Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 20 noyabr 2009-cu il tarixli

Kəskin böyrək çatışmazlığı 

Ağır preeklampsiyaların bazis müalicəsinə əlavə tədbirlər 

Əlavə laborator müayinələr: 

►

 

Plazmada və sidikdə sidik cövhəri, kreatinin, GFR (C) 

►

 

Turşu-qələvi tərkibi 

►

 

Plazmada və sidikdə elektrolitlər  

►

 

Plazmanın, sidiyin osmolyarlığı 

Əlavə instrumental müayinələr: 

►

 

Böyrəklərin və sidik yollarının USM-i 

►

 

Böyrəklərin MRT və ya KT-si 

►

 

Uroqrafiya 

►

 

EKQ 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

 

 

24

Oliquriyanın medikamentoz müalicəsi 

İlk növbədə oliqoanuriyanın 

U

prerenal

U

 səbəbləri aradan götürülür: 

 

AT 170/110 mm c.süt.-dan artıq olduqda – hipotenziv 

terapiya, AT 70/40 mm c. süt.-dan aşağı olduqda – arterial 

təzyiqi 100/60 mm c. süt.-dan aşağı olmayan səviyyədə 

saxlamaq (dopamin infuziyası daxil edilməklə) 

 

6%-li hidroksietilnişasta (pentastarch, hetastarch) daxil 

edilməklə infuzion terapiya, 30 ml/kq 

 

Aminofillin 240-480 mq V/D.  

 

Furosemid (Furosemide) 20-200 mq V/D 

U

Postrenal (mexaniki)

U

 oliquriya cərrahi korreksiya tələb edir. 

Doğuş oliquriyanın postrenal səbəbləri aradan qaldırıldıqdan sonra 

başa çatdırılır. 

Kəskin böyrək çatışmazlığının 

U

renal formasında

U

 (kəskin kanalcıq 

nekrozu) intensiv terapiyaya aiddir: 

►

 

Doğuş 

►

 

İnfuziyanın məhdudlaşdırılması – 10 ml/kq/gün + itirilmiş maye 

(diurez, mədə zondu, drenaj vasitəsilə xaric olan maye) 

►

 

Spazmolitiklər: aminofillin 240-480 mq, drotaverin 6 ml/gün (C) 

►

 

Kiçik molekullu heparinlər: enoksaparin, nadroparin 0,6 ml/gün 

(В) 

►

 

Kalsium (qlükonat və ya xlorid) 10%-li məhlul 10-20 ml – 

hiperkaliemiya (7,5 mekv/l-dən çox) müşahidə olunduqda  

►

 

Natrium-bikarbonat (Sodium bicarbonate) – bikarbonatın 

səviyyəsi 15 mmol/l və arterial qanda pH 7,2-dən az olduqda 

►

 

H

B

2

B

-histamin blokatoru: Famotidin (Famotidine) 

►

 

Proteazaların inhibitorları: aprotinin (kontrikal, qordoks, trasilol) 

►

 

Göstəriş olduqda antibakterial terapiya (aminoqlikozidlər  əks-

göstərişdir) 

►

 

Enteral nutritiv qidalanma 500 ml/gün həcminədək 

►

 

Kəskin böyrək çatışmazlığının renal forması zamanı diuretiklər 

müalicə üçün istifadə edilməməlidir (B) 

Oliqoanuriyanın prerenal və postrenal səbəbləri istisna edildikdə 

– 2-3 gün ərzində konservativ terapiyanın aparılması.  

Ultrafiltrasiyaya və hemofiltrasiyaya göstəriş – hiperhidratasiya 

əlamətləri.  

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

 

 

25

Hemodializə mütləq göstərişlər: 

►

 

Uremiyanın klinik təzahürləri, dərin hipervolemiya, 

hiperkaliemiya, asidoz 

►

 

GFR (qlomerulyar filtrasiyanın sürəti) 8-10 ml/dəq. az olduqda 

(C) 

►

 

Sidik cövhərinin səviyyəsinin yüksəlməsi 30 mmol/l-dən artıq 

►

 

Kreatininin səviyyəsinin yüksəlməsi – 500 mkmol/l-dən yüksək  

►

 

Hiperkaliemiya – 6,5 mekv/l-dən çox  

►

 

Başqa üsulların effektiv olmadığı  hiperhidratasiya  

►

 

Dərman intoksikasiyası 

►

 

Ağır asidoz 

►

 

Perikardit.  

Kəskin tənəffüs çatışmazlığı 

Ağır preeklampsiyaların bazis müalicəsinə əlavə 

1.

 

Əlavə laborator müayinələr: TQM, arterial və venoz qanda qazlar 

(mümkün olduqda) 

2.

 

Əlavə instrumental müayinələr: ağciyərlərin rentgenoqrafiyası, 

EKQ  

3.

 

BRDS və  ağciyərlərin alveolyar ödemi zamanı ASV rejimi: 

CMV PEEP ilə FiO

B

2

B

 0,3-1,0 

4.

 

Təcili olaraq hamiləliyin sona çatdırılması. 

Ağır preeklampsiya və eklampsiya zamanı ASV-yə göstərişlər: 

►

 

koma;  

►

 

beyinə qansızma;  

►

 

koaqulopatik qanaxma ilə müşayiət olma; 

►

 

şokla müşayiət olma – (hemorragik, septik, anafilaktik və s.);  

►

 

ağciyərlərin alveolyar ödemi.  

BRDS və  ağciyərlərin alveolyar ödemi zamanı medikamentoz 

terapiya: 

►

 

İnfuziyanın həcminin 400 ml-ə qədər məhdudlaşdırılması 

►

 

Nitroqliserin (Nitroglycerin) və ya natrium-nitroprussid 

infuziyası V/D damcı üsulu ilə  və ya aşağı sürətlə yalnız 

ağciyərlərin alveolyar ödeminin qarşısının alındığı vaxt 

►

 

Aminofillin 240-480-960 mq V/D  

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

 

 

26

►

 

Furosemid 100-200 mq V/D, 10 dəqiqə ərzində gözlənilən effekt 

alınmazsa, təkrar yeridilmə (C) 

►

 

Prednizolon (Prednisolone) 600-1000 mq V/D  

►

 

AT 100/70 mm c.s.-dan az olduqda – dopamin (Dopamine) 3-5 

mkq/kq dəqiqə V/D 

►

 

Doğuşdan sonra spontan tənəffüsə keçirməyə göstərişlər: 

 

Huşun bərpa olunması 

 

Arterial təzyiqin sabitləşməsi (150/100 mm c.süt.-dan aşağı) 

 

Diurez 50 ml/saat-dan artıq 

 

Hemoqlobin 80 q/l-dən artıq 

 

BRDS – müsbət dinamika 

 

Qanaxma qeyd olunmur 

 

pO

B

2

B

 80 mm c.süt.-dan artıq 

 

pCO

B

2

B

  30-40 mm c.süt. 

Kəskin qaraciyər çatışmazlığı 

Bazis terapiyaya əlavə: 

1.

 

Cərrahın, həkim-infeksionistin, qastroenteroloqun konsultasiyası 

2.

 

Əlavə instrumental müayinələr: 

 

Qaraciyərin və öd  yollarının USM-i 

 

Qaraciyərin maqnit-rezonans tomoqrafiyası  və ya kompüter 

tomoqrafiyası (mümkün olduqda) 

3.

 

Əlavə laborator müayinələr: 

 

bilirubin və onun fraksiyaları  

 

sidik cövhəri və kreatinin 

 

hemostaz sisteminin parametrləri (protrombin indeksi, 

fibrinogen, trombositlər, antirombin-3, fibrinoliz) 

 

ümumi zülal və onun fraksiyaları 

 

qanda şəkər, amilaza 

 

plazmanın və sidiyin osmolyarlığı 

 

plazmanın elektrolitləri (kalium, natrium, xlor, kalsium, 

fosfor) 

 

plazmada və sidikdə sərbəst hemoqlobin 

 

ALT, AST, QF, LDH, KFK  

 

Hepatit viruslarının daşıyıcılığının müəyyən olunması (A, B, 

C, D, E, F, G) (mümkün olduqda) 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

 

 

27

Preeklampsiya fonunda sarılıq meydana çıxdıqda (bilirubin 30 

mkmol/l-dən artıq) doğuşun başa çatdırılması  məsələsi həll 

olunmalıdır. Kəskin qaraciyər çatışmazlığı  aşkar edildikdə  təcili 

doğuş vacibdir (C).  

U

Kəskin qaraciyər çatışmazlığı ilə əlaqədar ensefalopatiyanın ilkin 

mərhələlərində sedativ dərman vasitələrindən mümkün qədər istifadə 

edilməməlidir

U

 (C).  

Qısa müddət ərzində (6 saata qədər) qadının ümumi vəziyyətinin 

sabitləşdirmək məqsədilə əməliyyatönü hazırlıq aparılır.  

►

 

Prednizolon 600-1000 mq V/D (2-3 gün ərzində davam 

etdirilməlidir)  

►

 

Dövr edən qanın həcminin normallaşdırılmasına xüsusi diqqət 

verilməlidir (C). 30-40 ml/kq həcmdə infuzion terapiya (qlükoza-

duz məhlulları, 6%-li hidroksietilnişasta), diurezin furosemidlə 

(20-60mq) stimulyasiyası. 

►

 

Protrombin indeksi 70%-dən aşağı, qanın laxtalanma müddəti 10 

dəqiqədən artıq, fibrinogenin konsentrasiyası 1,5 q/l-dən aşağı 

olduqda təzə dondurulmuş plazma köçürülür (15 ml/kq) 

►

 

Ümumi zülalın konsentrasiyası 50 q/l-dən aşağı olduqda və ya 

albuminin konsentrasiyası 25 q/l-dən aşağı olduqda 400 ml 10%-

li albumin (Albumin human) infuziyası  

►

 

Aprotinin (Kontrikal 100000 TV) V/D, menadion (vikasol) 2-4 mq 

►

 

Laktuloza 15-20 ml günda 3-4 dəfə, enteral 

►

 

B qrupu vitaminləri, C vitamini, V/D 

►

 

H

B

2

B

-blokatoru, proton pompasının inhibitoru – famotidin, V/D (C)  

Hamiləliyin başa çatdırılması ümumi anesteziya altında 

aparılmalıdır. 

Əməliyyatdan sonrakı dövrdə: 

►

 

Konservativ müalicə effekt vermədikdə,  əvəzedici terapiyanın 

efferent üsulları – plazmaferez, enterosorbsiya, hemodializ, 

fasiləsiz (daimi) hemofiltrasiya 

►

 

Enteral nutritiv qidalanma 500-1000 ml həcmində 

►

 

İnfuzion terapiya 20-30 ml/kq həcmdə (qlükoza-kalium, 

kristalloidlər, 6%-li hidroksietilnişasta, göstəriş olduqda albumin 

və təzə dondurulmuş plazma) 

►

 

Antibakterial terapiya: III-IV nəsil sefalosporinlər (göstəriş olduqda) 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

 

 

28

Kəskin qaraciyər çatışmazlığı fonunda hemorragik sindrom 

inkişaf etdikdə: 

►

 

Təzə dondurulmuş plazma 15 ml/kq-dan az olmayaraq 

►

 

Trombosit konsentratı 7-8 dozadan az olmayaraq 

►

 

Kriopresipitat 7-8 dozadan az olmayaraq 

►

 

Hemotransfuziya 

►

 

Aprotinin (kontrikal 500000 TV,  qordoks 500000-1000000 TV) 

V/D, vikasol (Menadione) 2-4 ml V/D 

DDL sindromu 

Ağır preeklampsiyaların bazis müalicəsinə əlavə olaraq: 

1.

 

Laborator müayinə: 

 

Trombositlərin miqdarı, laxtalanma müddəti, laxtanın 

retraksiyası, rekalsifikasiya müddəti, PDFF 

(polidifenilenftolid) (etanol testi, OFT, D-dimer), 

fibrinogenin konsentrasiyası, protrombin indeksi, AHTV, 

qanın laxtalanma müddəti, antitrombin III 

2.

 

Hemorragik sindrom olmadıqda intensiv terapiya taktikası 

(xroniki, yarımkəskin) 

 

Əsas xəstəliyin müalicəsi 

 

Enoksaparin-natrium, nadroparin-kalsium 0,3 ml/gün dəri altına 

 

Asetilsalisil turşusu (Acetylsalicylic acid) 100 mq/gün, 

enteral 

3.

 

Hemorragik sindromda intensiv terapiya taktikası (kəskin) 

 

Qanaxmanın cərrahi yolla dayandırılması  

 

Davamlı ASV  

 

Təzə dondurulmuş plazma, 15 ml/kq-dan az olmayaraq 

 

Kriopresipitat 7-8 dozadan az olmayaraq 

 

Trombosit konsentratı 7-8 dozadan az olmayaraq 

 

Proteazaların inhibitorları: aprotinin (kontrikal, qordoks, 

trasilol) – 500000 TV/gün  

 

Hemotransfuziya – göstəriş olduqda (qan itkisi 1500 ml-dən 

artıq olduqda)  

 

Doğuşdan/əməliyyatdan sonrakı dövrdə – tromboembolik 

ağırlaşmaların profilaktikası  məqsədilə nadroparin-kalsium 

0,3 ml/gün dozada təyin edilir. 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

 

 

29

HELLP sindromu 

Ağır preeklampsiyaların bazis müalicəsinə  əlavə olaraq 

aşağıdakı tədbirlər həyata keçirilir: 

Diaqnostik meyarlar 

1.

 

Zərdabda və sidikdə sərbəst hemoqlobinin təyini 

2.

 

Trombositopeniya (trombositlərin miqdarı 150x10

P

9

P

-dan aşağı, 

PDFF artması) 

3.

 

Bilirubin səviyyəsinin yüksəlməsi, qeyri-düz fraksiya hesabına 

4.

 

AST, ALT, QF səviyyəsinin yüksəlməsi 

5.

 

Metabolik asidoz 

6.

 

Proteinuriya 

7.

 

Sidik cövhərinin, kreatininin konsentrasiyasının artması 

HELLP sindromu zamanı 

U

hamiləliyin başa çatdırılması taktikası

U

 

konkret klinik vəziyyətlə təyin olunur. Trombositlərin sayı 20x10

P

9

P

/l-

dən çox olarsa, trombosit transfuziyası aparılarsa, hamiləliyin 

konservativ başa çatdırılması mümkündür (B).  Simptomlar tezliklə 

aradan qalxdığı halda da hamiləliyin uzadılması  və hamiləliyin 

konservativ yolla başa çatdırılması mümkündür. Doğuşun cərrahi 

yolla başa çatdırılması trombositlərin sayı 20x10

P

9

P

/l-dən az olduğu 

halda, trombosit transfuziyası aparıldıqdan sonra tövsiyə edilir (B). 

Ağır preeklampsiyanın, massiv damardaxili hemolizin, DDL-sindromun 

müştərək klinikası qeyd olunduqda hamiləliyin təcili cərrahi yolla başa 

çatdırılması və intensiv terapiyanın aparılması tələb edilir. 

Medikamentoz terapiya 

1.

 

Diurezlə bağlı problem olmadıqda (30 ml/saatdan artıq) 

metabolik asidozun korreksiyası, sonra gücləndirilmiş diurez. 

2.

 

İnfuzion terapiya – bədən kütləsinin hər kiloqramına 80-90 ml 

(izotonik qlükoza-duz məhlulları, mannitol, 6%-li 

hidroksietilnişasta məhlulları). Diurez saluretiklərlə stimulə edilir 

(diurezin tempi saatda 200-250 ml saxlanılmaqla).  

3.

 

Anuriya inkişaf edərsə, infuzion terapiyanın həcmi 600 ml-ə 

qədər məhdudlaşdırılmalı, hemodializ aparılmalıdır. 

4.

 

Qlükokortikoidlər: prednizolon 300-600 mq, deksametazon 

(Dexamethasone) 32-64 mq – trombositlərin miqdarı 50x10

P

9

P

/l-

dən az olarsa (C).  

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

 

 

30

5.

 

Spazmolitiklər (drotaverin, aminofillin, platifillin) 

6.

 

Proteazaların inhibitorları: aprotinin (qordoks, trasilol 500000 TV 

qədər, kontrikal 200000-500000 TV) V/D 

7.

 

Antikoaqulyantlar və dezaqreqantlar (kiçikmolekullu heparinlər) 

– enoksaparin-natrium, nadroparin-kalsium 0,3-0,6 ml/gün; 

pentoksifillin (Pentoxifylline) 300-600 mq/gün – AHTV və 

trombositlərin sayına nəzarət etməklə 

8.

 

ASV 

9.

 

Antibakterial terapiya (II-III nəsil sefalosporinlər. 

Aminoqlikozidlərdən istifadə olunmur.) 

10.

 

Əvəzedici terapiya (eritrosittərkibli mühitlər və təzə dondurulmuş 

plazma – göstəriş olduqda). Damardaxili hemoliz yüksək 

səviyyədə olduqda istifadə etməməli. 

11.

 

Doğuş zamanı anestezioloji yardım. HELLP-sindromun klinikası 

aydın təzahür etdiyi halda ASV ilə ümumi anesteziya seçim 

metodudur. Nisbətən yüngül hallarda – regional anesteziya. 

PREEKLAMPSİYA VƏ EKLAMPSİYALI QADINLARDA 

ANESTEZİYANIN APARILMASI 

Keysəriyyə kəsiyi əməliyyatında ümumi anesteziya 

Ağır preeklampsiyanın bazis müalicəsinə əlavə tədbirlər: 

Hazırlıq: Bir qayda olaraq xüsusi hazırlıq aparılmır. Periferik 

venanın kateterizasiyası. 

Monitorinq: SpO

B

2

B

, arterial təzyiq, ÜYT, EKQ, diurez. 

Premedikasiya: Xolinoblokator (atropin, metasin), antihistamin 

vasitələr (dimedrol, klemastin, xloropiramin), trankvilizatorlar. 

Aspirasiya sindromunun profilaktikası (H

B

2

B

-histamin blokatorları 

– famotidin, simetidin, antasidlərin istifadəsi, sürətli induksiya və 

traxeyanın intubasiyası (Sellik üsulu), traxeyanın manjetlə 

hermetizasiyası). 

Giriş narkozu: Dölü xaric edənə  qədər natrium-tiopental 7-8 

mq/kq, propofol 3 mq/kq, N

B

2

B

0/0

B

2

B

 2:1, 3:1. 

Mioplegiya: Suksametonium-xlorid (ditilin, listenon) 2 mq/kq, 

atrakurium-besilat (tracrium) 30 mq, pipekuronium-bromid (arduan). 

Tubokurarin-xlorid əks-göstərişdir.  

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

 

 

31

ASV: CMV, tənəffüsün sayı dəqiqədə 18-20, I/E – ½. 

Dölün xaric edilməsindən sonra    anesteziyanın davam 

etdirilməsi: Natrium-tiopental 7-8 mq/kq, propofol 3 mq/kq, 

metoheksinal (brietal) 1,5-2mq/kq, N

B

2

B

O/O

B

2 

B

- 2:1, 3:1, izofluran, 

diazepam - 10 mq, fentanil 100-200 mkq. 

İnfuzion müalicə: Qlükoza-duz məhlulları, ümumi həcm 15-20 

ml/kq. 

Keysəriyyə kəsiyi əməliyyatında regional anesteziya 

►

 

Doğuşdan öncə ağır preeklampsiyanın bazis müalicəsi aparılır. 

►

 

Keysəriyyə kəsiyi əməliyyatında regional anesteziyanın aşağıdakı 

sxemlərindən istifadə edilir: 

1.

 

Bupivakain (Bupivacaine) 12,5-15 mq intratekal 

2.

 

Bupivakain 12,5-15 mq intratekal + sedasiya (V/D natrium-

tiopental 50-100 mq, propofol 50-100 mq).  

3.

 

Bupivakain 12,5-15 mq + fentanil 25 mkq intratekal: sedasiya ilə 

və ya onsuz. 

Konservativ doğuşda epidural anesteziya 

Ağır preeklampsiyalı və eklampsiyalı qadınlarda vaginal doğuşda 

epidural anesteziya mütləqdir (А). 

Bu zaman mamalıq situasiyası  və qadının vəziyyəti düzgün 

qiymətləndirilməlidir. 

Doğuşdan öncə  ağır preeklampsiyaların bazis müalicəsi 

aparılmalıdır. 

Aşağıdakı yerli anestetiklərdən istifadə olunur: 

1.

 

Lidokain 1-2%-li məhlul. Birdəfəlik doza 60-80 mq, 60-90 dəq. 

intervalla. 

2.

 

Bupivakain 0,25-0,5%-li məhlul. Birdəfəlik doza 20-25 mq, 90-

120 dəq. intervalla. 

3.

 

Ropivakain (Naropin) 0,2%-li məhlul. Birdəfəlik doza 20-25 mq, 

90-120 dəq. intervalla. 

Lidokainin və bupivakainin təsir müddətinin uzadılması üçün 

onların adrenalinlə 1: 200000 həll olunmuş  dərman formalarından 

istifadə olunur. 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

 

 

32

Analgetik effektin gücləndirilməsi məqsədilə fentanil 50-150 

mkq tətbiq olunur. 

Anestetikin yeridilməsi intervalı mamalıq vəziyyəti ilə  və  ağrı 

hissiyyatının intensivliyi ilə təyin edilir. 

Uşaq doğulduqdan sonra kiçik mamalıq  əməliyyatlarının 

ağrısızlaşdırılması  məqsədilə epidural nahiyəyə yerli anestetikin 

əlavə dozası yeridilir. 

DOĞUŞDAN (ƏMƏLİYYATDAN) SONRA TERAPİYA 

1.

 

Ağrısızlaşdırma: promedol 60 mq/gün, morfin  30 mq/gün, analgin 

2.

 

Erkən aktivləşdirmə: əməliyyatdan sonra ilk 6-12 saat ərzində 

3.

 

Doğuşdan (əməliyyatdan) sonra ilk saatlardan  1,0-1,5 litr/gün 

həcmində (2000 kkal) enteral nutritiv qidalandırma  

4.

 

15-20 ml/kq həcmində infuziya, qlükoza-duz məhlulları, 6%-li 

hidroksietilnişasta daxil olmaqla (C) 

5.

 

Antibakterial terapiya: 2-3-cü nəsil sefalosporinlər, 

aminoqlikozidlərlə birgə 

6.

 

Uterotoniklər – oksitosin 5 TV (А) 

7.

 

Maqnezium-sulfat V/D 1-2 q/saat (А) 

8.

 

Enoksaparin 40 mq/gün, nadroparin 0,3 ml/gün – evə yazılana 

qədər (В) 

9.

 

Fenobarbital günda 0,1-0,2 q enteral 

10.

 

Arterial təzyiq 140/90 mm.c.süt.-dan yüksək olduqda, metildopa 

(dopegit) 1,5 q/gün qədər, nifedipin 80 mq/gün qədər təyin olunur. 

Ağır preeklampsiyalı və eklampsiyalı qadınlarda  

nutritiv enteral qidalandırma 

Ağır preeklampsiyanın bazis müalicəsinə əlavə tədbirlər: 

1.

 

Mədə-bağırsaq qanaxması 

əlamətləri olduqda – 

fibroqastroskopiya 

2.

 

Doğuşa qədər və doğuşdan sonra – 1000-1500 ml (2000 kkal) 

müalicəvi qida qarışıqları – per os və ya zondla 

3.

 

MBT kəskin xoralarının profilaktikası məqsədi ilə H

B

2

B

-blokatoru, 

proton pompasının inhibitoru (famotidin 20-40 mq, simetidin 

100-300 mq V/D, kvamotel) (B). 

 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

 

 

33