Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi


) Təhlükəsizlik göstəriciləri



Yüklə 4,52 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/22
tarix06.06.2020
ölçüsü4,52 Mb.
#31721
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   22
Qida mehsullari tehlukesizlik


 
2) Təhlükəsizlik göstəriciləri 
 
Göstəricilər 
Yol verilən hədd, mqr/kq,  çox 
olmamalı 
Qeyd 
Toksiki elementlər 
qurğuşun 
0,5 
 
arsen 
0,5 
 
kadmium 
0,1 
 
civə 
0,15 
 
qalay 
100 
yığılmış tənəkə qablarda konservlər üçün 
Pestisidlər**: 
Heksaxlorsikloheksan 
 (α ,β, γ –izomerlər) 
0,02 
 
DDT və onun metabolitləri 
0,01 
 
Polixlorlaşdırılan bifenillər 
0,5 
 
Histamin 
100 
 
Nitrozaminlər 
yol verilmir 
<0,001 
Radionuklidlər: 
sezium-137 
100 
B
k
/kq 
stronsium-90 
60 
həmin qaydada 
Mikrobioloji göstəricilər 
Hazırkı Sanitariya qaydalarının 8-ci əlavəsinə uyğun olaraq «A» qrupu konservləri üçün sənaye 
sterilliyi tələblərini ödəməlidirlər. 
 
3.1.5.2.Balıq-bitki konservləri 
 
1) Qida dəyərliliyi (100 qr. məhsulda) 
 
Kriterilər və göstəricilər 
Ölçü vahidləri 
Yol verilən hədd 
Qeyd 
normalaĢdırılan 
markalanan 





Quru maddələrin kütlə payı 
qr 
17-18 

 
Zülal 
qr 
1,5-6 

 

90 
 





Piy 
həmin qaydada 
1-6 

 
Energetik dəyərliliyi 
kkal 
35-120 

 
Xörək duzu 
qr,çox olmamalı 
0,4 

 
Mineral maddələr: 
Dəmir 
həmin qaydada 
3.1.5.1.bəndi üzrə 

 
Vitaminlər 
 
3.1.5.1.bəndi üzrə 
 
 
Nişasta 
qr,çox olmamalı 


qatılaşdırıcı kimi əlavə edilən 
Düyü və buğda unu 
qr,çox olmamalı 


həmin qaydada 
 
2) Təhlükəsizlik göstəriciləri 
 
Göstəricilər 
Yol verilən hədd, mqr/kq,  çox  olmamalı 
Qeyd 
Toksiki elementlər: 
qurğuşun 
0,4 
 
arsen 
0,2 
 
kadmium 
0,04 
 
civə 
0,05 
 
qalay 
100 
yığılmışq tənəkə qabda konservlər üçün 
Mikotoksinlər 
3.1.4.3.bəndi üzrə 
 
Pestisidlər**: 
heksaxlorsikloheksan  (α ,β, γ –izomerlər) 
0,02 
 
DDT və onun metabolitləri 
0,01 
 
Polixlorlaşdırılmış bifenillər 
0,2 
 
Nistamin 
40 
 
Nitratlar 
150 
tərkibində tərəvəz olan konservlər üçün 
Nitrozaminlər 
yol verilmir 
<0,001 
Radionuklidlər: 
sezium-137 
100 
B
k
/kq 
stronsium-90 
60 
həmin qaydada 
Mikrobioloji göstəricilər 
Hazırkı  Sanitariya  qaydalarının  8-ci  əlavəsinə  uyğun  olaraq  «A»  qrupu  konservləri 
üçün sənaye sterilliyi tələblərini ödəməlidirlər. 
 

3.1.6. UĢaqlar üçün instant ot çayları 
 
1) Qida dəyərliliyi (100 qr.məhsulda) 
 
Kriterilər və 
göstəricilər 
Ölçü vahidləri 
Yol verilən hədd 
Qeyd 
normalaĢdırılan 
markalanan 
Karbohidratlar 
qr 
85-96 

 
Energetik 
dəyərliliyi 
kkal 
340-385 

 
 
2) Təhlükəsizlik göstəriciləri (istifadəyə hazır məhsulda) 
 
Göstəricilər 
Yol verilən hədd, mqr/ kq, çox olmamalı 
Qeyd 



Toksiki elementlər: 
qurğuşun 
0,05 
 
arsen 
0,05 
 
kadmium 
0,02 
 
civə 
0,005 
 
Pestisidlər**: 
heksaxlorsikloheksan  (α ,β, γ –izomerlər) 
0,02 
 
DDT və onun metabolitləri 
0,01 
 

91 
 
 



Radionuklidlər: 
sezium-137 
40 
B
k
/l 
stronsium-90 
25 
həmin qaydada 
Mikrobioloji göstəricilər: 
MAFAn MM 
5·10
3
 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
BÇQB ( koliformalar) 
1,0 
kütləsində (qr),yol verilmir 
B .cereus 
100 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
patogenlər,o cümlədən salmonellalar 
25 
kütləsində (qr),yol verilmir 
kiflər 
50 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
mayalar 
50 
həmin qaydada 
 
*Qrizinin,basitrasinin,tetrasiklin qrupu antibiotiklərinin,penisillinin  streptomitsinin kimyəvi təyini üsullarından istifadə zamanı 
onların faktiki miqdarının  vah/qr-la hesablanması standartın aktivliyi üzrə həyata keçirilir. 
**Ərzaq xammalının istehsalı zamanı istifadə edilən pestisidlərin də qalıq miqdarına nəzarət edilməsi vacibdir. (3.12, 3.13. 
bəndlərinə baxmalı) 
 
 
 
3.2. Məktəbəqədər və məktəbli uĢaqların qidalanması üçün məhsullar. 
 
3.2.1. Ət əsaslı məhsullar 
 
3.2.1.1. Ət konservləri ( o cümlədən quş ətindən) 
 
1)  Qida dəyərliliyi ( 100 qr məhsulda) 
 
Kriterilər və 
göstəricilər 
Ölçü vahidləri 
Yol verilən hədd 
Qeyd 
normalaĢdırılan 
markalanan 
Zülal 
qr 
10-14 

 
Piy 
həmin qaydada 
10-18 

 
Energetik dəyərliliyi 
kkal 
130-220 

 
Xörək duzu 
qr, çox olmamalı 
1,2 

 
Dəmir  
mqr 
1-5 

zənginləşdirilən məhsullar üçün 
Nişasta 
qr, çox olmamalı 


 
Düyü və buğda unu 
qr, çox olmamalı 


 
 
2)  Təhlükəsizlik göstəriciləri 
 
Göstəricilər 
Yol verilən hədd, mqr/kq, çox olmamalı 
Qeyd 
 



Toksiki elementlər: 
qurğuşun 
0,3 
 
arsen 
0,1 
 
kadmium 
0,03 
 
civə 
0,02 
 
qalay 
100 
yığılmış tənəkə qablarda konservlər üçün 
Antibiotiklər* 
levomisetin 
yol verilmir 
<0,01 
tetrasiklin qrupu 
yol verilmir 
<0,01  vah/qr 
qrizin 
yol verilmir 
<0,5   vah/qr 
basitrasin 
yol verilmir 
<0,02 vah/qr 
Pestisidlər** : 
 
 
heksaxlorsikloheksan    (α  ,β,  γ  –
izomerlər) 
0,02 
 
DDT və onun metabolitləri 
0,01 
 

92 
 



Nitritlər 
yol verilmir 
<0,5 
Nitrozaminlər: 
NDMA və NDE A cəmi 
yol  verilmir 
<0,001 
Radionuklidlər: 
sezium-137 
70 
B
k
/kq 
stronsium-90 
30 
həmin qaydada 
Mikrobioloji göstəricilər 
Hazırkı Sanitariya qaydalarının 8-ci əlavəsinə uyğun olaraq «A» qrupu konservləri 
üçün sənaye sterilliyi tələblərini ödəməlidirlər 
 
3.2.1.2.Kolbasa məmulatları 
 
1) Qida dəyərliliyi ( 100 qr məhsulda) 
 
Kriterilər və göstəricilər 
Ölçü vahidləri 
Yol verilən hədd 
Qeyd 
normalaĢdırılan 
 
markalanan 
Zülal 
qr, az olmamalı 


 
Piy 
qr, çox olmamalı 
22 

 
Energetik dəyərliliyi 
kkal 
230-250 

 
Xörək duzu 
qr, çox olmamalı 
1,8 

 
Nişasta 
qr, çox olmamalı 

 
 
 
2)  Təhlükəsizlik göstəriciləri  
 
Göstəricilər 
Yol verilən hədd, mqr/kq, çox olmamalı 
Qeyd 
Toksiki elementlər: 
qurğuşun 
0,3 
 
arsen 
0,1 
 
kadmium 
0,03 
 
civə 
0,02 
 
Antibiotiklər* 
3.2.1.1.bəndi üzrə 
 
Pestisidlər**: 
Heksaxlorsikloheksan 
(α ,β, γ –izomerlər) 
0,02 
 
DDT və onun metabolitləri 
0,01 
 
Nitritlər 
30 
 
Nitrozaminlər: 
NDMA və NDEA cəmi 
0,002 
 
Radionuklidlər 
3.2.1.1.bəndi üzrə 
 
Mikrobioloji göstəricilər: 
MAFAnMM 
1·10
3
 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
BÇQB (koliformalar) 
1,0 
kütləsində (qr), yol verilmir 
E.coli 
1,0 
həmin qaydada,yararlılıq müddəti 5 sutkadan çox 
olan məhsullar üçün 
S.aureus 
1,0 
kütləsində (qr) ,yol verilmir. 
Sulfitreduksiyaedici klostridilər 
0,1 
həmin qaydada 
patogenlər, 

cümlədən 
salmonellalar* 
25 
Həmin  qaydada,*  sosiska  və  sardelkalar  üçün 
əlavə olaraq L. monocytogenes 
mayalar 
100 
KƏGV/qr,çox  olmamalı,  yararlılıq  müddəti  5 
sutkadan çox olan məhsullar üçün 
kiflər 
100 
həmin qaydada. 
 

93 
 
3.2.1.3. Ət yarımfabrikatları 
 
1) Qida dəyərliliyi ( 100 qr məhsulda) 
 
Kriterilər və göstəricilər 
Ölçü vahidləri 
Yol verilən hədd 
Qeyd 
normalaĢdırılan 
 
markalanan 
Zülal 
qr,az olmamalı 
10 

 
Piy 
qr 
14-20 

 
Energetik dəyərliliyi 
kkal 
165-220 

 
Xörək duzu 
qr,çox olmamalı 
0,9 

 
 
2)  Təhlükəsizlik göstəriciləri 
 
Göstəricilər 
Yol verilən hədd, mqr/kq, çox 
olmamalı 
Qeyd 
Toksiki elementlər, antibiotiklər, pestisidlər, 
radionuklidlər, nitritlər, nitrozaminlər 
3.2.1.1.bəndi üzrə 
 
Mikrobioloji göstəricilər: 
MAFAnMM 
5·10
5
 
KƏGV/qr,çox 
olmamalı,döyülmüş 
çiy 
1·10
5
 
KƏGV/qr,çox olmamalı,təbii çiy 
BÇQB ( koliformalar) 
0,001 
Kütləsində (qr) yol verilmir 
S.aureus 
0,1 
həmin qaydada 
patoqenlər,o cümlədən salmonellalar və  
L. monocytogenes 
25 
həmin  qaydada 
kiflər 
250 
KƏGV/qr,  çox  olmamalı,  unlu 
yarımfabrikatlar üçün 
 
3.2.1.4. Paştetlər və kulinariya məmulatları 
 
1)  Qida dəyərliliyi (100 qr məhsulda) 
 
Kriterilər və göstəricilər 
Ölçü vahidləri 
Yol verilən hədd 
Qeyd 
normalaĢdırılan 
markalanan 
 
Zülal 
qr,az olmamalı 


 
Piy 
qr,çox olmamalı 
16 

 
Energetik dəyərliliyi 
kkal 
140-180 

 
Xörək duzu 
qr,çox olmamalı 
1,2 

 
 
2) Təhlükəsizlik göstəriciləri 
 
Göstəricilər 
Yol verilən hədd, mqr/kq, çox 
olmamalı 
Qeyd 
Toksiki  elementlər, antibiotiklər, pestisidlər, 
nitratlar, nitritlər, radionuklidlər 
3.2.1.1.bəndi üzrə 
 
Mikrobioloji  göstəricilər 
MAFAnMM 
1·10
3
 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
BÇQB (koliformalar) 
1,0 
kütləsində (qr) yol verilmir 
E.coli 
1,0 
həmin  qaydada,yararlılıq  müddəti  72 
saatdan çox olan məhsullar üçün 
S.aureus 
1,0 
kütləsində (qr) yol verilmir 
sulfitreduksiyaedici klostridilər 
0,1 
həmin qaydada 
patogenlər,o cümlədən salmonellalar və  
L. monocytogenes 
25 
həmin qaydada 
mayalar 
100 
KƏGV/qr,çox  olmamalı,  yararlılıq 
müddəti  72  saatdan  çox  olan 
məhsullar üçün. 
kiflər 
100 
həmin qaydada 
 

94 
 
3.2.2. Çörək bulka və dəyirman-ding məmulatları 
 
1) Qida dəyərliliyi ( 100 qr. məhsulda) 
 
Kriterilər 
və 
göstəricilər 
Ölçü vahidləri 
Yol verilən hədd 
Qeyd 
normalaĢdırılan 
markalanan 
Makaron məmulatları: 
Zülallar 
qr 
10-13 

 
Piylər 
həmin qaydada 
1-3 

 
Karbohidratlar 
həmin qaydada 
60-70 

 
Energetik dəyərliliyi 
kkal 
300-360 

 
Dəmir 
mqr 
1,0-2,0 

zənginləşdirilən məhsullar üçün 
Vitaminlər: 
tiamin (B
1

mqr 
0,15-0,25 

vitaminləşdirilən məhsullar üçün 
ribofvlavin (B
2

həmin qaydada 
0,1-0,15 

həmin qaydada 
niatsin (PP) 
həmin qaydada 
1,0-3,0 

həmin qaydada 
Çörək-bulka məmulatları: 
Zülallar 
qr 
8,0-13,0 

 
Piylər 
həmin qaydada 
1,0-8,0 

 
Karbohidratlar 
həmin qaydada 
45-55 

 
Energetik dəyərliliyi 
kkal 
210-340 

 
Dəmir 
mqr 
1,8-3,0 

zənginləşdirilən məhsullar üçün 
Vitaminlər: 
tiamin  (B
1

mqr 
0,15-0,40 

vitaminləşdirilən məhsullar üçün 
riboflavin (B
2

həmin qaydada 
0,1-0,5 

həmin qaydada 
niatsin (PP) 
həmin qaydada 
1,5-3,0 

həmin qaydada 
 
2) Təhlükəsizlik göstəriciləri 
 
Göstəricilər 
Yol verilən hədd,mqr/kq,çox olmamalı 
Qeyd 
Toksiki elementlər: 
qurğuşun 
0,5 
dəyirman-ding 
0,35 
çörək-bulka 
arsen 
0,2 
dəyirman-ding 
0,15 
çörək-bulka 
kadmium 
0,1 
dəyirman-ding 
0,07 
çörək-bulka 
civə 
0,03 
dəyirman-ding 
0,015 
çörək-bulka 
Mikotoksinlər: 
aflatoksin B
1
 
yol verilmir 
<0,00015 
dezoksinivalenol 
yol verilmir 
<0,05 buğdadan,arpadan 
zearalenon 
yol verilmir 
<0,005 buğdadan, arpadan, 
qarğıdalıdan 
T-2 toksin 
yol verilmir 
<0,05 
Pestisidlər**: 
heksaxlorsikloheksan  (α ,β, γ –izomerlər) 
0,01 
 
DDT və onun metabolitləri 
0,01 
 
Benz(a) piren 
yol verilmir 
<0,0002 
Radionuklidlər: 
sezium-137 
40 
B
k
/kq 
stronsium-90 
20 
həmin qaydada 
Çörək 
ehtiyatları 
zərərvericiləri 
ilə 
çirklənmə və yoluxma  (həşəratlar,gənələr) 
yol verilmir 
 
Mikrobioloji göstəricilər: 
1.4.5.bəndi üzrə 
dəyirman-dinq 
1.4.7.bəndi üzrə 
çörək-bulka 
 
 
*Qrizinin,basitrasinin,tetrasiklin  qrupu  antibiotiklərinin,  penissilinin,  streptomisinin  təyininin  kimyəvi  üsullarının  istifadəsi 
zamanı  onların faktiki miqdarının vah/qr-la hesablanması standartın aktivliyi üzrə həyata keçirilir. 
 
**Ərzaq xammalının istehsalı zamanı istifadə olunmuş pestisidlərin də qalıq miqdarına  nəzarət edilməlidir. (3.8, 3.8.1, 4.5.3.1. 
bəndlərinə baxmalı)
 

95 
 
 
 
3.3. UĢaqların müalicəvi qidalanması üçün xüsusiləĢdirilmiĢ məhsullar 
 
3.3.1. Az laktozalı və laktozasız məhsullar 
 
1) Qida dəyərliliyi (istifadəyə hazır məhsulda) 
 
Kriterilər və 
göstəricilər 
Ölçü vahidləri 
Yol verilən hədd 
Qeyd 
normalaĢdırılan 
markalanan 





1 yaşa qədər uşaqlar üçün az laktozalı və laktozasız məhsullar 
Zülal 
qr/l 
14-20 

 
Taurin 
mqr/l 
40-55 

 
L-karnitin 
həmin qaydada 
10-15 
 
 
Piy 
qr/l 
30-38 

 
Linol turşusu 
Piy 
turşularının 
cəmindən 
%, 
az 
olmamalı 
14 

 
mqr/l, az olmamalı 
4000 

 
Karbohidratlar 
qr/l 
65-80 

 
Dekstrin-maltoza 
həmin qaydada 
50-60 

 
Laktoza 
qr/l,çox olmamalı 
10 

az laktozalı məhsullarda 
həmin qaydada 
0,1 
 
laktozasız məhsullarda 
Energetik dəyərliliyi 
kkal/l 
570-720 

 
Mineral maddələr: 
kalsium 
mqr/l 
300-700 

 
fosfor 
həmin qaydada 
300-500 

 
kalium 
həmin qaydada 
500-800 

 
natrium 
həmin qaydada 
150-300 

 
maqnezium 
həmin qaydada 
40-60 

 
manqan 
həmin qaydada 
20-100 

 
mis 
həmin qaydada 
0,3-1,0 

 
dəmir 
Mqr/l 
3-14 

 
sink 
həmin qaydada 
4-10 

 
xloridlər 
həmin qaydada 
400-800 

 
yod 
mkqr/l 
50-100 
 
 
kül 
qr/l 
3-5 

 
Vitaminlər: 
Retinol (A) 
mkqr/l 
500-800 

 
Tokoferol (E) 
mqr/l 
4-12 

 
Kalsiferol (D) 
mkqr/l 
8-12 

 
Vitamin K 
həmin qaydada 
25-50 
 
 
Tiamin (B
1

həmin qaydada 
350-700 

 
Riboflavin (B
2

həmin qaydada 
500-1000 

 
Piridoksin (B
6

həmin qaydada 
300-700 

 
Pantoten turşusu 
həmin qaydada 
2500-3500 

 
Folturşusu (Bc) 
həmin qaydada 
50-100 

 
Sianokobalamin (B
12

mkqr/l 
1,5-3,0 

 
Niatsin (PP) 
mqr/l 
3-8 

 
Askorbin turşusu (C) 
mqr/l 
40-100 

 
Biotin 
mkqr/l 
10-20 

 
Karnitin 
mqr/l 
10-20 

 
İnozit 
mqr/l 
20-30 

 
Xolin 
həmin qaydada 
50-100 

 
Qətranlaşma 
mOsm/kq, çox  
olmamalı 
300 

 
 

96 
 
  





Az laktozalı süd 
Zülal 
qr/l 
40-47 

 
Kazein/zərdab zülal- 
ları 

80:20 

 
Piy 
qr/l 
20-38 

 
Linol turşusu 
Piy 
turşuları 
cəmindən % 
15 

 
mqr/l 
5000-6000 

 
Karbohidratlar 
qr/l 
60-65 

 
Qlükoza 
həmin qaydada 
25-28 

 
Qalaktoza 
həmin qaydada 
6-7 
 
 
Laktoza 
qr/l,çox olmamalı 
16 

 
Energetik dəyərliliyi 
kkal/l 
600-680 

 
 
2) Təhlükəsizlik göstəriciləri ( istifadəyə hazır məhsulda) 
 
Göstəricilər 
Yol verilən hədd, mqr/kq, çox olmamalı 
Qeyd 
Turşumadan xarab olma göstəriciləri: 
Peroksid ədədi 
4,0 
Aktiv oksigen mmol/kq Piy 
Toksiki elementlər: 
qurğuşun 
0,05 
 
arsen 
0,05 
 
kadmium 
0,02 
 
civə 
0,005 
 
Mikotoksinlər: 
Aflatoksin M
1
 
yol verilmir 
<0,00002 
Antibiotiklər*: 
levomisetin 
yol verilmir 
<0,01 
tetrasiklin qrupu 
yol verilmir 
<0,01 vah/qr 
streptomisin 
yol verilmir 
<0,5   vah/qr 
penisillin 
yol verilmir 
<0,01  vah/qr 
Pestisidlər**: 
heksaxlorsikloheksan  (α ,β, γ –izomerlər) 
0,02 
 
DDT və onun metabolitləri 
0,01 
 
Radionuklidlər: 
sezium-137 
40 
B
k
/l 
stronsium-90 
25 
həmin qaydada 
Mikrobioloji göstəricilər: 
quru məhsulda 
MAFAnMM 
2,5·10
4
 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
BÇQB (koliformalar) 
1,0 
kütləsində (qr) yol verilmir 
S.aureus 
1,0 
həmin qaydada 
B.cereus 
200 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
patogenlər, o cümlədən salmonellalar və  
L. monocytogenes 
100 
kütləsində (qr) yol verilmir 
kiflər 
100 
KƏGV/qr,çox olmamalı 
mayalar 
50 
həmin qaydada 
 
 
3.3.2. Soya zülalı izolyatı əsasında məhsullar 
 
1) Qida dəyərliliyi (istifadəyə hazır məhsulda) 
 
Kriterilər və 
göstəricilər 
Ölçü vahidləri 
Yol verilən hədd 
Qeyd 
normalaĢdırılan 
markalanan 





Zülal 
qr/l 
15-20 

 
Metionin 
həmin  qaydada 
0,25-0,35 

 

97 
 





Piy 
qr/l 
30-38 

 
Linol turşusu 
Piy  turşuları  cəmindən 
%, az olmamalı 
14 

 
mqr/l,az olmamalı 
4000 
 
 
Karbohidratlar  (dekstrin-
maltoza) 
qr/l 
65-80 

 
Energetik dəyərliliyi 
kkal/l 
650-720 

 
Mineral maddələr: 
kalsium 
mqr/l 
450-750 

 
fosfor 
həmin qaydada 
250-500 

 
kalium 
mqr/l 
500-800 

 
natrium 
həmin qaydada 
200-320 

 
maqnezium 
həmin qaydada 
40-80 

 
mis 
həmin qaydada 
0,4-1,0 

 
dəmir 
mqr/l 
6-14 

 
sink 
həmin qaydada 
4-10 

 
kül  
qr/l 
3-5 

 
Vitaminlər: 
retinol (A) 
mkqr/l 
500-800 

 
tokoferol (E) 
mqr/l 
5-15 

 
kalsiferol (D) 
mkqr/l 
8-12 

 
vitamin K 
həmin qaydada 
25-100 

 
tiamin (B
1

həmin qaydada 
300-600 

 
riboflavin (B
2

həmin qaydada 
600-1000 

 
piridoksin (B
6) 
həmin qaydada 
300-700 

 
fol turşusu (Bc) 
həmin qaydada 
50-150 

 
sianokobalamin (B
12

mkqr/l 
1,5-3 

 
niatsin (PP) 
mqr/l 
4-8 

 
askorbin turşusu (C) 
mqr/l 
40-110 

 
taurin 
mqr/l 
45-55 

 
l-karnitin 
həmin qaydada 
10-20 

 
Qətranlaşma 
mOsm/kq, çox  
olmamalı? 
280-300 

 
Yüklə 4,52 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   22




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin