Azərbaycan respublikasi prezidenti yaninda döVLƏT İdarəSİNİn akademiyasi abduləli abdullayev malik səLİmov müqayiSƏLİ İNZİbati HÜquq
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Əməvə sörə əlavə haqq
- əsas maaşa artırılan bu əlavə ödənclər də yerinə yetirilmiş işə görə ödəniş haqqında qaydaya tabe edilmişdir. Dövlət qulluqçularının əvvəlki ümumi statusunun 22-ci maddəsində vəzifələrin icrası ilə bağlı əlavə ödənclərin 5 kateqoriyası nəzərdə tutulurdu: nümayəndəlik xərclərinin ödənilməsi - misal üçün, xaricdə işləyən, öz vəzifələrini yerinə yetirmək qaydasında qəbullar düzəltməli olan diplomata verilən ödənclər; həqiqətən yerinə yetirilmiş əlavə işə görə ödənc (söhbət qulluqçunun adi iş vaxtından əlavə vaxtda tapşırıqla gördüyü işlərdən gedir); xüsusi vəzifələri yerinə yetirməyə, yaxud vəzifəyə xas olan riskə görə ödənc - misal üçün, müharibə kampaniyası dövründə riskə görə hərbi qulluqçulara, yaxud da mühüm elmi- tədqiqat işi üçün elmi işçilərə ödənilən əlavə haqq; Almaniya və yaxud digər xarici ölkələrdə xidmət etməli olan qulluqçulara, o cümlədən hərbi qulluqçular üçün yol haqqı; nəhayət, işin xarakterinə əsaslanan mükafatlar. Belə mükafatları yaxşı işə görə əlavə haqq adlandınrlar. Əvvələn, qanunla nəzərdə tutulmuş ödənclər bunların məqsədli istifadəsi nəzərə alınmadan, maaşlara sadəcə əlavə kimi verilirdi. Misal üçün, yaxşı işə görə mükafatlar real əmək məhsulları nəzərə alınmadan bütün qulluqçulara verilirdi və i.a. Nəticədə indi əlavə ödənclər sistemi artıq öz ilkin mənasını daşıyır. 193 ikincisi, xatırlanılan əlavə ödənclərə qanunvericilikdə əvvəldən nəzərdə tutulmamış digər ödənc formaları da əlavə edilmişdir; belə ödənclər əslində çox zaman gizli xarakter daşıyır. Mütəxəssislər dövlət qulluqçularının spesifik kateqoriyasını təşkil edirlər; onlar məvacibi dövlətdən alırlar, lakin tikinti dəyərinin müəyyən faizi onların nəfmə ayrılmaq şərti ilə podrat işlərini yerinə yetirmək hüququna da malikdirlər. Həmin ayırmaların miqdarı bəzi hallarda onların məvaciblərini ikiqat artıra bilər. Digər tərəfdən, elə əlavə ödənclər verilməyə başlanmışdır ki, bunlar çox zaman gizli xarakterli ən müxtəlif təbiətli, müxtəlif təyinatlı olur, həm də müvafiq məsariflər maddəsi üzrə sənədləşdirilir. Üçüncüsü, ümumi xarakterli ödənclər müəyənləşdirilmişdir ki, bunların hər hansı şərt olmadan əsas maaşa sadəcə əlavə olduğu heç kəs üçün sirr deyildir. Hüquqi aktda axırıncı iş yeri üzrə ümumi məvacibin 80 faizi qədər pensiya almaq mümkün olduğu göstərilməsinə baxmayaraq, əslində çox zaman pensiya maaşın 50 faizinə qədər hesablanır, çünki pensiya miqdarı müəyyənləşdirilən əməyə görə verilmiş ümumi haqqın xeyli hissəsi əlavə haqq mahiyyəti daşıdığından hesaba alınmır. Əlavə ödənclər sistemi idarəetmə korpusları arasında rəqabət yaradır, çünki hər bir əməkdaşın ayrılıqda hansı ödəncləri aldığı bilin mir. Vəziyyətə aydınlıq gətirməyə və pensiya qanunvericiliyində qayda yaratmağa çalışan hökumət aşağıdakı tədbirləri gördü. O, əlavə ödənclərin qeyri-mümkün olmuş kodifıkasiyasmdan imtina etdi və dövlət qulluqçularının yeni ümumi statusuna belə bir müddəa daxil edilməsi ilə kifayətləndi ki, dövlət qulluqçularının əməyinə görə verilən haqq «məvacibi, güzəran üçün əlavə ödənci, ailə üzvləri üçün məvacib əlavə ödənci, habelə qanunvericilikdə və qanun aktlarında müəyyənləşdirilmiş digər ödənişləri» əhatə edir. Sonra hökumət əlavə ödənclər və mükafatlar haqqında məruzə hazırlanmasına dair sərəncam verdi, həmin məruzə siyasi, inzibati və maliyyə orqanlarının nəzərinə çatdırıldı. Bununla belə, hazırkı şəraitdə məmurların real vəziyyəti tarif cədvəlinə heç də uyğun gəlmir, çünki yüksək rütbəli məmurlar üçün əlavələr formasında ödənclərin miqdarı daha yüksəkdir. Beləliklə, ümumi xidmət sahəsi, əmək haqqı ilə əlaqədar sərt rejimi - hər cür ödənclərlə qismən yüngülləşdirilən bu rejimi, görünür ki, hələ uzun müddət ərzində saxlayacaqlar. Dövlət qulluqçularına edilən sosial güzəştlər haqqında az şey demək olar. Çünki dövlət qulluqçularının rejimi öz imtiyazlı xarakte 194 rini itirmişdir. Əvvəllər dövlət qulluqçuları xüsusi bölmənin qulluqçularına nisbətən daha artıq sosial (misal üçün, məzuniyyət və pensiyalar sahəsində) güzəştlərə malik idilər. Lakin hazırda hər iki rejim - dövlət-hüquqi və xüsusi-hüquqi rejimlər bir-birinə xeyli yaxınlaşmış və bunların arasındakı fərqlər silinmişdir. Xüsusi bölmənin qulluqçularında olduğu kimi, dövlət qulluqçularına da illik məzuniyyət, xəstəliyə, doğuma və uşağa qulluq etməyə görə məzuniyyətlər verilir, lakin bunların şərtləri daha əlverişli olur. Onlara həmçinin xüsusi sosial təminat rejimi də şamil edilir ki, bu da ümumi rejimin əsasıdır. Dövlət qulluqçusunun müəyyən üstünlüyü saxlansa belə, bunlar indi xüsusi imtiyaz xarakteri daşımırlar. Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|