Azərbaycan respublikasi elm və TƏHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏt pedaqoji universiteti nabat cəFƏrova oxu təLİMİNİn metodikasi
Yüklə 0,51 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ŞEİRLƏRİN OXUSU ÜZRƏ İŞİN METODİKASI
|
Ədəbiyyat
Azərbaycan Respublikasının Təhsil Qanunu. “Azərbaycan müəllimi” qəzeti. 5 sentyabr, 2009 Azərbaycan Respublikasının ümumtəhsil məktəbləri üçün Azərbaycan dili fənni üzrə təhsil proqramı (kurikulumu) (I-IV siniflər). Bakı, 2012 Abdullayev A.S. İbtidai məktəbdə Azərbaycan dilinin tədrisinin metodikası. Bakı: Maarif, 1962, 165 s. Azərbaycan nağılları: 5 cilddə. V cild./Xalq variantı əsasında çapa hazırlayanlar A.Nəbiyev, O.Hüseynli. Bakı: Turan evi, 2006, 272 s. Balıyev H.B. Ana dilinin tədrisi metodikası. Bakı: 3№li Sənaye Lis., 1997, 102 s. Bədii materiallar əsasında dilin təsvir vasitələri üzərində iş. Bakı: Maarif, 1991 Cəfərova N. İbtidai siniflərdə Azərbaycan dilinin tədrisi metodikası. I hissə. Bakı: ADPU, 2020, 404s. Cəfərova N. İbtidai siniflərdə Azərbaycan dilinin tədrisi metodikası. II hissə. Bakı: ADPU, 2019, 430 s. Cəfərova N. Nitq inkişafı üzrə işin metodikası. Bakı, ADPU, 2018, 234 s. Cəfər Ə. Əruzun nəzəri əsasları. Bakı: Elm, 1977, s.13-14, 17 Çəmənzəminli Y.V. Əsərləri: 3 cilddə. III cild.Bakı: Avrasiya Press, 2005, 439 s. Əzimli Q. E. Yaş və pedaqoji psixologiyanın müasir problemləri. Bakı: 2006, 81 s. Əfəndiyeva T. Azərbaycan dilinin leksik üslubiyyatı. “Elm”nəşriyyatı. Bakı 1980 səh18, 77 Həsənov M., Cəfərova N., Bəhmənova C. İbtidai sinif müəllimləri üçün kurikulumun məzmunu və həyata keçirilməsi yolları. Bakı: Elm və təhsil, 2014, 70 s. Həsənli B, Abdullazadə N. İfadəli oxu. Bakı: Müəllim, 2015, 304 s. Hüseynoğlu S. İfadəli oxunun əsasları. Bakı: ADPU, 2010, s. İsmayılov R., Abdullayeva S., Orucova G., Cəfərova D. Azərbaycan dili. (1-ci sinif üçün dərslk). Bakı: Altun Kitab, 2012, 160s. İsmayılov R., Orucova G., Xəlilov Z., Cəfərova D. Azərbaycan dili (2-ci sinif üçün dərslik). Bakı: Altun Kitab, 2009, 208 s. İsmayılov R., Orucova G., Cəfərova D., Xəlilov Z. Azərbaycan dili (3-ci sinif üçün dərslik). Bakı: Altun Kitab, 2010, 207 s. İsmayılov R., Abdullayeva S., Orucova G., Qasımova X. Azərbaycan dili. (4-cü sinif üçün dərslk). Bakı: Altun Kitab, 2015, 223 s. Kərimov Y.Ş. Ana dilinin tədrisi metodikası. Bakı: Nasir, 2003, 520 s. Kazımov A.S. Orta məktəbdə Azərbaycan dilinin tədrisi metodikası. Bakı, 2013,186 s. Qədirov Ə. Ə.Yaş psixologiyası.Bakı:2002,137 s. Məlikbaxış Babayev. Zəka oyunları. Bakı, 2005 Məmmədov C.M. Türk epik ənənəsində Dədə Qorqud. Filologiya elmləri namizədi adına layiq görülmək üçün təqdim olunmuş dissertasiya. Bakı: AMEA-nın Mərkəzi Elmi Kitabxanası, 1995, 138 s. Nəbiyeva Ş.Ana dili tədrisi metodikasının aktual problemləri. Bakı: ADPU, 2010, 127s. Nəbiyev A.M. Azərbaycan xalq ədəbiyyatı. II hissə. Bakı: Elm, 2006, 648 s. Nəbiyev A.M. Sehrdən yaranan qüdrət. // Azərbaycan nağılları: 5 cilddə. II cild. Bakı: Turan, 2001, 320 s., s.3-9 Rəfili M. Ədəbiyyat nəzəriyyəsinə giriş. APİ nəşriyyatı Bakı, 1958 səh.131- 171 Rəhimov A.N. Ana dilinin tədrisi metodikası (ibtidai siniflərdə). Bakı, Nurlan, 2003, 408 s. Seyidov S. İ və Həmzəyev M. Ə. Psixologiya. Bakı: Nurlan, 2007, 462 s. Tağıyev B. Oxu təlimi.Bakı: ADPU, 2006, 315 s. Tapmacalar. Bakı, 1973, s.11 Təhmasib M.H. Azərbaycan mövsüm və mərasim nəğmələri: Filologiya elmləri namizədi elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim olunmuş dissertasiya. Bakı: BDU-nun əsaslı kitabxanası, 1945, 133 s. Təhsil və demokratiya mədəniyyəti: Kiçik yaşlı uşaqlar üçün pedaqoji metodika Bakı, 2000. 122 s. Uşinski K.D. Seçilmiş pedaqoji əsərləri. Bakı: Azərnəşr, 1953, 311 s. s.192 Ümumtəhsil Məktəblərinin I-IV sinifləri üçün fənn kurikulumları. Bakı, 2008, 476 s. Ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartı və proqramları (kurikulumları)// Kurikulum, 2010, №3, s. 116-130 Rus dilində Афанасьев А.Н. Древо жизни. Москва: Современник, 1982, 464 с. Выготский Л. С. Собрание сочинений. В 6 т. Т 2. Москва: 1982, 436 с. Вениаминов Б. Селение Салах-лу и татарские сказки, записанные в нем // СМОМПК, III выпуск, Тифлис, 1883, I отдел, с.100-137 Виноградов В.В. Лексические вопросы перевода художественной прозы. Москва. МГУ, 1978. с.67. Воителева Т.М. Теория и методика обучения русскому языку Москва 2006 стр.263 Гаджиев А.М. Тифлисская литературная среда и азербайджанское устное народное творчество // Литературный Азербайджан, 1966, №4, с.122-124 Долинин К.А. Стилистика французского языка. Москва, Просвещение, 1978, стр. 120 Капацинская Е.В. Определение выразительности и способы ее усиления // Проблемы экспресссивной стилистики. - Ростов н / Д, 1987. - С. 25-33. Картвельские поверья / собиратель Джанашвили М. // СМОМПК, XVII выпуск, Тифлис, 1893, II отдел, с.144-173 Калмыкова Е.И. Образность как лингвостилистическая категория в современной немецкой научной прозе. Афтореф. Дис. Канд. Филол. Наук. Москва, 1969. с.13 Керимов Э.А. Сведения по этнографии Азербайджана в Сборнике материалов для описания местностей и племен Кавказа (80-90-е годы ХIХ в.). // Известия АН Азерб. ССР, серия истории, философии и права. Баку, 1966, №2, с.65-71 Лингвистический энциклопедический словарь / гл. ред. В.Н. Ярцева. - М. : Сов. энциклопедия, 1990. 685 с. Миллер В.Ф. Экскурсы в область русского народного эпоса. I-VIII. Москва, 1892,300 с. Мальцев В.А. Введение в лингвистическую поетику. Минск , 1974, стр.61 Мелетинский Е.М. Герой волшебной сказки. Москва: Издательство восточной литературы, 1958, 263 с. Мелетинский Е.М. Герой волшебной сказки. Москва: Издательство восточной литературы, 1958, 263 с. Народные русские сказки. Из сборника А.Н.Афанасьева. Москва: Художественная литература, 1979, 348 с. Народные сказки закавказских татар / собиратель Захаров А. // СМОМПК, VI выпуск, Тифлис, 1888, II отдел, с.77-156 Набиев А.М. Взаимосвязи азербайджанского и узбекского фольклора. Баку: Язычы, 1986, 288 с.Nəbiyev A.M. Azərbaycan xalq ədəbiyyatı. II hissə. Bakı: Elm, 2006, 648 s. Пропп В.Я. Фольклор и действительность. Москва: Главная редакция восточной литера- туры, 1976, 324 с. Пропп В.Я. Исторические корни волшебной сказки. Ленинград: Издательство ЛГУ, 1986, 365 с. Татарская народная словесность в Закавказье // собиратели воспитанники Закавказской учительской семинарии // СМОМПК, XXVI выпуск, Тифлис, 1899, II отдел, с.11-166 Харченко В.К. Разграничение оценочности, образности, экспрессивности и эмоциональности в семантике слова // Русский язык в школе. 1976 №3.с.68 Цоллер В.Н. Экспрессивная лексика: семантика и прагматика// Филологические науки. - 1996. - № 6. - С. 62-71. Эфендиева А.А. Азербайджанские народные сказки, опубликованные на русском языке в XIX – начале XX веков (вопросы собирания, перевода и издания): Диссертация на соискание ученой степени кандидата филологических наук. Баку, 1997, 160 с. ŞEİRLƏRİN OXUSU ÜZRƏ İŞİN METODİKASI ... Şeir deyilən incəsənət əsəri vəznin və qafiyənin, xəyal, fikir, hiss, ideya ifadəçisi olan bədii sözün vəhdətindən ibarətdir[10, s.17]. Hər bir şeir parçasının öz xüsusiyyətləri vardır. Onları nəsrdən fərqləndirən cəhət ahəngdarlıqdır. Bu anlayışa ölçü (vəzn), qafiyə, misradaxili bölgü daxildir. Onlar müəyyən ahəngin yaranmasında mühüm rol oynayır. Müəllim oxu zamanı hər bir şeir parçasının forma xüsusiyyətlərinə diqqət yetirməli, dərsliklərə daxil edilmiş şeirlərin növlərinə, onlardakı hecaların sayına, misraların bölgülərinə, qafiyələnmə formalarına praktik olaraq bələd olmalı, onları düzgün, ifadəli oxumağı öyrənməlidir. “Azərbaycan dili” dərsliklərində 7-lik, 8-lik, 5-lik və 14-lük şeir formalarına rast gəlmək olur. Buna görə də müəllim bayatı, qoşma, gəraylı kimi şeir formalarının bütün xüsusiyyətlərini gözəl bilməlidir. Misradaxili bölümlərin, qafiyələrin misra sonu fasilələrin düzgün edilməsi vacib şərtlərdəndir. Misra sonundakı fasilələr, adətən, bir bərabərdə olmalıdır. Oxu zamanı qafiyələr aydın tələffüz edilməlidir. Qafiyələrin, rədiflərin şagirdlər tərəfindən düzgün oxunması şeiri şeir kimi səsləndirir. Şagirdləri düzgün, ifadəli oxuya alışdırmaq üçün bəzi şeirlərin ilk bəndlərini lövhədə yazıb, qafiyələri altından xətlə fərqləndirməklə yazı-oxu nümunəsi verdikdən sonra ardını kitabdan oxutmaq lazımdır. Şeiri oxuyarkən qəliblənmiş formadan uzaqlaşıb ifadəli oxuya yer verilməlidir. Təcrübə göstərir ki, dərsdə əsər (şeir) üzrə iş düzgün təşkil edildikdə şagirdlər lirik şeiri həvəslə oxuyur, emosionallıqla qavrayırlar. Lirik əsərin qavranılması prosesində təxəyyül, emosiya, təfəkkür, yaddaşın iştirakı bədii qavramanın inkişafına səbəb olur[15, s.158]. Şagirdlərin hafizəsini möhkəmləndirmək, nitqini inkişaf etdirmək, dünyagörüşünü genişləndirmək, estetik zövqünü tərbiyə etmək baxımından şeirlər müstəsna rola malikdir. Şeirin ölçüləri, heca, vəzn, ritm və s. ucadan, ifadəli oxu prosesində daha aydın, dəqiq qavranılır... Ey Vətən, ana Vətən! Heyranam sənə Vətən! Dupduru göllərin var, Yamyaşıl çöllərin var. Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|