Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi

ġiriyeva I.Ə., Həsənov N.Ə., Qasımova H.A. və b. (2000) Kişmişi üzüm sortlarının  
  yarpaqlarının anatomik xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi. AMEA Genetika və Seleksiya  
  institutunun əsərləri, VII c., Bakı: 356-362  
Гуляев Г.В. (1977) Генетика. Колос, Москва: 360  
Журавел М.Л. (1962) Выведение сверхранних и бессемянных сортов винограда. В  
   кн.: Сорт в виноградарстве, Москва: 73-84  

---

 
 
   
 3
 
Cədvəl   
Çiçəklərin tökülməsi və gilələrin salxımda narınlaşması  (noxudlaşması) 
S
№ 
Sortun  adı 
Çiçəklərin 
tozlanma 
üsulu 
Çiçək salxımında qönçələrin sayı 
(10 salxımdan orta hesabla) 
Salxımda gilə əmələ 
gəlməsi  (% -ə) 
Salxımda 
normal 
gilələrin 
cəmi gilə-
lərə nisbəti 
(% - lə) 
Cəmi gilə 
əmələ gəlib 
əd. 
x
0,05
S
t
x
 
V, % 
 
 
 
P, % 
 
 
 
 
 
ən  az 
 
 
ən çox 
 
 
orta 
 
 
normal 
 
 
narın 
                    Süfrə  sortları 
1 
Bəndi ( st. sort ) 
Öz -özünə 
357 
469 
403 
31,7 
2,3 
93,2 
137 ± 2,78 
2,85 
0,90 
2 
Duzalı 
__ «__ 
402 
484 
458 
27,2 
1,3 
95,4 
131 ± 2,73 
2,92 
0,92 
3 
Xanımı 
__ «__ 
369 
455 
427 
29,6 
3,2 
90,2 
140 ± 2,83 
2,82 
0,89 
4 
Xəzani 
__ «__ 
343 
475 
436 
27,8 
3,4 
89,1 
136 ± 2,98 
2,86 
0,97 
5 
Qara Kürdəşi 
__ «__ 
418 
509 
481 
31,8 
5,0 
86,4 
177 ± 2,51 
3,34 
0,84 
6 
Qara Xəlili 
__ «__ 
409 
467 
427 
36,3 
3,6 
91,0 
170 ± 3,30 
2,56 
0,85 
7 
Qızıl üzüm (Nax) 
---« ---- 
373 
507 
406 
21,2 
1,7 
92,6 
93 ± 2,42 
1,15 
3,45 
8 
Nəxşəbi 
__ «__ 
390 
473 
423 
30,4 
1,6 
95,0 
135 ± 2,78 
2,87 
0,91 
9 
Sahibi 
__ «__ 
371 
512 
463 
29,1 
3,2 
88,3 
126 ± 2,67 
2,97 
0,94 
10 
Sarı aldərə 
__ «__ 
328 
443 
409 
26,8 
2,4 
91,8 
119 ± 3,31 
3,06 
1,11 
11 
Şahangiri 
__ «__ 
402 
463 
427 
36,3 
0,9 
97,6 
159 ± 3,01 
2,64 
0,84 
 
     Texniki  sortlar 
1 
Ağ aldərə ( st. sort ) 
__ «__ 
353 
442 
408 
31,3 
3,0 
91,3 
140 ± 2,83 
2,85 
0,89 
2 
Ağ Kələmpur 
__ «__ 
404 
531 
435 
26,8 
2,7 
84,8 
128 ± 2,69 
2,95 
0,93 
3 
Cəlali 
__ «__ 
367 
437 
398 
28,9 
2,4 
92,3 
125 ± 2,49 
2,98 
1,10 
4 
Daş Qara 
__ «__ 
307 
407 
376 
28,0 
3,1 
90,0 
117 ± 2,58 
3,09 
0,97 
5 
Xatını (Nax) 
__ «__ 
418 
483 
461 
31,8 
2,7 
92,2 
159 ± 3,01 
2,64 
0,84 
6 
Xətmi 
__ «__ 
387 
472 
431 
27,8 
3,2 
82,6 
136 ± 2,98 
2,86 
0,97 
7 
Şahtaxtı 
__ «__ 
423 
503 
462 
24,7 
3,2 
88,5 
129 ± 2,71 
2,93 
0,93 
8 
Talibi 
__ «__ 
365 
422 
393 
29,8 
2,7 
91,7 
128 ± 2,69 
2,95 
0,93 
9 
Tula gözü 
__ «__ 
370 
446 
403 
27,6 
4,2 
87,0 
128 ± 2,69 
2,95 
0,93 
10 
Tülkü quyruğu 
__ «__ 
401 
576 
487 
24,9 
3,8 
86,8 
140 ± 2,98 
2,86 
0,97 
11 
Zalxa 
---« ---- 
383 
428 
403 
24,9 
1,8 
93,3 
108 ± 2,48 
2,93 
1,02 

---

 
  
М.Р.Курбанов, Дж.С. Наджафов  
 
Осыпание Цветков и Горошение Ягод в  Некоторых 
Малораспространенных Виноградных Сортах Нахчыванской 
Автономной Республики  
 
 
 
В статье изложены результаты исследований и фенологических наблюдений 
осыпание  цветков  и  горошение  ягод  в  некоторых  малораспространенных 
виноградных сортах Нахчыванской Автономной Республики.  
 
 
 
 
M.R.Gurbanov, Ъabbar  Наъафов 
 
Shattering Flowers and Vetch Berries in Some 
 Little-Spreading Grape Grades Nakhchivan Autonomous Republic  
 
 
 
 
In article results of researches and phonological supervision shattering flowers and 
vetch berries in some little-spreading grape grades of Nakhchivan Autonomous Republic 
are stated.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
 
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası 
Mərkəzi Nəbatat Bağının əsərləri, 2011, VIII cild 
=============================================================== 
 
UOT: 634.711; 631.54 
                                                                        
Cərgəarası Məsafənin Saxlanmasının Remontant Moruq                       
Sortlarının Biometrik və Məhsuldarlıq Göstəricilərinə Təsiri 
 
 
M. R. Qurbanov, A.Ġ. Quliyev 
Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti, Gəncə şəhəri AZ2000, 
Atatürk prospekti 262. E-mail: 
[e-mail]
 
 
 
Əkin ilindən baĢlayaraq remontant moruq sortlarının birillik zoğlarının  bir hissəsi 
məhsul verməyə baĢlayır. Əkin sxemindən asılı olmayaraq əkin ili məhsul verməyən 
zoğlar  sürətlə  eninə  və  uzununa  böyüyürlər.  Lakin  sonrakı  illərdə  birillik  zoğlar 
hamısı  məhsullu  olduğundan  cərgəarası  məsafə  müxtəlif  ölçülərdə  saxlanan 
cərgələrdə  birillik  zoğların  biometrik  göstəriciləri  fərqli  olur.  Gəncə-Qazax 
bölgəsində  apardığımız  müxtəlif  ölçülü  cərgəarası  məsafənin  saxlanması  ilə 
qoyulmuĢ  təcrübələrdə  (I-1m,  II-1.5m,  III-2m,  nəzarət-2.5m)  alınmıĢ  nəticələr 
müxtəlif olmuĢdur. Respublikamızda məhsulu əsasən əllə yığılan remontant moruq 
sortlarının  cərgəarası  məsafəsinin  məhsuldarlığa  və  biometrik  göstəricilərinə 
təsirini  öyrənmək  məqsədilə  qoyulmuĢ  təcrübələrin  I  variantında  sortlar  üzrə 
zoğların hündürlüyü 1.6-2.2m,  məhsuldarlığı 2.0-3.0 kq/kol, nəzarət variantında isə 
bu göstəricilər müvafiq olaraq 1.0-1.5 m və  1.3-2.1 kq/kol olmuĢdur. 
 
Açar sözlər: remontant, biometrik, barlı buğum, cərgəarası məsafə. 
 
 
GĠRĠġ 
 
Bioekoloji  xüsusiyyətlərinə  və  aqrobioloji  göstəricilərinə,  o  cümlədən  yüksək 
məhsuldarlığına,  meyvələrin  uzun  müddətdə  istifadəyə  yararlığına,  kimyəvi  tərkibinin 
zənginliyinə,  xəstəlik  və  zərərvericilərə  qarşı  münasibətinə  görə  fərqlənən,  qida  və 
müalicəvi  əhəmiyyətə  malik  olan  meyvə  bitkilərindən  biri  də  adi  moruqdur  (Rubus 
idaeus  L.).  Dünyada  bu  bitki  növünün  remontant  sortlarının  müxtəlif  regionlara 
introduksiyası  və  geniş  sahələrdə  becərilməsi  istiqamətində  mühüm  elmi-tədqiqat 
işlərinin  aparılmasına  baxmayaraq,  respublikamızda  bu  iş  hələ  də  öz  lazımi  həllini 
tapmamışdır.  Ona  görə  də  ölkəmizin  müxtəlif  ərazilərinə,  o  cümlədən  Gəncə-Qazax 
bölgəsinə  adi  moruğun  remontant  sortlarının  introduksiya  edilməsi,  burada  geniş 
sahələrdə becərilməsi  və bazar iqtisadiyyatı şəraitində yaşayan əhalinin uzun  müddət bu 
qiymətli,  iqtisadi  səmərəli  və  ekoloji  cəhətdən  təmiz  meyvə  məhsulu  ilə  təmin  edilməsi 
günün ən aktual məsələlərindəndir. 

---

 
 
Adi  moruq  sortlarından  fərqli  olaraq  remontant  moruq  sortlarının  birillik  zoğları 
da vegetasiyada üzərlərində generativ orqanlar və məhsul formalaşdırırlar. Birillik zoğlar 
çiçək  topası  ilə  nəhayətləndikdən  sonra  onların  boyu  məhdudlaşır.  Birinci  il  yalnız  uc 
hissələrdə  məhsul  verən  bu  zoğlar  ikinci  ildə  oyanmış  bütün  tumurcuqlarında  məhsul 
formalaşdırır.