2
sinif
İ
N
F
O
R
M
A
T
İ
K
A
Azərbaycan Respublikası
Təhsil Nazirliyinin 19.06.2009-cu il tarixli
734 nömrəli əmri ilə təsdiq olunmuşdur.
Bakı — 2016
İSMAYIL SADIQOV, NAİDƏ İSAYEVA,
AYGÜN ƏZİZOVA
Ümumtəhsil məktəblərinin
2-ci sinfi üçün dərslik
Çap üçün deyil
OBYEKT VƏ OBYEKTLƏR QRUPU
1
İ Ç İ N D Ə K İ L Ə R
4
İNFORMASİYA TEXNOLOGİYALARI
17. Kompüter və onun hissələri .
.
.
.
.
.
.
.
.
44
18. Kompüter sinfində davranış qaydaları .
.
.
.
.
.
.
46
19. Klaviatura .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
48
20. Siçan qurğusu və onunla iş vərdişləri .
.
.
.
.
.
.
50
21. İş masası və proqram pəncərəsi .
.
.
.
.
.
.
.
52
22. Mətn redaktoru .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
54
23. Mətnin formatlanması
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
56
24. Qrafik redaktor .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
58
25. Mətnli şəkillər .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
60
26. Сalсulator proqramında hesablamalar
.
.
.
.
.
.
62
Sual və tapşırıqlar .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
64
ALQORİTM
11. Hərəkətlər və hadisələr ardıcıllığı .
.
.
.
.
.
.
.
30
12. Alqoritm
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
32
13. Alqoritmin icrası
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
34
14. Doğru və yalan mülahizələr .
.
.
.
.
.
.
.
.
36
15. Qeyri-müəyyən mülahizə
.
.
.
.
.
.
.
.
.
38
16. Ən sadə və ən qısa yol .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
40
Sual və tapşırıqlar .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
42
3
1. Obyekt nədir .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
6
2. Oxşar əlamətlər
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
8
3. Qruplaşdırma
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
10
4. Fərqləndirici əlamətlər
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
12
5. Tapmacalar .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
14
Sual və tapşırıqlar .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
16
İNFORMASİYA
6. İnformasiyanın növləri
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
18
7. İnformasiyanın alınması .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
20
8. İnformasiyanın təqdim olunması
.
.
.
.
.
.
.
.
22
9. İnformasiyanın saxlanması
.
.
.
.
.
.
.
.
.
24
10. İnformasiyanın ötürülməsi
.
.
.
.
.
.
.
.
.
26
Sual və tapşırıqlar .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
28
2
Dərsliklə bağlı rəy, irad və təkliflərin bakineshr@bn.az və derslik@edu.gov.az
e-mail ünvanlarına göndərilməsi xahiş olunur. Öncədən təşəkkür edirik!
HEYDƏR ƏLİYEV
AZƏRBAYCAN XALQININ ÜMUMMİLLİ LİDERİ
Çap üçün deyil
OBYEKT VƏ OBYEKTLƏR QRUPU
1
İ Ç İ N D Ə K İ L Ə R
4
İNFORMASİYA TEXNOLOGİYALARI
17. Kompüter və onun hissələri .
.
.
.
.
.
.
.
.
44
18. Kompüter sinfində davranış qaydaları .
.
.
.
.
.
.
46
19. Klaviatura .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
48
20. Siçan qurğusu və onunla iş vərdişləri .
.
.
.
.
.
.
50
21. İş masası və proqram pəncərəsi .
.
.
.
.
.
.
.
52
22. Mətn redaktoru .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
54
23. Mətnin formatlanması
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
56
24. Qrafik redaktor .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
58
25. Mətnli şəkillər .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
60
26. Сalсulator proqramında hesablamalar
.
.
.
.
.
.
62
Sual və tapşırıqlar .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
64
ALQORİTM
11. Hərəkətlər və hadisələr ardıcıllığı .
.
.
.
.
.
.
.
30
12. Alqoritm
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
32
13. Alqoritmin icrası
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
34
14. Doğru və yalan mülahizələr .
.
.
.
.
.
.
.
.
36
15. Qeyri-müəyyən mülahizə
.
.
.
.
.
.
.
.
.
38
16. Ən sadə və ən qısa yol .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
40
Sual və tapşırıqlar .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
42
3
1. Obyekt nədir .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
6
2. Oxşar əlamətlər
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
8
3. Qruplaşdırma
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
10
4. Fərqləndirici əlamətlər
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
12
5. Tapmacalar .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
14
Sual və tapşırıqlar .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
16
İNFORMASİYA
6. İnformasiyanın növləri
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
18
7. İnformasiyanın alınması .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
20
8. İnformasiyanın təqdim olunması
.
.
.
.
.
.
.
.
22
9. İnformasiyanın saxlanması
.
.
.
.
.
.
.
.
.
24
10. İnformasiyanın ötürülməsi
.
.
.
.
.
.
.
.
.
26
Sual və tapşırıqlar .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
28
2
Dərsliklə bağlı rəy, irad və təkliflərin bakineshr@bn.az və derslik@edu.gov.az
e-mail ünvanlarına göndərilməsi xahiş olunur. Öncədən təşəkkür edirik!
HEYDƏR ƏLİYEV
AZƏRBAYCAN XALQININ ÜMUMMİLLİ LİDERİ
Çap üçün deyil
4
OBYEKT
OBYEKTLƏR
QRUPU
VƏ
Çap üçün deyil
4
OBYEKT
OBYEKTLƏR
QRUPU
VƏ
Çap üçün deyil
7
6
· Şəkildə hansı əşyaları görürsən?
· Bu əşyaları bir sözlə necə adlandırmaq olar?
1. OBYEKT NƏDİR
Ətrafımızda çoxlu varlıqlar var. Məsələn, insanlar, heyvanlar, bit-
kilər, dağlar, binalar, maşınlar. Hər bir varlıqdan, eləcə də, hadi-
sədən müəyyən informasiya ala bilərik. İnformasiya ala bildiyimiz
varlıq və hadisələri obyekt adlandıracağıq.
Obyektlər
qız
fil
dağ
günəş
bulud
telefon
Verilmiş obyektlərin adlarını söylə.
2
Verilmiş obyektlərin əlamətlərini söylə.
3
Şəkildəki ayıların əlamətlərini söylə.
Hər bir obyektin adı və əlamətləri var. Rəng,
forma, tərkib, hərəkət obyektin əlamət-
ləridir. Obyektin əlamətləri haqqında informa-
siyanı duyğu üzvlərimiz vasitəsilə alırıq.
Məsələn:
Obyektin adı – dəftər
Forması – düzbucaqlı
Rəngi – göy
Yaddaå
Yaddaå
Obyekt
Obyektin əlaməti
Obyektin adı
Obyektin forması
Obyektin rəngi
1
Tapåırıq
Tapåırıq
qarışqa
Çap üçün deyil
7
6
· Şəkildə hansı əşyaları görürsən?
· Bu əşyaları bir sözlə necə adlandırmaq olar?
1. OBYEKT NƏDİR
Ətrafımızda çoxlu varlıqlar var. Məsələn, insanlar, heyvanlar, bit-
kilər, dağlar, binalar, maşınlar. Hər bir varlıqdan, eləcə də, hadi-
sədən müəyyən informasiya ala bilərik. İnformasiya ala bildiyimiz
varlıq və hadisələri obyekt adlandıracağıq.
Obyektlər
qız
fil
dağ
günəş
bulud
telefon
Verilmiş obyektlərin adlarını söylə.
2
Verilmiş obyektlərin əlamətlərini söylə.
3
Şəkildəki ayıların əlamətlərini söylə.
Hər bir obyektin adı və əlamətləri var. Rəng,
forma, tərkib, hərəkət obyektin əlamət-
ləridir. Obyektin əlamətləri haqqında informa-
siyanı duyğu üzvlərimiz vasitəsilə alırıq.
Məsələn:
Obyektin adı – dəftər
Forması – düzbucaqlı
Rəngi – göy
Yaddaå
Yaddaå
Obyekt
Obyektin əlaməti
Obyektin adı
Obyektin forması
Obyektin rəngi
1
Tapåırıq
Tapåırıq
qarışqa
Çap üçün deyil
· Hansı obyektlərin rəngi eynidir?
· Hansı obyektlərin forması oxşardır?
2. OXŞAR ƏLAMƏTLƏR
Obyektləri müxtəlif əlamətlərinə görə mü-
qayisə etmək olar. Onlar forma, rəng və
başqa əlamətlərə görə bir-birinə bənzəyə,
yaxud fərqlənə bilər.
Formaları oxşardır.
Hər ikisinin tikanları var.
Yaddaå
Yaddaå
Obyekt ərin müqayisəsi
Oxşar əlamətlər
Oxşar hissələr
l
Obyektlər bir-birinə oxşar hissələrinə görə də bənzəyə bilər. Mə-
sələn, ağ xalat həkimi aşpaza bənzədir.
1
Tapåırıq
Tapåırıq
8
9
Hər sırada artıq obyekti tap. Seçimini izah et.
3
Bu obyektlərin hansı əlamətləri oxşardır?
2
Sıradakı sözlərin hansı oxşar əlaməti var?
Hansı əlamətlərinə görə bu obyekti aşağıdakı sıraya artırmaq olar?
4
a) İnək ) Avtomobil
b
22 42 63 82
a)
b)
ATA
ANA
SAAT
AÇAR
MASA
a)
b)
a)
b)
Çap üçün deyil
· Hansı obyektlərin rəngi eynidir?
· Hansı obyektlərin forması oxşardır?
2. OXŞAR ƏLAMƏTLƏR
Obyektləri müxtəlif əlamətlərinə görə mü-
qayisə etmək olar. Onlar forma, rəng və
başqa əlamətlərə görə bir-birinə bənzəyə,
yaxud fərqlənə bilər.
Formaları oxşardır.
Hər ikisinin tikanları var.
Yaddaå
Yaddaå
Obyekt ərin müqayisəsi
Oxşar əlamətlər
Oxşar hissələr
l
Obyektlər bir-birinə oxşar hissələrinə görə də bənzəyə bilər. Mə-
sələn, ağ xalat həkimi aşpaza bənzədir.
1
Tapåırıq
Tapåırıq
8
9
Hər sırada artıq obyekti tap. Seçimini izah et.
3
Bu obyektlərin hansı əlamətləri oxşardır?
2
Sıradakı sözlərin hansı oxşar əlaməti var?
Hansı əlamətlərinə görə bu obyekti aşağıdakı sıraya artırmaq olar?
4
a) İnək ) Avtomobil
b
22 42 63 82
a)
b)
ATA
ANA
SAAT
AÇAR
MASA
a)
b)
a)
b)
Çap üçün deyil
11
10
Obyektləri oxşar əlamətlərinə görə qruplaşdırmaq olar. Adə-
tən, qrupun adı obyektlərin ümumi əlamətinin adı ilə bağlı olur.
3. QRUPLAŞDIRMA
Yaddaå
Yaddaå
Obyektlər qrupu
Qruplaşdırma
Formasına görə kitab və dəftəri bir qrupa ayır-
maq olar (“Düzbucaqlı obyektlər” qrupu). Rən-
ginə görə almanı və karandaşı “Qırmızı ob-
yektlər” qrupuna aid etmək olar.
· Otaqda nə üçün səliqəsizlikdir?
· Yerdə olan əşyalar hansı rəflərdən götürülüb?
1
Tapåırıq
Tapåırıq
Verilmiş hərfləri sait və samitlərə ayır.
Saitlər qrupunda daha hansı hərflər
olmalıdır?
2
3
Hər qrupu adlandır.
Hər obyekti bir qutuya yerləşdir.
4
Obyektlərdən müxtəlif qruplar düzəlt və adlandır.
Qırmızı
Dairəvi
Turş
Çap üçün deyil
11
10
Obyektləri oxşar əlamətlərinə görə qruplaşdırmaq olar. Adə-
tən, qrupun adı obyektlərin ümumi əlamətinin adı ilə bağlı olur.
3. QRUPLAŞDIRMA
Yaddaå
Yaddaå
Obyektlər qrupu
Qruplaşdırma
Formasına görə kitab və dəftəri bir qrupa ayır-
maq olar (“Düzbucaqlı obyektlər” qrupu). Rən-
ginə görə almanı və karandaşı “Qırmızı ob-
yektlər” qrupuna aid etmək olar.
· Otaqda nə üçün səliqəsizlikdir?
· Yerdə olan əşyalar hansı rəflərdən götürülüb?
1
Tapåırıq
Tapåırıq
Verilmiş hərfləri sait və samitlərə ayır.
Saitlər qrupunda daha hansı hərflər
olmalıdır?
2
3
Hər qrupu adlandır.
Hər obyekti bir qutuya yerləşdir.
4
Obyektlərdən müxtəlif qruplar düzəlt və adlandır.
Qırmızı
Dairəvi
Turş
Çap üçün deyil
1
Tapåırıq
Tapåırıq
Şəkillərdə fərqləri tap.
2
Hər obyektin bir neçə
fərqli əlamətini söylə.
3
4
5
Hər bir obyekti o birilərindən fərqləndirən bir əlamətini söylə.
İyun, dekabr, iyul, avqust
Ağdam,
Naxçıvan, Quba, Şəki
Qartal, kəpənək, təyyarə, dəvəquşu
Araz,
Hər sətirdə artıq olan sözü tap. Seçimini izah et.
Bu əlamətlərə görə obyekti tap.
Ağacda bitir, bənövşəyi rəngdədir.
1
2
3
4
12
13
4. FƏRQLƏNDİRİCİ ƏLAMƏTLƏR
· Nə üçün qız birinci halda köynəyi tapa bilmədi?
hansı sözləri köynəyi seçməkdə ona kömək etdi?
Atasının
Ata: – Qızım, zəhmət
olmasa, sarı rəngli, zolaqlı
köynəyimi gətir.
Ata: – Qızım, zəhmət
olmasa, köynəyimi gətir.
Obyektləri ümumi əlamətlərinə görə eyni adlı qrupa daxil etmək
olar. Ancaq qrupun adına görə konkret obyekti müəyyən etmək
çətin olur.
Bir qrupda olan obyektləri onların fərqləndirici əlamətlərinə
görə müəyyən etmək olar.
Yaddaå
Yaddaå
Obyektin fərqləndirici əlamətləri
Məsələn, sonuncu qayığı seç-
mək üçün bu əlamətləri söyləmək
olar: ikiyelkənli, göy qayıq.
Çap üçün deyil
1
Tapåırıq
Tapåırıq
Şəkillərdə fərqləri tap.
2
Hər obyektin bir neçə
fərqli əlamətini söylə.
3
4
5
Hər bir obyekti o birilərindən fərqləndirən bir əlamətini söylə.
İyun, dekabr, iyul, avqust
Ağdam,
Naxçıvan, Quba, Şəki
Qartal, kəpənək, təyyarə, dəvəquşu
Araz,
Hər sətirdə artıq olan sözü tap. Seçimini izah et.
Bu əlamətlərə görə obyekti tap.
Ağacda bitir, bənövşəyi rəngdədir.
1
2
3
4
12
13
4. FƏRQLƏNDİRİCİ ƏLAMƏTLƏR
· Nə üçün qız birinci halda köynəyi tapa bilmədi?
hansı sözləri köynəyi seçməkdə ona kömək etdi?
Atasının
Ata: – Qızım, zəhmət
olmasa, sarı rəngli, zolaqlı
köynəyimi gətir.
Ata: – Qızım, zəhmət
olmasa, köynəyimi gətir.
Obyektləri ümumi əlamətlərinə görə eyni adlı qrupa daxil etmək
olar. Ancaq qrupun adına görə konkret obyekti müəyyən etmək
çətin olur.
Bir qrupda olan obyektləri onların fərqləndirici əlamətlərinə
görə müəyyən etmək olar.
Yaddaå
Yaddaå
Obyektin fərqləndirici əlamətləri
Məsələn, sonuncu qayığı seç-
mək üçün bu əlamətləri söyləmək
olar: ikiyelkənli, göy qayıq.
Çap üçün deyil
Obyekti təsvir edərkən onu başqa obyektlərdən fərqləndirən əla-
mətləri söyləmək lazımdır. Əlamətlər düzgün deyilməyəndə ob-
yekti tapmaq çətin olur.
insanın ağlına
Tutaq ki, siz qaşığı təsvir etmək istəyirsiniz.Əgər “dəmirdəndir,
mətbəxdə istifadə edilir” desəniz, onda
“qaşıq”,
“çəngəl”, “bıçaq”, “tava” kimi əşyalar gələ bilər. Ancaq əlavə etsə-
niz ki, “onunla şorba yeyirlər”, söhbətin qaşıqdan getdiyini bilmək
olar.
14
15
5. TAPMACALAR
1
Tapåırıq
Tapåırıq
Şəklə bax və tapmacanı tamamla.
Düzbucaqlıdır, ................. deyil,
Qulpu var,
deyil,
Cibləri var,
deyil,
Ona mən
yığıram.
.................
.................
.................
Aşağıdakı obyektlərə aid tapmaca düzəlt. Tapmacada onların
əlamətlərindən istifadə et.
2
3
Tapmacaları tap.
Qutu qutu içində,
Qutunun lap içində,
Gözəl bir əl yaylığı,
O da qutu içində.
Qanadı var, uçmağa,
İynəsi var sancmağa.
Sevir işi, zəhməti,
Odur ki, var hörməti.
Daşdandı, dəmirdəndi,
Xörəyi xəmirdəndi.
Aləmə yemək verər,
Özü doymaz, nədəndi?
Baxsan onun üzünə,
Görünərsən özünə.
· Tapmacanın cavabı hansıdır? Nəyə görə dəqiq cavabı
vermək olmur?
Oğlan nə deməlidir ki, uşaqlar obyekti tapsın?
·
Dostları ilə paylaş: |