Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri
Yüklə 6,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- QƏDİM FRANSANIN ƏRAZİSİNDƏ YAŞAYAN MİLLİ AZLIQLAR VƏ DÖVLƏTİN DİLİN QORUNMASINA DƏSTƏYİ Açar sözləri
|
3.İlham Əliyev “Rossiya-24” informasiya telekanalına müsahibə verib. 28 noyabr 2014, http://www.president.az/articles/13559 4.Multikultural təhlükəsizlik. II Dəyirmi masa, 2015. Etibar Nəcəfovun çıxışından., BAKI 2015, s.11. http://cdn.bbmm.az 5.Prezident İlham Əliyev: "Multikulturalizm Azərbaycanda həyat tərzidir".16 Yanvar 2016. http://news.milli.az/politics 6.Şirməmməd Nəzərli. Azərbaycan multikulturalizmin əsas məkanlarından biridir., İnteraz - 10 Mart 2014, http://www.interaztv.com 7.Баранов Н.А. Ведущие геополитические парадигмы и современная методология геополитики. http://nicbar.ru/geoproblemy_lekzia2.htm 8.Бедалова Н. Ч. Толерантность и формы ее проявления в условиях глобализации. http://psychology.az/tolerantnost.php 9.Большой толковый социолоический словарь. Т.1, А – О, Вече – АСТ, М., 1999, с.445 10.Две концепции столкновения цивилизаций. http://deyerler.org/; /islamnews/ 11.Гасанова Н.К.. Мультикультуризм в культурной политике. М.:Международный издательский центр «Этносоциум», 2014. - 222с. S.26-27, 12.Кольев А. Нация и государство. Теория консервативной реконструкции © Кольев А.Н., 2005© «Логос», 2005 13.Медведева О.О.“Дискуссия о мультикультурализме и актуальные проблемы социальной политики государства”. «Политика и политические науки», 2009. cyberleninka.ru 14.Тлостанова М.В. От
философии мультикультурализма к философии транскультурации:Учеб. пособие. – М.: РУДН, 2008. – 251 с. S.102-108 15.Толерантность как результат межкультурной коммуникации. http://www.grandars.- ru/college/sociologiya/tolerantnost.html
Saadet Davud qizi Mammadova TOLERANCE AND MULTICULTURALISM AS BASIS OF SAFETY OF HUMANKIND
SUMMARY In the modern world acceptance of a sovereignty of cultures of all people, their integration into world culture acts as the main condition of their survival. With respect interaction of the people shall is based on the basis of the principle of tolerance, by dialogue and cooperation. Approach of world cultures turns into modern time for strategic fundamentals of policy of a multkulturalizm and safety of mankind. Multiculturalism - concept of acceptance and support of cultural pluralism. In modern societies instead of creation of cultural communities and a univertsialization of cultures multiculturalism propagandizes cultural distinction and tries to protect it. “Azərbaycan multikulturalizmi: din və dil siyasətinin inkişaf perspektivləri” adlı beynəlxalq konfransın materialları: Bakı – 8-9 sentyabr 2016 - səhifə 396
Sevil Adıgözəlova AMEA Rəyasət Heyəti İctimai Elmlər Bölməsi, baş mütəxəssis seviladigozalova@science.az
Fransız dili roman dilləri qrupuna daxildir. Onunla bərabər bu qrupa ispan, portuqal, Pireney yarımadasının katalon dili, Fransanın cənubunda provansal, italyan və sardin, İsveçrənin cənub- şərqində reto-roman, rumın, moldav dilləri aiddir. Fransız dili müasir Fransanın, Belçikanın (flamnad dili ilə yanaşı), İsveçrənin (alman və italyan dilləri ilə yanaşı) rəsmi dövlət dilidir. Qədim Fransa ərazisində müxtəlif milli azlıqlar yaşayır. Məsələn, basklar Bayon və Moleon əyalətində, kataloniyalılar Şərqi Pireneydə, Breton yarımadasında, bretanlılar, Nor departamentində flamandlılar. Başqa roman dilləri kimi fransız dili də öz başlanğıcını latın dilindən götürür. Latın dili güclü təsirini Yuli Sezarın e.ə.58-51-ci illərdə Fransanı işğalından sonra göstərdi. Qədim mənbələrdən də hamıya məlumdur ki, müasir Fransanın ərazisi o dövrdə Qalliya adlanırdı. Roma işğalına qədər orda müxtəlif azlıqlar yaşayırdı. Dövlətin şimal və mərkəz hissəsinin əsasını kelt tayfaları təşkil edirdi, onları belə romalılar adlnadırırdı. Qallar öz qal və kelt dillərində danışırdılar. Ölkənin cənubunda akvitanlılar məskunlaşmışdır. Yunan coğrafiyaşünası Strabon qeyd edirdi ki, onlar mənşəcə İspaniyanın ərazisində yaşayan iberlərə çox yaxın idilər.. Yuli Sezar Qalliyanı üç yerə böldü: Akvitaniya, Luqdunq və Belçika və çox qısa zaman ərzində bu ərazilər romanlaşmağa başladı. Roma məktəbi, roma bələdiyyəsi, administrasiya, yerli-idarə orqanları latın dilinin mənimsənilməsinə gətirib çıxardı. Amma işğal olunmuş ərazilərdə, əyalətlərdə, Yuli Sezarın memuarlarının dilini xalq-danışıq dili təşkil edirdi. Bu latın dili üçün xüsusi bir termin vulqar latın dili formalaşdırdı. Bu dil yerli bələdiyyə orqanlarının işlətdiyi əsas forma idi. Vulqar latın dili Qalliyanın müxtəlif dilli əhalisi müxtəlif cür mənimsəyirdi. Bu prosesə romanlaşma güclü təsir göstərməyə başladı. Romanlaşma Qalliyanın cənubunda daha güclü idi. Bununla belə, vulqar latın dili tarixi müharibələr gedişində milli azlıqların dilindən bir çox alınmalar aldı. Almanlarla toqquşmada bir çox hərbi terminlər latın dilinə keçdi: werra (müharibə), helm (dəbilqə), brand (xəncər), baro (döyüşçü), drung (cərgə), framea (qalxan). Qərbi Roma imperiyasında xristianlıq dininin yayılması ilə əlaqədar olaraq, vulqar latın dili dini yunan mənşəli terminlər ilə zənginləşdi. Məsələn, ecclesia, monăchus, erěmus, presbyter, baptidjare, blasphemare və s. Bəşər cəmiyyətinin tarixi inkişafında din böyük rol oynamışdır. Başlanğıcdan ictimai-siyasi terminologiya bu qrup dini dillərdən qidalanmışdır. Qərbi Avropada da latın dili kilsənin və rəsmi kargüzarlıq dili, elm dili, ədəbiyyat nümunələrində istifadə olunan dil idi (1, 44 ). Müsəlman şərqində eynilə ərəb dili müsəlman dünyasının yalnız dini cəhətdən deyil, həm də hüquqi və dövlət birliyi cəhətindən möhkəmlənməsinə səbəb olan ən təsirli amillərdən bir olmuşdur (1, 44). Eramızın V əsrində müasir Avropa ərazisində əsrlərlə hökmranlıq etmiş Qərbi Roma imperiyası süquta uğradı. Ərəb xilafəti də sonralar dağıldı. İşğalçılar tarix səhnəsindən çıxdılar, lakin onların dillərinin izləri müasir ictimai-siyasi terminologiyada hələ də qalmaqdadır. Franklar Qalliyanı işğal etdikdən sonra, orada hakim sinfə çevrildikdən sonra, yerli xalqın yüksək mədəniyyətinə assimilyasiya etdi və öz dilini yerli xalqın dili ilə qarışdıraraq qal-roman dilini mənimsədi. Qal-roman dilinin tərkibinə ictimai-hüquqi, idarə, yerli bələdiyyəyə aid sözlər keçdi. Bu yeni germanizmlər əvvəlki vulqar latın dilinə keçmiş germanizmlərdən işğalçının dil xüsusiyyətləri ilə fərqlənir. Hərbi işə aid terminlər: haubert, qədim fransız dilində halberc ( Yüklə 6,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|