Azərbaycan respublikasi daxiLİ İŞLƏr naziRLİYİ polis akademiyasi kafedra

 
16 
yaranmasına, dəyişməsinə və xitam olunmasına səbəb olan hüquqi faktların şəxslərin 
iradə ifadəsi ilə əlaqəsinə görə iki növə bölünür: hadisə və hərəkət. 
Dövlət cəmiyyəti hüquq münasibətləri ilə bağlayır və birləşdirir. Hüquq 
münasibətləri mürəkkəb xarakterə malik olan çoxtərəfli hadisədir. 
Hüquq münasibətlərinin fərqli xüsusiyyətlərindən biri də , hər şeydən öncə 
hüquqla üzvi surətdə bağlılığıdır. Hüquqla əlaqəsi olmayan hüquq münasibətindən 
söhbət gedə bilməz. Əgər hüquq və hüquq norması yoxdursa, hüquq münasibətləri də 
yoxdur. Hüquq münasibətləri hüquqdan ayrı və ondan asılı olmadan mövcud ola 
bilməz. Hüquq ictimai münasibətlərin xüsusi, rəsmi və dövlət tənzimləyicisidir. 
Hüquq, hüquq münasibətləri vasitəsilə öz məqsədinə çatır və nail olur. Hüquq 
münasibətləri vasitəsilə hüququn real qüvvə və səmərəli alət olması 
müəyyənləşdirilir, ifadə edilir. Hüquq münasibəti ictimai münasibətin hüquqla tənzim 
olunma vasitəsidir. Vətəndaşlar, təşkilatlar, idarələr və müəssisələr öz tələbatlarını 
ödəmək üçün müxtəlif ictimai münasibətlərə daxil olurlar və bu münasibətlərdən 
hansılar ki, hüquqla tənzimlənir onlar hüquq münasibəti adlanırlar. Hüquq 
münasibətinin yaranmasına hüquq səbəb olur. Hüquq münasibətləri təkcə hüququn 
yox , hüquqla tənzimetmənin nəticəsidir. Əslində baxsaq görərik ki, hüquq 
münasibətinin yaranmasına səbəb ola bilməz. Hüququn öz-özünə mövcud olması ilə 
heç vaxt hüquq münasibəti yarana bilməz. Mütləq müvafiq ictimai münasibətin 
hüquqla tənzimlənməsi lazımdır. Hüquq münasibəti hüquqla tənzimlənən real-faktiki 
münasibətin formasıdır. Beləliklə, hüquq münasibətlərinin aşağıdakı xüsusiyyətləri 
diqqəti daha çox cəlb edir: 
1) İctimai münasibətlərin hüquqla tənzim olunması kimi 
2) Hüquqla tənzimetmənin nəticəsi kimi 
3) Faktiki və real münasibətin forması kim 
Hüquq münasibətinə verilən anlayışdan məlum olur ki, hüquq ictimai 
münasibətləri tənzim edir. O, istənilən ictimai münasibəti tənzimləyir.
Hüquq münasibəti ideoloci münasibətdir. O, cəmiyyətin iqtisadi bazisi üzərində 
yüksələn hüquq elementlərindən biri kimi çıxış edir. Hüquq münasibəti həmçinin 
hüquq normaları ilə tənzimlənən ictimai münasibətlərin forması kimi çıxış edir. 

---