Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutu

Dekorativ  bitkilər  –  (lat.  decorare  –  bəzəmək)  –  müxtəlif  fəsillərin 
nümayəndələri  daxil  olan  mədəni  və  yabanı  bitkilərin  böyük  qrupudur.  Yaşayış 
məntəqələrinin  yaşıllaşdırılmasında,  park  və  bağların  salınmasında,  mənzil  və 
ictimai  binaların  bəzədilməsində  istifadə  olunur.  Çiçək,  yarpaq  və  meyvələrinin 
müxtəlif rəngi və gözəl forması ilə fərqlənirlər. Çoxillik, ikiillik, birillik, soğanaqlı 

---

 
 
109 
 
və  s.  Olurlar.  Ağac,  kol  və  ot  bitkiləridir.  Bu  bitkilər  enliçətirli  (çinar,  palıd, 
göyrüş), çallaqçətirli (sallaqsöyüd, tozağacı və s.), piramida formalı (sərv, qonaq), 
sarmaşan  (üzüm,  daş  sarmısağı  və  s.)  ola  bilər.  Soğanaqlılara:  qızıllalə,  nərgiz, 
sünbülçiçək və sö daxildir. Bunların bir çoxu gülçülükdə, yaşıllıqlar və çiçəkliklər 
salınmasında istifadə edilən gözəl və qiymətli bitkilərdir. 
Deşmə, burğulama – bütöv materialda burğu ilə deşikaçma əməliyyatı; burğu 
öz oxu boyu fırlanmaqla irəliləmə hərəkəti edir. dəqiqlik dərəcəsi yüksək olmadığı 
üçün  deşmədən  çox  vaxt  sonrakı  içyonma,  rayberləmə,  dartma  prosesləri  üçün 
hazırlıq əməliyyatı kimi istifadə olunur. Deşmə daxili yivlərin açılması üçün də ilk 
prosesdir.  Deşmə,  burğu,  torna,  içyonma,  revolver  və  s.  dəzgahlarda,  habelə  əl 
burğu alətləri ilə yerinə yetirilir. 
Detal  –  bir  növ  materialdan  hazırlanmış  məmulatın  ayrılmaz  hissəsidir. 
Yaxud da heç bir quraşdırma əməliyyatı aparılmamış məmulat hissəsidir. 
Dəmirağac  –  dəmirağac  fəsiləsindən  yarpağı  tökülən  ağacdır.  Hündürlüyü 
14–25  m,  yarpaqları  yumurtavarı  və  ya  ellipsşəkillidir.  Ləçəksiz  çiçəkləri  (2–5 
ədəd)  qısa  zoğların  ucunda  yaşayır.  Azərbaycanda  ikidivarlı  qutucuqdur. 
Yarpaqlarmadan əvvəl çiçək açır, 200 ilə qədər yaşayır. Azərbaycanda enliyarpaqlı 
meşələrdə  (Talış)  və  Xəzərin  cənub  sahillərində  yayılmışdır.  Oduncağı  çox 
möhkəm, ağır  və davamlı, azacıq elastik olduğu  üçün ondan bəzi  maşın  hissələri, 
bədii məmulat və dekorativ faner hazırlanır. 
Dəmir-beton  –  konstruksiyada  birgə  istifadə  olunan  betonlar  armatur 
poladının  monolit  birləşməsidir.  Xassələrinə  görə  bir-birindən  xeyli  fərqlənən  iki 
materialın  dəmir-betonda  birləşmə  ideyası  betonun  dartılmada  möhkəmliyinin 
sıxılmada möhkəmliyinə nisbətən az (10–20 dəfə), poladın isə, əksinə, dartılmada 
möhkəmliyinin  xeyli  çox  olmasına  əsaslanır.  Dəmir-beton  konstruksiyada  beton 
sıxıcı  qüvvələri,  polad  isə,  əsasən,  dartıcı  qüvvələri  qəbul  edir.  Bu  iki  materialın 
birgə  işlədilməsi  böyük  effekt  verir.  Bərkimə  nəticəsində  beton  polad  armatura 
möhkəm  yapışır  və  onu  korroziyadan  qoruyur.  Yığma  dəmir-betonun  tətbiqi 
inşaatın  sənayeləşmə  səviyyəsini  xeyli  yüksəltməklə,  bina  və  qurğuların  tikilişini 
sürətləndirməyə, əmək və vəsait sərfinə qənaət etməyə imkan verir.