Azərbaycan memarliq və İNŞaat universiteti NƏQLİyyat fakultəsi

Şəkil . Nəqliyyat vasitələrinin ötmə əməliyyatının 
sxemi
Ötmə əməliyyatının təhlükəsiz yerinə yetirilməsi üçün tələb olunan məsafə 
aşağıdakı düsturla hesablanır (bu zaman ötən və ötülən NV–lərin sürətləri sabit 
olduğu qəbul edilir): 
1
2
1
2
1
2
1
V
V
V
L
L
D
D
S
öt






Burada: 

1
V
ötən NV – nin sürəti (m/san); 

2
V
ötülən NV – nin sürəti (m/san); 

1
L
ötən NV – nin qabarit uzunluğu (m); 
15. 

---


2
L
ötülən NV – nin qabarit uzunluğu (m); 

1
D
ötmənin əvvəlində təhlükəsizlik ara məsafəsi (m); 

2
D
ötmənin sonunda təhlükəsizlik ara məsafəsi (m). 
Qeyd etmək lazımdır ki, təhlükəsizlik ara məsafələrinin (
D
1
və 
D
2
) qiymətləri 
bir neçə amildən asılıdır: ötülən NV–nin qabarit ölçülərindən; yol və atmosfer 
şəraitindən; sürücünün təcrübəsindən və s. Lakin ən əsas təsir edən amil ötülən 
NV–lərin qabarit ölçüləridir. 
D
1
və 
D
2
parametrlərinin qiymətləri aşağıdakı 
düsturlarla hesablanır: 
0
,
4
2
1
1



V
a
D
öt
0
,
4
2
2
2



V
b
D
öt
Burada: 
öt
a
və 
öt
b
ötülən NV–nin tipindən asılı olan empirik əmsallardır. 
minik avtomobilləri üçün: 
26
,
0
;
33
,
0


öt
öt
b
a
yük avtomobilləri üçün:
48
,
0
;
53
,
0


öt
öt
b
a
avtomobil qatarları üçün:
67
,
0
;
76
,
0


öt
öt
b
a
Ötmə əməliyyatı üçün tələb olunan vaxt isə aşağıdakı düsturla hesablanır: 
san
V
V
L
L
D
D
V
S
t
öt
öt
2
1
2
1
2
1
1






Beləliklə, yuxarıda yeqd olunanlardan bir daha görürük ki, ötmə prosesində 
sürücünün etibarlılığı birinci növbədə onun fərdi xüsusiyyətlərindən və peşəkarlıq 
səviyyəsindən aılıdır. Başqa sözlə sürücünün ilk öncə məsafəni və avtomobilin 
hərəkət sürətini düzgün qiymətləndirməyi bacarrığından. Bu kifayət qədər 
mürəkkəb prosesdir. Peşakar sürücülər arasında aparılmış tədqiqatlar göstərmişdir 
ki, 100 nəfər sürücüdən yalnız 33 (yəni 30%) təklif olunmuş məsafəni düzgün 
qiymətləndirməyi bacarmışdırlar. Günün qaranlıq vaxtlarında isə bu məsələ 
xüsusilə çətinləşir. Bundan başqa sürücünün etibarlılığına eyni zamanda onun 
diqqətini cəmləşdirmək və yaran- mış ya dəyişən yol-nəqliyyat vəziyyətini tez bir 
zamanda qiymətləndirərək, düzgün qərar qəbul etmək bacarığıda təsir edir.