AZƏrbaycan respublikasi təHSİl naziRL
Yüklə 0,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dissertasiya i şinin strukturu v ə h əcmi.
|
Babayev Rəşad Şaiq oğlu MÜASİR İDARƏETMƏ NƏZƏRİYYƏLƏRİ REFERAT Magistr dissertasiyası giriş, üç fəsil, nəticə və ədəbiyyat siyahısından ibarətdir. “Giriş” hissəsində tədqiqat mövzusunun aktuallığından, tədqiqatın əsas məqsədi və vəzifələrindən, obyekti və predmetindən, tədqiqat metodlarından, tədqiqatın informasiya bazasından, tədqiqatın elmi yeniliyindən, praktiki ə həmiyyətindən, dissertasiya işinin strukturu və həcmindən bəhs edilmişdir. Tədqiqat mövzusunun aktuallığı.Bazar münasibətləri şəraitindəmakroiqtisadi və mikroiqtisadi sferada qarşıda duran ən mühüm vəzifələrdən biri də müasir idarəetmənin nəzəri və metodoloji problemlərini araşdırmaq və həll etməkdir. Çünki, elə bir sahə yoxdur ki, orada idarəetməyə ehtiyac olmasın. İdarəetmə insanların fəaliyyətini istiqamətləndirməklə və onların davranışlarının əsaslarını yaratmaqla məqsədə nail olmaq bacarığı olub, insan fəaliyyətinin bütün sahələrinə aid edilə bilər. Bazar münasibətlərində baş verən dəyişikliklər iqtisadi sistemin mahiyyətini dəyişdirərək bütövlükdə idarəçilik münasibətlərində də dəyişikliklər etməyə sövq edir. İdarəetmə münasibətlərində dəyişiklik isə yeni bazar münasibətləri şəraitində idarəetmənin təkmilləşdirilməsini və inkişafını nəzərdə tutur. Bu mövzunun aktuallığı onunla xarakterizə olunur ki, idarəetmənin təkmilləşdirilməsinin və inkişafının ə sasında müasir idarəetmə nəzəriyyələrinin və konsepsiyalarının formalaşdırılması və inkişafı durur. Ona görə də müasir idarəetmə nəzəriyyələrinin və konsepsiyalarının öyrənilməsi çox aktual bir məsələdir, eyni zamanda mühüm nəzəri və praktiki ə həmiyyət kəsb edir. “Müasir idarəetmə nəzəriyyələri” mövzusunda olan bu dissertasiya işində idarəetmənin aktual olan müasir sferaları istiqamətində tədqiqat aparılmışdır. 109 Dissertasiya işində idarəetmə elminin formalaşması, müxtəlif idarəetmə məktəbləri və onların inkişaf xüsusiyyətləri, müasir idarəetmənin əsas funksiyaları araşdırılmış, son dövrlərdə çox aktual olan və idarəetmənin yeni sferası sayılan böhran vəziyyətlərində antiböhranlı idarəetmənin, müasir iqtisadiyyatda strateji idarəetmənin həyata keçirilməsi, müasir korporativ idarəetmə modelləri və onların fərqləndirici xüsusiyyətlərinin müqayisəli təhlili, əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi və ona təsir edən amillər, idarəetmə prosesi və onun həyata keçirilməsi texnologiyası araşdırılmışdır. Tədqiqatın əsas məqsədi və vəzifələri. Tədqiqatın əsas məqsədi idarəetmənin keçmişdən indiki dövrümüzə qədər olan təkamül yolunun araşdırılması, idarəetmənin inkişaf etdiyi və təkmilləşdirildiyi bir şəraitdə müasir idarəetmə nəzəriyyələri və konsepsiyalarının öyrənilməsi və onların müasir idarəetmədə tətbiqi imkanlarının müəyyən olunmasıdır. Qarşıya qoyulmuş məqsəd aşağıdakı tədqiqat vəzifələrini müəyyənləşdirmişdir: - İdarəetmə elminin formalaşmasının araşdırılması; - Müxtəlif idarəetmə məktəbləri və onların inkişaf xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi; - Müasir idarəetmənin əsas funksiyalarının müəyyən edilməsi; - Müasir iqtisadiyyatda strateji idarəetmənin öyrənilməsi; - Qlobal iqtisadiyyatda böhran və antiböhranlı idarəetmənin öyrənilməsi; - Müasir korporativ idarəetmə modelləri və onların fərqləndirici xüsusiyyətlərinin müqayisəli təhlili; - Əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi və ona təsir edən amillərin müəyyənləşdirilməsi; - İdarəetmə prosesi və onun həyata keçirilməsi texnologiyasının öyrənilməsi. Tədqiqatın obyekti və predmeti. Tədqiqatın obyektini müasir idarəetmənin həyata keçirilməsi prosesləri təşkil edir. Tədqiqatın predmeti kimi isə müasir idarəetmə nəzəriyyələri və konsepsiyaları çıxış edir. 110 Tədqiqat metodları. Dissertasiya tədqiqatının metodoloji əsasını dialektik, sistemli analiz, statistik və analitik metodlar təşkil edir. Tədqiqatın informasiya bazası. Tədqiqatın informasiya bazasını yerli və xarici müəlliflər tərəfindən yazılmış müxtəlif sferalar üzrə idarəetmə və menecment ədəbiyyatları, elmi işlər və internet məlumatları təşkil edir. Tədqiqatın informasiya bazası aşağıdakı tələblərə əsasən seçilmişdir: dəqiqlik, doğruluq, obyektivlik, etibarlılıq, müasirlik, müqayisəlilik, əhatəlilik, uyğunluq. Tədqiqatın elmi yeniliyi. Dissertasiya işinin elmi yeniliyini müasir idarəetmənin spesifik xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla müasir idarəetmə nəzəriyyələri və baxışlarının müxtəlif sferalar üzrə müasir idarəetmə prosesində tətbiqi üzrə praktiki tövsiyyələr təşkil edir. İşin elmi yeniliklərinə aid aşağıdakıları göstərmək olar: - Müasir idarəetmənin əsas funksiyaları müəyyənləşdirilmişdir; - Müasir iqtisadiyyatda strateji idarəetmənin həyata keçirilməsi texnologiyası araşdırılmışdır; - Böhran vəziyyətlərində antiböhranlı idarəetmənin həyata keçirilməsi araşdırılmışdır; - Müasir korporativ idarəetmə modelləri təhlil olunmuşdur; - Əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi yolları araşdırılmışdır. Tədqiqatın praktiki əhəmiyyəti. Dissertasiya işinin müddəaları makro və mikro səviyyədə idarəetmənin həyata keçirilməsi zamanı mühüm praktiki ə həmiyyət kəsb edir. Xüsusilə də, yerli və xarici təşkilat və müəssisələr tərəfindən ümumi idarəetmə prosesinin, strateji idarəetmənin, böhran vəziyyətlərində antiböhranlı idarəetmənin, korporativ idarəetmənin həyata keçirilməsində və eləcə də, əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi istiqamətində dissertasiya işinin müddəaları mühüm praktiki əhəmiyyət kəsb edir. 111 Dissertasiya işinin strukturu və həcmi. Dissertasiya işinin strukturu tədqiqat işində qarşıya qoyulmuş məqsəd və vəzifələrə müvafiq olaraq müəyyən edilmişdir. Dissertasiya işi girişdən, üç fəsildən, nəticədən və istifadə edilmiş ə dəbiyyat siyahısından ibarətdir. Dissertasiya işinin həcmi 98 səhifədən ibarət olub, özündə 4 sxemi, 4 şəkili və 4 cədvəli əks etdirir. Dissertasiya işinin “İdarəetmə fikirlərinin təkamülü” adlı birinci fəslində aşağıdakı məsələlər üzrə tədqiqatlar aparılmışdır: - İdarəetmə elminin formalaşması; - Müxtəlif idarəetmə məktəbləri və onların inkişaf xüsusiyyətləri; - Müasir idarəetmənin əsas funksiyaları. İ darəetmə elminin formalaşması istiqamətində aparılmış tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, idarəetmə təcrübəsinin tarixi çox qədimdir. E.ə 5000 il ə vvəl Şumerlərin vaxtından tutmuş bu günümüzə qədər müxtəlif fərdlər və etnik qruplar tərəfindən idarəetmə elminin formalaşması və inkişafı ilə əlaqədər müxtəlif tövhələr verilmişdir. Aparılmış araşdırmalar nəticəsində müəyyən olunmuşdur ki, idarəetmənin tarixi qədim və orta əsrlər dövrü, sənayeləşmə dövrü, sistemləşmə dövrü və müasir dövr olmaqla dörd dövrə bölünmüşdür. Hər bir dövrün də özünəməxsus xarakterik xüsusiyyətləri mövcud olmuşdur. Müxtəlif idarəetmə məktəbləri və onların inkişaf xüsusiyyətləri üzrə aparılmış tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, elmi idarəetmə məktəbi, klassik və ya inzibati idarəetmə məktəbi, insani münasibətlər məktəbi, davranış qaydaları haqqında elmi məktəb və müasir idarəetmə (kəmiyyət) məktəbi kimi müxtəlif idarəetmə məktəbləri mövcud olmuşdur və hər bir məktəb idarəetmə elminin inkişafında özünəməxsus idarəçilik elementlərini bərqərar etmişdir. Tədqiqatlar nəticəsində müəyyən olunmuşdur ki, idarəetmə elminin təkmilləşdirilməsi və inkişafında F.U.Teylor, H.Hant, F.Cilbert, L.Cilbert, A.Fayol, H.Emerson, R.Robbi, Q.Xopf, O.Şeldon, M.Veber, E.Meyo, M.P.Follet, D.Mak-Qreqor kimi görkəmli nümayəndələrin xidmətləri olmuşdur. 112 Müasir idarəetmənin əsas funksiyaları üzrə aparılmış tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, müаsir idаrəеtmənin plаnlаşdırmа, təşkilеtmə, koordinasiya, motivasiya və nəzаrət kimi əsаs (univеrsаl) funksiyаlаrı mövcuddur. Bu funksiyaların hər biri spesifik xarakteristikaya malikdir. Tədqiqatlar nəticəsində müəyyən olunmuşdur ki, planlaşdırma funksiyası - idarəetmənin ilkin funksiyası olub, təşkilatın qarşıya qoyduğu məqsədə çatmaq yollarını və mər- hələlərini özündə birləşdirən, planların tərtib edilməsi ilə əlaqədar olan bir prosesdir, təşkiletmə funksiyası - qəbul olunmuş iş planının həyata keçirilməsini təmin etmək məqsədilə hazırlıq işlərinin yerinə yetirilməsindən ibarətdir, koordinasiya funksiyası - ayrı-ayrı işlərin və onların ayrı-ayrı mərhələlərinin ə laqələndirilməsi ilə də bağlı olub, bütöv bir tamın ayrı-ayrı komponentlərinin ə laqəli fəaliyyəti, qarşılıqlı təsiri və onun bir sistem kimi dinamik, tarazılı inkişafını təmin edir, mоtivləşdirmə funksiyası - işçiləri qаrşıyа qоyulmuş məqsədin yеrinə yеtirilməsinə yönəltmək və icrаnı təmin еtməkdən ibarətdir, nəzarət fuksiyası - intizamın yaranmasını, fəaliyyətin tənzimlənməsini, qayda- qanunlara, təlimatlara əməl olunmasını təmin edən idarəçilik funksiyasıdır. Dissertasiya işinin “Qlobal iqtisadiyyatda müasir idarəetmə nəzəriyyələri” adlı ikinci fəslində aşağıdakı məsələlər üzrə tədqiqatlar aparılmışdır: - Müasir iqtisadiyyatda strateji idarəetmə nəzəriyyələri; - Qlobal iqtisadiyyatda böhran və antiböhranlı idarəetmə nəzəriyyələri; - Müasir korporativ idarəetmə modelləri nəzəriyyəsi. Müasir iqtisadiyyatda strateji idarəetmə nəzəriyyələri üzrə aparılmış tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, strateji idarəetmə - strategiyaların işlənib hazırlanması və reallaşdırılması üzrə təşkilatların fəaliyyətləri ardıcıllığını müəyyən edən prosesdir. Tədqiqatlar nəticəsində strateji idarəetmənin seçilmiş obyektdən asılı olaraq korporativ strategiya, biznes strategiyası və funksional strategiya kimi istiqamətləri müəyyən olunmuşdur. Aparılmış tədqiqatlar nəticəsində strateji idarəetmənin əsasını təşkil edən strateji planlaşdırma 113 prosesinin niyyət və məqsədlərin müəyyənləşdirilməsi, xarici mühitin təhlili, zəif və güclü tərəflərin təhlili, strateji alternativlərin təhlili və strategiyanın seçilməsi, strategiyanın reallaşdırılmasının nəticəsi və strategiyanın qiymətləndirilməsi kimi mərhələləri müəyyən olunmuş və təhlil edilmişdir. Qlobal iqtisadiyyatda böhran və antiböhranlı idarəetmə nəzəriyyələri üzrə aparılmış tədqiqatlar nəticəsində böhran və onun təsnifatı müəyyən edilmişdir, böhranın simptomu (əlamətləri), böhran amilləri, böhranın baş vermə səbəbləri araşdırılmış, böhran vəziyyətlərində antiböhranlı idarəetmənin həyata keçirilməsi texnologiyası, antiböhranlı idarəetmənin funksiyaları, antiböhranlı idarəetmənin səmərəliliyini təyin edən əsas amillər, antiböhranlı idarəetmədə riskin idarəedilməsi zamanı əsas təsir vasitələri müəyyən edilmiş, müəssisənin sağlamlaşdırılması məsələləri öyrənilmişdir. Müasir korporativ idarəetmə modelləri nəzəriyyəsi üzrə aparılmış tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, müasir korporativ idarəetmənin anqlo – amerikan, alman, yapon kimi əsas modelləri mövcuddur və hər bir modelin spesifik xüsusiyyətləri vardır. Dissertasiya işinin “Postindustrial cəmiyyətdə idarəetmə nəzəriyyələrinin inkişafi” adlı üçüncü fəslində aşağıdakı məsələlər üzrə tədqiqatlar aparılmışdır: - Əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi nəzəriyyəsi; - İdarəetmə prosesi və onun həyata keçirilməsi texnologiyası. Ə mək məhsuldarlığının yüksəldilməsi və ona təsir edən amillər üzrə aparılmış tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi maddi-texniki, ictimai-iqtisadi və təşkilati amillərdən asılıdır. Tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsinə istehsalın və əməyin mexanikləşdirilməsi, istehsal prosesinin avtomatlaşdırılması, kimyalaşdırılma və elektrikləşdirmə, qabaqcıl texnologiyanın tətbiqi, mövcud avadanlıqların təkmilləşdirilməsi, istehsalın ixtisaslaşması və 114 kooperasiyalaşması, işçilərin mədəni, texniki və təhsil səviyyələrinin yüksəldilməsi, qabaqcıl istehsalat təcrübəsinin tətbiqi, əmək intizamının möhkəmlənməsi, operativ rəhbərlik və idarəetmənin təşkili kimi amillər təsir göstərir. İ darəetmə prosesi və onun həyata keçirilməsi texnologiyası üzrə aparılmış tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, idarəetmə prosesi müəssisə və təşkilatların son məqsədə çatmaq üçün onun fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə xidmət edən bir prosesdir və onun spesifik xüsusiyyətləri mövcuddur. İdarəetmə texnologiyasının məhsuldar formada aparılması qərarlar, informasiyalar, hakimiyyət, səlahiyyət, məsuliyyət kimi müəyyən idarəetmə resurslarının olmasını tələb edir. Aparılan tədqiqat araşdırmaları bir daha göstərir ki, bazar iqtisadiyyatı şə raitində müasir idarəetmə elminin təkmilləşdirilməsi və inkişafında müasir idarəetmə nəzəriyyələri və konsepsiyaları mühüm rol oynayır. Yüklə 0,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|