Ağ ciyər funksiyası və tənəffüs yolları:
►
Kəskin insultlu xəstə, xüsusən yuxu zamanı, puls-oksimetr ilə
monitorlanmalıdır (hədəf oksigen saturasiyası səviyyəsi ≥ 92%) (D).
►
Hipoksemiya ortaya çıxarsa, xəstəyə endonazal kateterlə 2-4
L/dəq sürətində O
2
verilməsi tövsiyə edilir (D).
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
24
►
İşemik insultlu xəstə hipoksik deyilsə, oksigen terapiyasına
ehtiyac yoxdur (B).
►
Hiperbarik oksigen terapiyasının istifadə edilməsi mübahisəlidir
və bəzi məlumatlara əsasən müdaxilənin özü təhlükəli ola bilər.
Buna görə də, insult hava emboliyası nəticəsində ikincili olaraq
inkişaf etməyibsə, bu müdaxilə kəskin işemik insultlu xəstələrə
tövsiyə olunmur (B).
►
Geri dönməsi mümkün olan tənəffüs çatışmazlığı halında
traxeyanın intubasiyası
məsləhət görülür (şüurun pozulmasına və
/ və ya tənəffüs yolları keçiriciliyinin pozulmasına səbəb olan
bulbar disfunksiya başlayan xəstələrdə) (D)
Ürək-damar sistemi:
►
Qulaqcıqların fibrillyasiyası və təcili kardioloji tədbirlərə ehtiyac
yarada biləcək digər ciddi ürək aritmiyalarına nəzarət edə bilmək
məqsədi ilə kardioloji monitorinq aparılması lazımdır. Kardioloji
monitorinqin işemik insultun başlamasından sonrakı ilk 24 saatlıq
dövr ərzində aşağıda göstərilən xəstələrdə aparılması tövsiyə
edilir:
keçirilmiş kardioloji xəstəliyin mövcudluğu
qeyri-sabit qan təzyiqi
ürək çatışmazlığının klinik göstəriciləri və ya əlamətləri
başlanğıcda anormal EKQ
insulyar korteksi tutan beyin infarktı
Maye və elektrolit balansı:
►
Maye və elektrolit pozğunluğunun gündəlik monitorinqi və
korreksiyası tövsiyə edilir.
►
Beyin ödeminin mövcudluğu zamanı zəif mənfi maye balansı
məsləhət görülür. Plazma osmolyarlığının azalmasından sonra
beyin ödeminin artması riskinə görə hipotonik məhlullar (NaCl
0.45% və ya qlükoza 5%) əks-göstərişdir.
Arterial hipertenziya:
►
Arterial hipertenziyanın müalicəsi ilə bağlı məsələ mübahisəli
olaraq qalmaqdadır. Xəstələrin çoxunda qan təzyiqi insultun
başlanğıcından 24 saat sonra öz-özünə aşağı düşür. Daha konkret
məlumatlar əldə edilənə qədər arterial hipertenziyanın
müalicəsində ehtiyatlı olmaq tövsiyə olunur (D). Qan təzyiqinin
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
25
endirilməsi üçün aşkar ifadə olunmuş antihipertenziv müalicə
göstərişi olan digər xəstələr (hipertenziv ensefalopatiya, aorta
disseksiyası, kəskin böyrək çatışmazlığı, kəskin miokard infarktı,
trombolizis və ya heparinlə müalicə) müvafiq müalicə almalıdır.
►
Ümumiyyətlə, qan təzyiqi əhəmiyyətli dərəcədə artmış xəstələrdə
təzyiq aşağı salına bilər. İnsultun başlanğıcından sonra ilk 24 saat
ərzində qan təzyiqinin endirilməsi üçün hədəf 15% təşkil
etməkdədir. Antihipertenziv müalicənin başlanması üçün göstəriş
olan qan təzyiqi səviyyəsi dəqiq olaraq bilinməməkdədir, lakin
işemik insultda sistolik təzyiq >200-220 mm c.süt., diastolik
təzyiq >120 mm c.süt. (D) və hemorragik insultda
>
180/105 mm
c. süt. (D) olana qədər müalicəyə başlamamaq haqqında fikir
birliyi mövcuddur. Arterial hipertenziyanın erkən müalicə
edilməsinin insult nəticələrinə təsirini araşdıran tədqiqatlar
davam etməkdədir.
►
Qan təzyiqi yüksəlmiş və rtPA müalicəsi üçün uyğun olan
xəstələrdə trombolitik terapiya başlanmazdan əvvəl sistolik qan
təzyiqi ≤185 və diastolik qan təzyiqi ≤110 mm c.süt. olana qədər
aşağı salınmalıdır (B). rtPA müalicəsi başlanmazdan əvvəl qan
təzyiqinin aşağı səviyyələrdə sabitləşdiyinə əmin olmaq lazımdır
və intravenoz rtPA yeridilməsinə qədər ən azı 24 saat ərzində
təzyiq 180/105 mm c.süt.-dan aşağı olmalıdır. İnsultun meydana
çıxmasından sonra rtPA ilə müalicə çox tez başlamalıdır və buna
görə də yuxarıda göstərilənlərdən daha yüksək səviyyədə davamlı
hipertenziyası olan xəstələrə intravenoz rtPA müalicəsi aparıla
bilmir.
►
İntra-arterial trombolizis kimi tıxanmış damarları açmaq üçün
tətbiq edilən digər kəskin müdaxilələrin planlaşdırıldığı
xəstələrdə də yuxarıda göstərilən qan təzyiqi səviyyələrinə riayət
etmək tövsiyə edilir (D).
►
Arterial hipertenziyanın müalicəsi üçün tövsiyə olunan
dərmanlar: intravenoz – labetalol və ya urapidil, nikardipin,
natrium-nitroprussid; oral – kaptopril (D).
►
Nifedipin tətbiqindən və qan təzyiqinin kəskin azalmasından
çəkinmək lazımdır (D).
►
Daha əvvəl hipertenziyası olan və işemik insultdan sonra spesifik
əks-göstərişi olmayan nevroloji sabit xəstələrdə təkrari
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
26
uzunmüddətli antihipertenziv müalicə xəstəliyin meydana
çıxmasından 24 saat sonra başlanmalıdır (C).
Arterial hipotenziya:
►
Kəskin insult zamanı ortaya çıxan hipotenziyanın səbəbi
araşdırılmalıdır. Hipovolemiya fizioloji məhlulla aradan
qaldırılmalıdır və ürəyin dəqiqəlik vurma həcmini azalda biləcək
aritmiyalar müalicə olunmalıdır (D). Ürəyin dəqiqəlik vurma
həcminin azalması zamanı inotrop (dopamin, dobutamin)
preparatların təyini lazım gələ bilər.
►
Lakin kəskin işemik insultlu xəstələrdə dərmanlardan irəli gələn
arterial hipertenziyanı (yatrogen hipertenziyanı) yaratmaq
məsləhət görülmür (B).
Bədən hərarəti:
►
Hərarəti olan insultlu xəstələrdə səbəb araşdırılmalı və hərarəti
aşağı salmaq üçün antipiretik dərmanlardan istifadə edilməlidir
(D). ≥37,5
°C temperaturun endirilməsi məsləhət görülür (D).
Asetaminofen (parasetamol) kimi dərmanlar bədən hərarətini
yaxşı sala bilər.
►
İmmun sistemi normal olan xəstələrdə antibakterial, antimikotik
və antiviral profilaktikaya ehtiyac yoxdur.
Hipoqlikemiya:
►
Kəskin işemik insultu olan xəstələrdə hipoqlikemiyanın müalicə
olunması mövzusunda ortaq razılıq mövcuddur (D). Hədəf
normoqlikemiya olmalıdır.
Hiperqlikemiya:
►
İşemik insultlu xəstələrdə qanda qlükoza səviyyəsinə nəzarət
olunmalıdır (xüsusilə də diabetik xəstələrdə) (D).
►
Serum qlükoza səviyyəsi >10 mmol/L olan xəstələrin insulinlə
müalicə edilməsi məsləhət görülür (D).
C. İşemik insultun spesifik müalicə üsulları
Trombolitik terapiya: venadaxili və arteriyadaxili trombolizis
Venadaxili trombolizis:
►
Venadaxili rtPA (0,9 mq/kq, maksimal doza 90 mq, dozanın
10%-i bir dəfəyə verildikdən sonra yerdə qalanı 60 dəqiqə
müddətində infuziya şəklində yeridilir) işemik insultun
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
27
başlanğıcından sonrakı 3 saat ərzində uyğun gələn xəstələrin
müalicəsi üçün tövsiyə edilir (A). Xəstənin uyğun olmasını təyin
etmək üçün cədvəl 5-də verilən meyarlar həkim tərəfindən
gözdən keçirilməlidir.
►
Antihipertenziv dərmanlarla qan təzyiqi təhlükəsiz olaraq aşağı
salına bilən xəstələr müalicə üçün uyğun sayıla bilər və həkim
rtPA təyin etməzdən əvvəl qan təzyiqinin sabitliyinə əmin
olmalıdır (C). rtPA qəbul edəcək xəstə üçün davamlı natrium-
nitroprussid infuziyası tələb olunan yüksək qan təzyiqi yetərli
dərəcədə sabit sayılmaya bilər. Vaxt məhdud olduğundan qan
təzyiqi əhəmiyyətli dərəcədə yüksək olan xəstələrin çoxu lazımi
səviyyədə hazırlana bilmir və trombolizislə müalicə edilmir.
►
İnsultun başlaması zamanı qıcolma tutmaları olan xəstə
trombolitik müalicə üçün o halda uyğun sayıla bilər ki, nevroloji
defisitin insulta ikincili olaraq ortaya çıxması və postiktal
fenomen olmadığı təsdiq edilsin (D).
►
Trombolizisin qanaxma ağırlaşmalarından əlavə, həkim tənəffüs
yolunu qismən tıxaya biləcək angioödemin potensial yanaşı
təsirlərindən də xəbərdar olmalıdır (D).
►
İnsultun müalicəsi üçün venadaxilinə streptokinaza yeridilməsi
tövsiyə edilmir (A).
►
Ankrod, tenekteplaza
∗
, reteplaza
∗
, desmoteplaza
∗
, urokinaza
∗
və
klinik araşdırmaların xaricində olan digər trombolitik vasitələrin
venadaxili yeridilməsi tövsiyə edilmir (D).
Arteriyadaxili trombolizis:
►
Arteriyadaxili trombolizis orta beyin arteriyasının 6 saatdan daha
az tıxanması ilə bağlı iri ocaqlı insult keçirmiş və venadaxili rtPA
üçün uyğun olmayan seçilmiş xəstələrdə müalicə üsuludur (B).
►
Yaxın zamanda keçirilmiş cərrahiyə əməliyyatı kimi venadaxili
trombolizis üçün əks-göstərişi olan xəstələrdə arteriyadaxili
trombolizis müvafiq seçimdir (D).
►
Arteriyadaxili trombolizisin mövcudluğu uyğun olan xəstələrdə
venadaxili rtPA istifadəsini əngəlləməməlidir (D).
►
Müalicə üçün xəstənin təcili serebral angioqrafiya olunması və
∗
Klinik protokolun tərtib edildiyi dövrdə Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş
dərman vasitəsi.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
28
təcrübəli mütəxəssisləri olan ixtisaslaşmış insult mərkəzində
yerləşdirilməsi şərtdir.
Cədvəl 5. rtPA ilə müalicəyə uyğun gələn işemik insultlu
pasiyentlərin xüsusiyyətləri
−
Ölçülə bilən nevroloji defisit yaradan işemik insult diaqnozu
−
Nevroloji simptomlar öz-özünə keçib getməməlidir
−
Nevroloji əlamətlər yüngül deyil
−
Ağır nevroloji defisiti olan pasiyentlərin müalicəsində ehtiyatlı
olmaq lazımdır
−
İnsultun əlamətləri subaraxnoidal qansızma haqqında düşünməyə
əsas vermir
−
Müalicə, əlamətlərin meydana çıxmasından <3 saat ərzində
başlanmalıdır
−
Əvvəlki 3 ay ərzində başın travması və ya insult olmayıb
−
Əvvəlki 3 ay ərzində miokard infarktı olmayıb
−
Əvvəlki 21 gün ərzində mədə-bağırsaq traktı və sidik yollarından
qanaxma olmayıb
−
Əvvəlki 14 gün ərzində böyük cərrahiyyə əməliyyatı olunmayıb
−
Əvvəlki 7 gün ərzində qeyri-bükücü səthdə arterial punksiya
aparılmamışdır
−
Anamnezdə kəllədaxili qansızma haqqında məlumat yoxdur
−
Arterial təzyiq yüksək deyil (sistolik
≤ 185 mm c.süt., diastolik ≤
110 mm c.süt.)
−
Müayinə zamanı aktiv qanaxma və ya travma (sınıq) ilə bağlı
dəlillər yoxdur
−
Oral antikoaqulyant qəbul olunmayıb, əgər qəbul edilibsə, INR
≤ 1,7
−
Əvvəlki 48 saat ərzində heparin alıbsa, tromboplastinin hissəvi
aktivləşmə zamanı normal səviyyədə olmalıdır
−
Trombositlərin sayı
≥100 000 mm
3
−
Qanda qlükoza miqdarı
≥ 50 mq/dL (2,7 mmol/L)
−
Postiktal qalıq nevroloji əlamətlər verən tutma yoxdur
−
KT müayinəsi multilobar infarkt (aşağı sıxlıq >1/3 beyin
yarımkürəsi) göstərmir
−
Pasiyent və ya ailə üzvləri müalicənin potensial risk və faydasının
başa düşürlər
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
29
Cərrahi və endovaskulyar müalicə:
►
İşemik insultun kəskin dövründə endarterektomiya və digər
cərrahi manipulyasiyaların effektivliyi və təhlükəsizliyi ilə bağlı
hal-hazırda kifayət miqdarda etibarlı məlumat mövcud
olmadığından, onların tətbiqi tövsiyə edilmir.
►
İşemik insultun kəskin dövründə endovaskulyar
manipulyasiyaların effektivliyini təsdiq edən birmənalı tövsiyələr
mövcud deyil. Arteriyadaxili trombun MERCI cihazı ilə
çıxarılması ilə bağlı müdaxilənin tətbiqinin nəticələri nisbətən
daha perspektivlidir, lakin manipulyasiyanın effektivliyi sübut
olunmayıb (C).
►
Serebral arteriyalarda stentli və ya stentsiz angioplastika
tətbiqinin müsbət nəticələr verdiyinə dair məlumatlar mövcud
deyil, tədqiqatlar davam etməkdədir, nəticələr birmənalı deyil.
►
Hal-hazırda rekanalizasiyaedici tədbirlərin birlikdə istifadəsi
(məsələn, endovaskulyar müdaxiləyə əlavə olaraq arteriyadaxili
trombolizis) klinik tədqiqat mərhələsindədir (B).
Antikoaqulyantlar və antiaqreqantlar
A
A
n
n
t
t
i
i
k
k
o
o
a
a
q
q
u
u
l
l
y
y
a
a
n
n
t
t
l
l
a
a
r
r
►
Kəskin arterial işemik insultdan sonra erkən təkrari insultun
qarşısını almaq, nevroloji pisləşməni əngəlləmək və ya nəticələri
yaxşılaşdırmaq məqsədilə təcili antikoaqulyasiya (məsələn,
heparin, aşağı molekullu heparin və ya heparinoidlərin istifadəsi)
kəskin işemik insultlu xəstələrin müalicəsi üçün tövsiyə edilmir
(A). İri arteriyanın trombozu və ya kardioemboliya nəticəsində
ikincili olaraq əmələ gəlmiş infarktları olan xəstələrin
müalicəsində erkən (3 saat) venadaxili antikoaqulyant tətbiqinin
faydalı olduğunu göstərən məlumatlar mövcud deyil. Uyğun olan
xəstələrin müalicəsi üçün venadaxili trombolizisin əvəzinə təcili
antikoaqulyasiya tövsiyə edilmir (A).
►
Ciddi intrakranial hemorragik ağırlaşmaların riski artdığı üçün iri
ocaqlı insult zamanı təcili antikoaqulyasiya tövsiyə edilmir (A).
►
Venadaxili rtPA müalicəsi zamanı ilk 24 saat ərzində
antikoaqulyant verilməsi tövsiyə edilmir (B).
Baxmayaraq ki, kifayət qədər inandırıcı məlumatlar yoxdur,
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
30
EUSI aşağıda göstərilən vəziyyətlərdə maksimal dozalarda heparin*
istifadəsinin mümkünlüyünü tövsiyə etməkdədir (D):
►
Təkrar emboliya riski yüksək olan ürək mənşəli emboliya ilə
bağlı (süni qapaq, atrial fibrillasiya, mural tromblu Mİ, sol
qulaqcığın trombozu) insultlarda
►
C və S zülalının çatışmazlığı, APC-rezistentliyi kimi
koaqulopatiyalar
►
Arterial disseksiya
►
Venoz sinusun trombozu
* Böyük ocaqlı infarktlar (OBA hövzəsinin 50%-dən çoxu), nəzarət
edilə bilinməyən arterial hipertenziya heparinin istifadəsi üçün əks-
göstərişdir.
Antiaqreqantlar:
►
İnsultun başlanğıcından 24-48 saat ərzində xəstələrin bir çoxunun
müalicəsində peroral aspirin (başlanğıc dozası 325 mq) tövsiyə
edilir (A).
►
Aspirin insult müalicəsi üçün tətbiq edilən venadaxili rtPA
yeridilməsi kimi digər müdaxilələri əvəz etməməlidir (B).
►
Trombolitik müalicənin ilk 24 saatı ərzində köməkçi müalicə
olaraq aspirin verilməsi tövsiyə edilmir (A).
►
Kəskin işemik insultda təkcə və ya aspirinlə birlikdə klopidoqrel
verilməsi tövsiyə edilmir (D). Ancaq aspirinə qarşı allergiyası
olan pasiyentlərə klopidoqrel (75 mq gündə bir dəfə) təyin oluna
bilər.
Hemodilyusiya:
►
Hemodilyusiya və qanın həcminin artırılması kəskin işemik
insultlu xəstələrdə tövsiyə edilmir (A).
Vazodilyatatorlar:
►
Kəskin işemik insultlu xəstələrin müalicəsində pentoksifillin kimi
preparatların istifadəsi tövsiyə edilmir (A).
Neyroprotektorlar:
►
Hal-hazırda insultdan sonra nəticələri yaxşılaşdırmaqda effektiv
olan və neyroprotektiv kimi qəbul edilən müdaxilə müəyyən
edilməmişdir, buna görə də onların heç biri tövsiyə edilə bilmir
(A).
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
31
İŞEMİK İNSULTUN KƏSKİN DÖVRDƏ AĞIRLAŞMALARI
İşemik insultun kəskin dövrdə ən tez-tez rast gəlinən
ağırlaşmaları aşağıdakılardır:
►
Beyin ödemi və kəllədaxili təzyiqin artması
►
İşemik insultun hemorragik transformasiyasi
►
Epileptik qıcolma tutmaları
►
Aspirasiya və pnevmoniya
►
Sidik yollarının infeksiyası
►
Pulmonar emboliya və dərin venaların trombozu (DVT)
►
Yataq yaraları
Baş beynin işemik ödemi və kəllədaxili təzyiqin artması
Beyin ödemi insultun simptomlarının əmələ gəlməsindən sonra
ilk 2-4 gün ərzində adətən orta beyin arteriyasının (və ya digər iri
serebral arteriyaların) kötüyünün okklüziyası ilə əlaqədar inkişaf edir
və pasiyentin vəziyyətinin erkən və ya gecikmiş klinik pisləşməsinin
əsas səbəbidir.
Beyin ödeminin və kəllədaxili təzyiqin artmasının klinik və/ və
ya neyrovizualizasiya əlamətləri mövcud olduqda aşağıdakılar
yerinə yetirilməlidir:
►
Pasiyentin baş hissəsini, boyunu əyməmək şərti ilə, 30º
qaldırmaq
►
Ağrının qarşısının alınması və yüngülləşdirilməsi
►
Normal oksigenasiyanın saxlanılması
►
Bədən temperaturunun normallaşdırılması
►
AT-nin həddən artıq enməsindən, xüsusən də serebral
vazodilyatasiyaya səbəb olan preparatların tətbiqindən çəkinmək
Tövsiyələr:
İri ocaqlı yarımkürə və ya beyincik infarktı olan pasiyentlər
baş beyin ödemi inkişafı və KDT-nin artmasının yüksək
riskinə malikdirlər (B). Bir çox stasionarlarda vaxtında
neyrocərrahi müdaxilənin edilməsi mümkün olmadığından,
bədxassəli beyin ödeminin yaranma riski olan pasiyentlərin
neyrocərrahi
şöbəsi olan xəstəxanaya köçürülməsi
məqsədəuyğundur.
Baş beynin işemik ödemi nəticəsində vəziyyəti pisləşən
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
32
pasiyentlərə osmoterapiya (mannitol, qliserol) məsləhət
görülsə də, onun effektivliyi sübut olunmamışdır (D).
Hiperventilyasiya – qısamüddətli effekt verən müdaxilədir.
Göstərilən müalicə metodları dekompressiv cərrahi
müdaxilədən əvvəl müvəqqəti tədbirlər kimi istifadə oluna
bilərlər.
Beyin kötüyünün kompressiyasına səbəb olan iri beyincik
infarktları zamanı ventrikulostomiya və ya cərrahi
dekompressiyanın aparılması özünü doğrultmuşdur (C).
Beyin yarımkürəsində infarktla əlaqədar baş beynin
bədxassəli ödemi zamanı cərrahi dekompressiya həyati vacib
müdaxilə ola bilər. Xəstənin yaşı və infarktın lokalizasiya
tərəfi (dominant və ya dominant olmayan yarımkürədə
olması) cərrahi müdaxilənin aparılması haqda qərar qəbul
etməyə təsir edə bilər. Cərrahi müdaxilənin ağır vəziyyətdə
olan pasiyentlərə məsləhət görüldüyünə baxmayaraq, həkim
pasiyentin ailəsini metodun mümkün nəticələri barədə, o
cümlədən də pasiyentin ağır əlil olaraq yaşamasının
mümkünlüyü haqda məlumatlandırmalıdır (C).
Beyin ödemi və yüksək KDT-nin müalicəsi üçün
kortikosteroidlərin təyini onların effektivliyi sübut
olunmadığına və işemik insultun infeksion ağırlaşmaları
riskinin artma ehtimalına görə tövsiyə edilmir (A).
İşemik insultun hemorragik transformasiyası
Nekrozlaşmış toxumaya ikincili qansızma və ya baş beyin
infarktının hemorragik transformasiyası (HT) bir qayda olaraq böyük
və orta ölçülü infarktlar zamanı inkişaf edir və çox vaxt diaqnostika
və müalicəsi çətin olan insultun ağırlaşmasıdır. HT-nin həqiqi rast
gəlmə tezliyini təyin etmək praktiki olaraq mümkün deyil, çünki
onların çoxu asimptomatik olaraq keçir.
►
Beyin infarktının asimptomatik hemorragik transformasiyası olan
xəstələrin müalicəsinə aid heç bir spesifik tövsiyə yoxdur (D).
Trombolitik terapiyanın və ya serebral perfuziyanın
yaxşılaşdırılmasına yönəlmiş tədbirlərin yerinə yetirilməsi,
mümkün hemorragik ağırlaşmalarının azaldılması məqsədi ilə
arterial təzyiqə diqqətli nəzarət məsləhət görülür.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
33
Epileptik qıcolma tutmaları
Bir qayda olaraq epileptik tutmalar insult baş verəndən sonra ilk
24 saat ərzində inkişaf edir və adətən ikincili generalizasiyalı və ya
generalizasiya olmamış parsial tutmalarla özünü göstərir. Postinsult
epilepsiya işemik insult keçirmiş pasiyentlərin 3-4%-ində rast gəlinir.
Müalicə üçün standart yanaşma istifadə edilir – epilepsiya əleyhinə
preparatların v/d və ya peroral təyini.
3> Dostları ilə paylaş: |