Azərbaycan respublikasi daxiLİ İŞLƏr naziRLİYİ p o L i s a k a d e m I y a s I kafedra: «İctimai elmlər»

---

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI DAXİLİ İŞLƏR NAZİRLİYİ 
P O L İ S A K A D E M İ Y A S I 



KAFEDRA: «İctimai elmlər» 


FƏNN: «Azərbaycan tarixi» 


FAKÜLTƏ: Əyani

 
 
 
MÜHAZİRƏ 
 

MÖVZU:№1 «
 
AZƏRBAYCAN ƏRAZİSINDƏ İBTİDAİ 
İCMA QURULUŞU, TAYFA İTTİFAQLARI 
VƏ ERKƏN DÖVLƏT QURUMLARI
 
»
 
 


 
 


Vaxt-2 saat
 
 
T
ərtib etdilər
:
«İctimai elmlər»
kafedrasının baş
müəllimi, polis baş leytenantı
R
əşad Qasımov 

«İctimai elmlər»
kafedrasının müəllimi, 
polis kapitan
ı
R
əhim Məcnunov 
 
 
 
Mühazirə kafedranın iclasında müzakirə edilib və bəyənilib. 
Protokol 
№ ____ “________” ______________ 2016-cı il
 
 
 
 
BAKI 2 0 1 6 
 

---

2 
MÖVZU №1. AZƏRBAYCAN ƏRAZİSINDƏ İBTİDAİ İCMA 
QURULUŞU, TAYFA İTTİFAQLARI VƏ ERKƏN 
DÖVLƏT QURUMLARI 
 
PLAN 
GİRİŞ 
 
1. 
«Azərbaycan tarixi» fənninə giriş 
2. Az
ərbaycan ərazisində ibtidai icma quruluşu
3. Az
ərbaycan ərazisində tayfa ittifaqları və erkən dövlət 
qurumları
 
NƏTİCƏ: 
 
ƏDƏBİYYAT: 
 
1. Az
ərbaycan tarixi. Dərslik.(S. Əliyarlının red. ilə). Bakı, 1996, 2009 
s
əh.8-33 
2. Az
ərbaycan tarixi. Dərslik. I cild. Bakı,1994 səh.19-57 
3. Az
ərbaycan tarixi, 7 cilddə. Bakı, 1998, 2007. I cild. səh. 54-165 
4. Az
ərbaycan tarixi günbəgün: kitab-təqvim. Bakı: Təknur, 2008. 
5. Az
ərbaycan tarixi üzrə qaynaqlar. Bakı,1989 
6. A
ğasıoğlu F. "Azər xalqı". Bakı, 2000 
7. 
Bünyadov T. Azərbaycan arxeologiyası oçerkləri. Bakı, 1960 
8. C
əfərov N. Azərbaycanşünaslığa giriş. Bakı, 2002. 
9. 
Göyüşov R. Azərbaycan arxeologiyası, Bakı, 1986. 
10. 
Hüseynov M.M. Azıx mağarasının sirri. Bakı, 1990. 
11. 
Hüseynov M.M. Uzaq daş dövrü. Bakı, 1973. 
12. 
İsmayıl M. Azərbaycan tarixi. Bakı, 1997. 
13. M
əmmədov İ. Azərbaycan tarixi (ali məktəblər üçün dərslik) Bakı, 2005. 
14. 
Ömərov V. Qədim Azərbaycan Atropatena dövləti: adının mənşəyi / 
S
əs.- - 30. 08. 2012. -s.14. 
15. 
Şükürov K. Azərbaycan tarixi. (Üç hissədə) I hissə. Bakı,2004 
16. 
Ковальченко И.Д.. Методы исторического исследования (второе 
издание). М., 2003. 

---

3 
GİRİŞ 
 
İnsanların keçmişdə necə yaşadığını, onların həyatlarının necə və nə 
üçün dəyişib indiki şəklə düşdüyünü zaman və yer baxımından tədqiq edib, 
öyrənən elm tarix adlanır.
Başqa sözlə, insanların həyatında baş vermiş 
mühüm hadisələri tarixi retrospektivdə öyrənən elm tarix adlanır. Tarix elminin 
köməyi ilə bəşər cəmiyyətinin inkişaf mərhələləri ardıcıl surətdə izlənilir, mövcud 
olmuş sivilizasiyaların genezisi, inkişafı və məhv olması haqqında biliklər əldə 
edilir.
Q
ədim yunan sözü olan “istoriya” sözünün ilkin mənası “tədqiqat”, “bilmə”,
“müəyyən etmə” olmuşdur. Tarix hadisə və faktların həqiqiliyinin müəyyən 
edilm
əsi ilə eyniləşdirilir. Qədim Roma tarixşünaslığında bu termin müəyyənetmə 
vasit
əsi kimi deyil, keçmiş hadisələr haqqında hekayə kimi başa düşülürdü. 
Sonralar h
ər hansı bir həqiqi və ya uydurma hadisə haqqında hekayəni “tarix” 
adlandırırdılar. 
Hal-
hazırda “tarix” termini adətən iki mənada işlədilir: birincisi, insan 
c
əmiyyətinin inkişaf prosesini bildirmək üçün; ikincisi, bu prosesi öyrənən elm 
haqqında danışılanda. 
Keçmişə olan maraq insan nəsli yaranandan mövcud olmuşdur. Bu 
marağı yalnız insanın hər şeyi bilmək istəyi ilə izah etmək olmaz. İş ondadır ki, 
insan 
özü tarixi varlıqdır. O, zaman ərzində böyüyür, dəyişir və inkişaf edir və özü 
d
ə bu inkişafın məhsuludur. 
Humanitar elml
ər sırasına daxil olan tarixin tədqiqat metodları digər 
elml
ərdən əsaslı şəkildə fərqlənir. Belə ki, digər elmlər gerçəkliyi müşahidələr, 
eksperimentl
ər əsasında öyrəndiyi halda tarix elminin bu metodlardan istifadə 
etm
ək imkanları yoxdur. Qeyri-praktik elm hesab edilən tarix elmi, cəmiyyətdə 
baş vermiş hadisələri, insanların maddi və mənəvi aləmlərinin inkişaf 
m
ərhələlərini yalnız maddi mədəniyyət nümunələri və yazılı qaynaqlar əsasında 
öyrənə bilir.
Tarix n
ə zamandan başlayır? Bu sualın birmənalı cavabı olaraq qeyd 
etm
ək olar ki,