Azərbaycan respublikasi kənd təSƏRRÜfati naziRLİYİ aqrar elm və İnformasiya məSLƏHƏt məRKƏZİ

 
 

---

147 
Cədvəl 3 
Rayonlaşdırılmış perspektiv bərk və yumşaq buğda sortlarının məhsuldarlıq və 
keyfiyyət göstəriciləri (Tərtər, 2015) 
Sort, nümunə 
Ə
k
in
 s
ah
əs
i, 
h
a 
Mə
h
su
ld
ar
lıq
, s
/h
a 
10
00
 d
ən
in
 k
ü
tl
əs
i, q
 
Ş
ü
şə
va
ri
lik
, %
 
N
at
u
ra
 k
ü
tl
əs
i, 
q
 
K
le
y
k
o
v
in
a
, 
%
 
K
D
Ə
 
Z
ü
la
l, 
%
 
Ç
ör
əy
in
 h
əc
m
i, 
m
3
 
Ü
m
u
m
i q
iy
m
ət
, b
al
l 
Qırmızıgül 1 
0,10 
62,0 
34.8 
41.0 
751.0 
23.6 
91.8 
11.3 
600 
4.9 
Zirvə 85 
1,93 
35,3 
40.8 
79.0 
789.0 
24.8 
79.7 
12.3 
500 
4.4 
Fatimə 
0,70 
49,3 
36.0 
94.0 
768.0 
24.0 
80.5 
12.5 
500 
4.7 
Mahmud 80 
0,79 
41,4 
34.8 
92.0 
787.0 
24.4 
76.3 
12.3 
600 
4.9 
№ 10/13 (bərk buğda) 
0,25 
39,6 
42.0 
67.0 
764.0 
19.6 
85.6 
11.3 
380 
3.4 
Zəngəzur (bərk buğda) 
0,54 
34,8 
40.0 
95.0 
757.0 
30.8 
101.8 
14.5 
380 
3.6 
Artırma № 36/13 
0,42 
60,0 
39.6 
20.0 
752.0 
19.6 
74.1 
9.9 
500 
4.8 
Artırma № 38/13 
0,49 
37,9 
41.2 
52.0 
783.0 
19.2 
81.5 
10.9 
450 
4.6 
Əsgəran 
0,52 
34,4 
44.0 
67.0 
756.0 
20.8 
92.3 
11.2 
500 
4.8 
Cədvəl 3-dən göründüyü kimi, ən az kleykovina və zülala malik Qırmızıgül 1 və 
Mahmud 80 yumşaq buğda sortlarında çörəyin həcmi nisbətən yüksək, № 10/13 və 
Zəngəzur bərk buğda sortlarında isə çörəyin həcmi ən aşağı (380 m
3
)
olmuşdur. 
Burada zülal ilə kleykovina arasında müsbət, KDƏ ilə isə, əksinə mənfi əlaqə 
müşahidə olunmuşdur. İlin meteoroloji şəraitinin öyrənilən sortların çörək 
keyfiyyətinə təsiri minimum, kleykovina və zülalın miqdarına isə maksimum 
olmuşdur.
İqlim göstəricilərinin orta çoxillik normadan kəskin dəyişilməsi – qış fəslinin 
qısa və mülayim olması, yaz fəslinin uzunmüddətli və nisbətən soyuq və rütubətli 
olması nəticəsində pas xəstəlikləri törədicilərinin epifitotiyası müşahidə olunmuşdur.
Optimal suvarma və iqlim şəraiti bitkilərin boy göstəricilərinə də müsbət təsir 
göstərmişdir, ötən ilə nisbətən bitkilərin hündürlüyü 8-30 sm yüksək olmuş – 
potensial boy göstəriciləri müşahidə edilmişdir. Aqronomik və keyfiyyət 
göstəricilərinə görə standartlardan müsbət fərqlənən buğda nümunələri seçilmişdir.
Bərk buğdanın yeni Zəngəzur və yumşaq buğdanın Əsgəran sortları Bitki Sortlarının 
Qeydiyyatı və Toxum Nəzarəti üzrə Dövlət Xidmətinə təqdim edilmişdir. 
ƏDƏBİYYAT 
1.
Əhmədov M.Q., Həsənova Q.M., X.N. Rüstəmov İbadov V.F., İbrаhimov E.R., 
Musayеv Ə.C. Müsabiqəli sort sinağında öyrənilən buğdaların məhsuldarlıq və 
keyfiyyət göstəriciləri //AzET Əİ Elmi Əsərləri məcmuəsi, XXIV cild, Bakı: 
Müəllim, 2013, c. 285-289 
2.
Əhmədov M.Q., Rüstəmov X.N., Həsənova Q.M., Təlai С.M., Kərimov Ə.Y., 
İbrаhimov E.R., Musayev Ə.C. Düzən Qarabağ şəraitində bərk və yumşaq buğda 

---

148 
genotiplərinin adaptiv qiymətləndirilməsi //АМЕА-nın Xəbərləri (bio. və tibb 
elmləri), 2015, cild 70, № 2, s. 146-151 
3.
Musayеv Ə.C., Hüsеynоv H.S., Məmmədоv Z.A. Dənli taхıl bitkilərinin 
sеlеksiyası sahəsində tədqiqat işlərinə dair tarla təcrübələrinin mеtоdikası. Bakı, 
2008, 88 s.