Azərbaycan memarliq və İNŞaat universiteti NƏQLİyyat fakultəsi

Ə D Ə B İ Y Y A T 
1.Bayramov R.P., Cobanzadə İ.M. “Yol nəqliyyat hadisələrinin tədqiqi və 
avtotexniki ekspertizası” Bakı, “Təhsil NPM”, 2005, 352 səh. 
2.Heydərov Ş.H., Bayramov R.P. “Nəqliyyat vasitələrinin təhlükəsizliyi və 
avtotexniki ekspertizası”Bakı, “Təhsil”, 2009, 336 səh. (I hissə)
Mövzu № 4-5. NV-nin tərtibat parametrləri və dartıcı dinamikası
Mühazirənin planı
. 
1. Avtomobilin komponovka (həndəsi və çəki) parametrləri və onların YHT-
yinə təsiri
2. Dinamiki dəhliz anlayışı və onun təyin edilməsi.
3. Avtomobilin komponovka sxemləri
4. Avtomobilin dinamiklik xüsusiyyətləri və onun göstəriciləri 
5. Dartıcı-sürətlənmə xüsusiyyətlərinin YHT-nə təsiri
6. Avtomobilin texniki vəziyyətinin dartıcı-sürətlənmə xüsusiyyətinə təsiri

Nəqliyyat vasitələrinin komponovka parametrləri dedikdə onun kütlə və qabarit 

parametrləri nəzərdə tutulur. 
Hərəkətin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün istismara buraxılan bütün NV-
ləri ölçü və kütlənin məhdudlaşdırılması tələblərini ödəməlidirlər.NV-ni məhdud- 
laşdıran əsas ölçü parametrləri kimi onun qabarit eni B
a
və hündürlüyü H
a
, qabarit 
uzunluğu L və həmçinin bazası L
a
götürülür. 
NV-rinin həndəsi ölçüləri HT-yində böyük rol oynadığına görə onlar aşağıdakı 
kimi məhdudlaşdırılır: 
Qabarit eni – 2,5m; 
Qabarit uzunluğu: 
-tək avtomobillər üçün – 12m; 
-qoşqu və ya yarımqoşqulu dartqı – 20m; 
10. 

---

-bir neçə qoşqulu dartqı – 24m 
Avtomobillərin qabarit hündürlüyü “Yol hərəkəti qaydaların”da 3,8m-lə 
məhdudlaşdırılır. 
Avtomobillərin kütləsi yol örtüklərinin xidmət müddətinə təsir gğstərir. Ona 
görə də bütün dünyada NV-nin tam kütləsi və oxa düşən kütlə qruplara əsasən 
məhdudlaşdırılır.