəlcədən virtual sifarişi, onlayn biblioqrafik və metodik xidmət və s. proseslər tam avtomat- laşdırılmışdır. Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti Azərbaycan Milli Kitabxanası - 11 – Son dövrlərdə oxuculara göstərilən elektron xidmətlərin əhatə dairəsinin və keyfiyyə- tinin genişləndirilməsinə də ciddi diqqət yetirilir. Belə ki, 2010-cu ildən yeni virtual biblioqra- fik və kitabxana xidmətləri təcrübəyə tətbiq olunmuşdur və bu yolla çoxlu sayda oxucuların sorğuları məsafədən keyfiyyətli şəkildə ödənilir və onların müxtəlif xarakterli biblioqrafik və faktoqrafik sorğular üçün vaxt itirərək kitabxanaya gəlmələrinə ehtiyac qalmır. Kitabxananın elektron kataloqu təkmilləşdirilmiş, ‖Virtua‖ AKİS-inin ən son nailiyyətlərini özündə əks et- dirən, daha təkmil interfeysə və mütəhərrik imkanlara malik yeni CAMO adlı proqramın alı- naraq tətbiq olunması nəticəsində oxuculara elektron kataloqdan birbaşa kitab fondlarına kitab sifariş edə bilmək imkanları yaradılmışdır və hazırda heç bir əlavə blank doldurmadan birbaşa elektron kataloqdan sifariş modulu tətbiq olunur. Elektron kitabxananın təkmilləşdirilməsi məqsədilə Milli Kitabxana tərəfindən xüsusi proqram hazırlanmış, bu proqram vasitəsilə kitabların ―pdf‖ formatda hazırlanmış elektron versiyalarına milli kitabxananın holoqramı vurulur, elektron resurs kodlaşdırılır ki, bu da elektron kitabxanada yerləşdirdirilmiş və müəllif hüquqları qorunan nəşrlərin surətlərinin çıxarılmasına, elektron daşıyıcılarına köçürülməsinə imkan vermir. Hazırda ümumilikdə elek- tron kitabxananın məlumat bazasında 126.323 elektron resurs (kitab, dövri mətbuat material- ları və not nəşrləri) vardır və cari ildə onların əksəriyyəti oxucular üçün açıq olacaqdır. 2015- ci ildən Milli Kitabxana Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Naziri cənab Əbülfəs Qarayevin təşəbbüsü ilə Nazirliklə Milli Kitabxananın birgə layihəsi əsasında işlənib hazırlanan, ilk orijinal milli avtomatlaşdırılmış sistem hesab edilən və innovasiya texnologi- yalarının kitabxana işinə tətbiqinin müasir tələblərinə tam cavab verən Avtomatlaşdırılmış Ki- tabxana İnformasiya Sisteminin (ALİSA) nazirlik sistemindəki bütün mərkəzi kitabxanalarda tətbiqi işlərini həyata keçirməyə başlamışdır. İlk növbədə kitabxanamızın Treninq Mərkəzin- də 8 avtomatlaşdırılmış iş yerləri yaradılaraq region kitabxanaçılarına ALİSA proqramının və bütün dünyada geniş tətbiq olunan ―MARK-21‖ formatının öyrədilməsi üzrə treninqlərə baş- lanmışdır. 3 ay müddətində respublikamızın bütün regionlarındakı və Bakı şəhərindəki 72 Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin (MKS) mütəxəssisləri treninqlərdən keçərək yerlərdə birbaşa işə başlamışlar. Hazırda Milli Kitabxananın və ALİSA-nı hazırlayan ―Ultra Compu- ters‖ şirkətinin mütəxəssisləri ilə birlikdə yerlərdə bu proqramın tətbiqi işləri uğurla davam et- dirilir. Digər bir ciddi məsələ isə Azərbaycan mətbuatının və nəşr məhsullarının arxiv fondu- nun yaradılması işidir və bu gün obrazlı desək, ―havadan asılı vəziyyətdə‖, ‖allah umüdinə‖ qalmış bu çox vacib işi lazımi səviyyədə təşkil edən bir qurum yoxdur. Bu gün ölkə ərazisində dərc olunan çap məhsullarının dövlət qeydiyyatı və statistikası aparılmır. Bir vaxtlar bu işlər Dövlət Kitab Palatası tərəfindən icra olunurdu, lakin 2000-ci ildə Palata ləğv olunduqdan son- ra ölkə nəşr məhsullarının dövlət qeydiyyatı və kitab statistikasının aparılması işi dayandırıl- mışdır. Bəs biz gələcək nəsillərə nə əmanət edəcəyik, onlara nə cavab verəcəyik, elmi tədqi- qatlarımızı hansı statistika əsasında aparacağıq? Kitabxanaşünaslıq, biblioqrafiyaşünaslıq və kitabşünaslıq elmnin inkişafında əhəmiyyətli rol oynayan bu materialları biz və gələcək nəsil- lər haradan əldə edəcəklər? Məncə bu barədə həyəcan təbili çalmağın vaxtı çoxdan çatmışdır. ―Kitabxana işi haqqında‖ və ―Nəşriyyat işi haqqında‖ Azərbaycan Respublikası qanun- larının müvafiq maddələrinə əsasən pulsuz məcburi nüsxələri Milli Kitabxanaya göndərmə- “Kitabxana-İnformasiya Elmləri: tədris və təcrübədə yeni çağırışlar” Beynəlxalq elmi konfransının materialları - 12 - mələri səbəbindən kitab və mətbuat materiallarımızın arxiv fondu tam şəkildə yaradıla bilmir. Buna görə də 2015-ci ildə Milli Kitabxana Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Tu- rizm Nazirliyi ilə birlikdə Milli Məclis, Nazirlər Kabineti, Prezident Administrasiyası qarşı- sında məsələ qaldıraraq ―Kitabxana işi haqqında‖ qanunun müvafiq maddəsinin tələblərini pozan nəşriyyatlara, qəzet və jurnal redaksiyalarına qarşı sanksiyaların tətbiq olunması barədə təklif vermişdir. Nəticədə 20 oktyabr 2015-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən müvafiq Qanun imzalanmışdır. Bu qanunla ‖İnzibati Xətalar Məcəlləsi‖nə yeni 392-ci maddə əlavə edilmişdir və bu maddəyə əsasən ―Kitabxana işi haqqında‖ qanunun müvafiq maddəsinin tələblərini pozan nəşriyyatlara, poliqrafiya müəssisələrinə, hüquqi şəxs- lərə, qəzet və jurnal redaksiyalarına qarşı sanksiyalar tətbiq olunmuşdur (vəzifəli şəxslərə qar- şı-100 azn, hüquqi şəxslərə qarşı-500 azn). Kitabxanaşünaslıq və informasiya elminin tədrisi ilə təcrübə biri-birindən ayrı düşmüş- dür, elmlə, tədrislə təcrübənin əlaqəsi çox zəifdir. Mən çıxışımın əvvəlində qeyd etdim ki, ki- tabxanaçılıq təcrübü elmdir, bu sahədə təcrübə həmişə elmdən qabaqda gedir. Amma bu el- min tədrisi təcrübə ilə zəif əlaqələndirilir, tələbələrin tədris təcrübələrinə çox az yer verilir, ona görə də universiteti bitirib işə qəbul olunmaq üçün müraciət edən məzunlar sadə və primi- tiv suallara cavab verə bilmirlər, istehsalatdan xəbərləri olmur. Mənə elə gəlir ki, respublika- mızın bir sıra universitetlərinin təcrübəsindən (məsələn, İnşaat universitetinin) bəhrələnərək Milli Kitabxanada və digər iri kitabxanalarda universitetlərin ixtisas kafedralarının filialları- nın yaradılmasının vaxtı çoxdan çatmışdır. Gəlin etiraf edək ki, bu gün təcrübi dərslər müasir tipli avadanlıqlarla təchiz olunmuş baza müəssisələrdə keçirilməlidir, auditoriyalarda keçirilən təcrübi dəslərin, məşğələlərin effekti çox az olur. Milli Kitabxana olaraq bizim üçün mütəxəssis kadr hazırlayan hər iki universitet üçün bu imkanları yaratmağa hazırıq və gələcəkdə bizim kitabxanada işləyəcək mütəxəssislərin bi- lik səviyyələrinin yüksək olmasında maraqlıyıq. Bu gün səriştəli, bilikli və öz ixtisasını gözəl bilən ali ixtisas təhsilli mütəxəssislərə hər yerdə ehtiyac var, kitabxanalarımızın kadr potensia- lı yeniləşməlidir, cavanlaşmalıdır. Uğurlu, səriştəli kadr hazırlığının bünövrəsi kitabxanaçilıq- informasiya sahəsində elmin, tədrisin və təcrübənin birliyində və uzlaşmasındadır. Həm BDU-nun Kitabxanaçılıq və informasiya fakültəsində fəaliyyət göstərən kafedraların və həm də Mədəniyyət və İncəsənət universitetinin müvafiq kafedrasının filiallarının Milli Kitabxana- da təşkili təklifini hər iki universitetin rəhbərliyinin diqqətinə çatdırıram. Kitabxana işinin tədris və təcrübəsində gələcəyə çağırışın əsas istiqamətlərindən biri də kitabxana işçilərinin fasiləsiz və davamlı təhsilinin təşkilindən ibarətdir. Bu gün müasir texno- logiyalardan baş çıxaran səriştəli kadrların çatışmazlığı mövcud kadr potensialının bilik və vərdişlərinin müasir dövrün tələblərinə uyğunlaşdırılmasına ciddi ehtiyac yaranmışdır. İri kitabxanalarda bu məsələlər Treninq mərkəzlərinin təşkili və xarici ölkələrin qabaqcıl təcrü- bəsinin öyrənilməsi yolları ilə həyata keçirilir. Azərbaycan Milli Kitabxanasında yaradılan Tədris Mərkəzi müasir texnologiyaların ki- tabxana işinə tətbiqi ilə əlaqədar təcrübəli mütəxəssislərin trener qismində cəlb olunmasından və eləcə də xarici trenerlərin gücündən istifadə edərək müxtəlif mövzular üzrə treninqlər təş- kil edir. Tədris Mərkəzində 8 avtomatlaşdırılmış iş yerləri təşkil olunmuşdur və mərkəz on- Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti Azərbaycan Milli Kitabxanası - 13 – layn video konfransların keçirilməsinə imkan verən müasir tipli proyektor aparatı və elektron lövhələrlə təchiz olunmuşdur. Gələcəyə çağırışın əsas istiqamətlərindən biri də xarici ölkələrin milli kitabxanalarının qabaqcıl təcrübəsinin öyrənilməsi və təcrübədə tətbiqindən ibarətdir. Bu məqsədlə Milli Ki- tabxana beynəlxalq əlaqələrini ildən-ilə genişlənmişdir. Kitabxanamız artıq dünyanın 34 ölkə- sinin milli kitabxanaları ilə qarşılıqlı əməkdaşlığa dair memorandum imzalamışdır və onlar müvəffəqiyyətlə icra olunur. Qarşılıqlı beynəlxalq kitab və informasiya mübadiləsi, elektron resurslardan ikitərəfli istifadənin təşkili, mütəxəssislərin təcrübə mübadiləsi, qarşılıqlı beynəl- xalq tədbirlərin keçirilməsi, ötən əsrlərdə çap olunmuş ölkələrə dair nəşr materiallarının qarşı- lıqlı mübadiləsi imzalanan memorandumların əhəmiyyətli nəticələri hesab oluna bilər. Təkcə ötən il ərzində beynəlxalq kitab mübadiləsi yolu ilə Milli Kitabxana xarici ölkələrin milli ki- tabxanalarına, müxtəlif təşkilatlara, beynəlxalq kitab sərgilərinə, Azərbaycanın xarici ölkələr- dəki səfirliklərinə və b. xarici təşkilatlara 18 036 nüsxə kitab verilmişdir. Milli Kitabxananın yerinə yetirdiyi ən vacib missiyalardan biri də Azərbaycan həqiqət- lərinin ölkə xaricində daha geniş təbliğində fəal iştirak etməkdən ibarətdir. Milli Kitabxana Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi ilə birgə hər il 10-dan artıq beynəlxalq kitab sərgisində - Frankfurt, London, Tehran, İstanbul, Turin, Moskva, Praqa, Qahirə, Budapeşt və s. Azərbay- cana dair zəngin ekspozisiyalarla iştirak etmişdir. Dünyanın 60-dan artıq milli kitabxanasına, səfirliklərə, universitetərə və digər təşkilatlara 7 min nüsxədən artıq Azərbaycanın tarixinə, mədəniyyətinə, iqtisadiyyatına, daxili və xarici siyasətinə, Dağlıq Qarabağ məsələsinə və s. dair müxtəlif kitablar göndərilmişdir. Azərbaycan Milli Kitabxanası tərəfindən xarici ölkə milli kitabxanalarında Azərbaycana dair guşələrin və bu guşələrdə Milli Kitabxananın virtual oxu zallarının yaradılması işlərinə artıq başlanılmışdır. Türkiyə, Rusiya, Qazaxıstan və Qırğızıstanın Milli Kitabxanaları ilə bu barədə razılıq əldə olunmuşdur. Xarici milli kitabxanalarda Azərbaycan guşələrinin yaradıl- ması və virtual oxu zallarının təşkili işlərinə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Azərbaycan həqiqətlərinin, reallıqlarının, uğurli iqtisadi quruculuq işlərimizin ölkə xaricində daha geniş təbliğinin vacibliyinə dair göstərişinə müvfiq olaraq Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Naziri Əbülfəs Qarayevin tövsiyyəsi ilə başlanılmış- dır. Bununla da xarici ölkə vətəndaşlarının və xaricdə yaşayan azərbaycanlıların informasiya resurslarımıza birbaşa girişi təmin olunacaqdır. Kitabxanaçılıq və informasiya elmi, tədris və təcrübədə gələcəyə çağırışların əsas məq- sədi və qayəsi kitabxanaçılıq elminin, tədrisinin və təcrübəsinin müasir dövrün tələblərinə uyğun yenidən qurulasına yönəldilən birgə tədbirlərin həyata keçirilməsini tələb edən kom- pleks proqramların işlənib hazırlanmasını və icrasını ön plana çıxarır. Kitabxana sahəsində elmin, tədrisin və təcrübənin sıx əlaqələndirilməsi və bu sahədə uzlaşdırılmış siyasətin həyata keçirilməsi bu gün xüsusilə vacibdir. Yüklə 4,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|