Bu icmal ilkin mənbə sənədlərində göstərilmiş məlumatların arqumentləşdirilmiş qiymətləndirilməsini və onların istifadəsi üçün əsaslandırılmış tövsiyyələr verilməsi haqqında bütün informasiyanın hərtərəfli analizini nəzərdə tutur.
O mütəxəssisi yalnız toxunulan problemlə əlaqəli informasiya axınında yalnız istiqamətlənməsini deyil, həmdə problem və onun inkişam tendensiyasının vəziyyətinin qiyymətləndirilməsi barədə məlumat təqdim edir.
Elmi, texniki və İqtisadi ədəbiyyatlar Elmşünaslıq üzrə ədəbiyyatlar və s.. Məxəzşünaslıq
Elmi Texniki İstehsal İqtisadi (statistik, konyuktura) Elmşünaslıq Məxəzşünaslıq
Təyinat məqsədi
Elmi-köməkçi Tədris-köməkçi Tövsiyyə edilən
İnformasiya (referativ) Tənqidi (analitik) Tədris
İstelak təyinatı
Mütəxəssislər üçün Peşə təhsilinə kömək Ümumi özünə tıhsilə kömək Fərdi
İdarəçilik (proqnoz, icmal əsaslandırma, illik məruzə, icmalarayış) Elmi-populyarPublisistik (publisistik icmal) Əldə edilmiş səviyyənin icmalıT əşkilati – iqtisadi şəraitin icmalı İnkişaf meylərininicmalı, Обзор истории развития
Bütün müqayisə olunan xüsusiyyətləri müqayisə edilə bilən hala, parametrik verilənlər – vahid ölçü sisteminə gətirilməlidir
Müqayisə olunan obyekt və parametrlərin sayı çox olduqda verilənlərdən cədvəl və qrafik formada istifadə edilməsi tövsiyyə olunur
Biblioqrafik icmalın qurulması sxemi Toplu biblioqrafiyalama və ədəbiyyat siyahısının formalaşması (və ya formal və ya tematik əlamətlər üzrə biblioqrafik yazıların axtarılması) Biblioqrafik sistemləşdirmə Nəticələr Biblioqrafik icmalın qurluşu
İcmal mövzusu üzrə informasiya mənbələrinin axtarışı
сводное реферирование (рецензирование)
İnformasiya təhlili (qiymətləndirilmə, ümumiləşdirmə)
sistemləşdirilmə, mətnin hazırlanması
Nəticələr
Referativ icmalın quruluşu
Titul vərəqi,
çıxış məlumatları,
Məzmunu,
Giriş,
Əsas hissə,
Nəticələr,
İstifadə olunmuş ədəbiyyatın siyahısı,
İxtisarların siyahısı
Köməkçi göstəricilər
Analitik icmalın yaradılması mərhələsi İcmal mövzusunun struktur semantik təhlili.
Məlumatın axtarışı.
Kartoteka (faylın və s) və rubrikatorun yaradılması.
İcmalın planının yaradılması.
İlkin sənədlərin axtarıçı və onların ilkin analitik emalı.
Analitik icmalın mətninin tərtib edilməsi və onun qurluşu.
Mətnin ədəbi redaktəsi.
Məlumat aparatının hazırlanması.
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT NEFT VƏ SƏNAYE UNİVERSİTETİ “AKADEMİK YAZI” KURSU ÜZRƏ MÜHAZİRƏ(MƏŞĞƏLƏ): Müəllim: t.e.d., Qəhrəman Həsənov İCMAL MƏQALƏNİN STRUKTURU (KOMPONENTLƏRİ). İCMAL MƏQALƏNİN HAZIRLANMASI ADDIMLARI (ALQORİTMİ) Ədəbiyyat icmalı məcburən istənilən elmi işin tərkib hissələrindən biridir. Orada diplom işində qoyulmuş suala müvafiq hazırda mövcud olan nöqteyi-nəzər təlil edilir. Müəllif vəzifəsi-müxtəlif alimlərin baxışlarını öyrənmək və onlar arasında öz işinin yerini müəyyən etmək, onun xüsusiyyətlərini (unikallığını) göstərməkdir. İcmal girişdə və yaxud da ayrıca başlıq kimi təqdim edilə bilər.
Ədəbiyyat icmalının əsas məqsədi - seçilmiş elm sahəsində biliyin cari sərhədlərinin müəyyənləşdirilməkdən, sələfləriin işlərindəki müstəqil tədqiqatçılar tərəfindən təsdiq edilməmiş ziddiyyətləri aşkar etməkdən ibarətdir. İcmalın sonunda gələcək tədqiqatların perspektivləri haqqında nəticələr tədim edilməlidir.
İcmal məqalənin quruluşu Обзорная статья – это научная статья, которая должна иметь принятую в научной периодике структуру. Поэтому обзорные статьи должны включать в себя следующие структурные элементы
İcmal məqalə - elmi dövriyyədə qəbul edilmiş quruluşa malik olan elmi məqalədir. Ona görə də icmal yazılar aşağıdakı struktur elementlərinə malik olmalıdırlar:
Adı. Oxucunu maraqlandıracaq vacib elementdir.
Annotasiya. Annotasiyada iş haqqında ümumi, qısa təqdimat verilir. Müəllif annotasiyanı yazılan anda məqalənin nə barədə yazılacağını, onda oxucu üçün maraqlı və vacib olan məqamları özlüyündə yaxşı təsəvvür etməlidir. Bu zaman yaddan çıxarmaq lazım deyilki onun həcmi 200 sözdən artıq olmamalıdır.
Giriş. Giriş oxucuya işin quruluşu və onun elementlərinin qarşılıqlı əlaqəsi barədə məlumat verməklə, onun vaxtına qənaət edir. Əgər hansısa bölmələr oxucunu maraqlandırarsa o həmin bölmələri oxuyacaqdır.
Əsas hissə. Yadda saxlayın ki, icmal məqalə biblioqrafik icmal deyildir. Sizin vəzifəniz elmi problemin öyrənilmə səviyyəsini göstərmək, imkan daxilində baxılan problemə aid işlərə kritik yanaşmaq və bu işlərə əsaslanan nəticələr çıxarmaqdır.
Nəticələr. İcmal məqalənin nəticələri – gələcək tədqiqatların davam etmə istiqamətlərini tövsiyyə etməkdən və toxunulan konkret problemi həll etmək üçün elmi innovasiyaları tətbiq etmək təklifini verməkdən ibarətdir.
Ədəbiyyat icmalını necə etmək lazımdır İlk növbədə yazacağnız mövzu üzrə maksimal səviyyədə ədəbiyyatı öyrənmək lazımdır (internet-resursla kifayətlənməməli, mütləq kitabxanaya getmək lazımdır). Ən yaxşısı orijinal nəşrlərdən istifadə etmək lazımdır
Hər bir mənbəni öyrəndikdən sonra öyrəndiyiniz mənbənin əsas məzmunu haqqında konspekt tərtib etməli və zəruri olnan istinad və tezisləri yazmaq lazımdır.
İcmal üzərində işləməyi əvvəlcədən başlamaq lazımdır.
Əvvəlcə müəyyən etdiyiniz elmi işin ədəbiyyat mənbələrində səliqə-sahman yaradılmalıdır.. Bu sizin seçdiyiniz mövzu üzrə öz mülahizələrin inkişaf məntiqində asılıdır.
Bu halda xronoloji prinsipi əsas tutaraq xronoloji qaydada məsələnin tarixi ilə tanış olmaq olar. Öyrəndiyiniz məsələyə aid hansı baxışlar mövcud olduğunu və onların necə təkamül etdiklərini qeyd etmək lazımdır. Bu problem üzərində işləyən elmi fikrin əsas nümayəndələrini adlandırmaq və onların apardıqlarə tədqiqatlarda əldə etdikləri naliyyətləri qeyd etmək lazımdır.
İşlərin təhlilinə kritiki yanaşma zəruridir. Onların zəif yerlərini və hansı məsələlərə baxmadıqlarını göstərmək. Müəlliflərin baxmadıqları məsələnin səbəblərini qeyd etmək və bu yolla toxunulan problem daxilində öz yerinizi müəyyənləşdirmək.
Tədqiqatçıların qarşılarına qoyduqları elmi məsələləri qısa yazmaq. İstənilən nəticələrə nə qədər nail olub və ya olmadıqlarını qeyd etmək. mövzu üzrə işləyəcəyiniz tədqiqat işlərinin səbəblərini formalaşdırmaq.
Ədəbiyyat icmalını diplom üzərində işlənilən dövr ərzində yazmaq olar. Belə etmək ona final mərhələsində korrektə, əlavələr və dəyişikliklər etməyi asanlaşdırar.