Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRL
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.2. Məhsul keyfiyyətinin planlaşdırılmasına sistemli yanaşma
Məhsul – istehlakçının təlabatını ödəmək məqsədilə bazara təklif edilən hər hansı təlabatı ödəmək qabiliyyətinə malik olan təbiət tərəfindən hazır şəkildə verilən və (və ya) insan əməyi ilə yaradılan bütün predmetlərdir, şeylərdir, maddi nemətlərdir. Məhsulun keyfiyyəti – məhsulun təyinatına uyğun olaraq müəyyən təlabatların ödəməsi üçün onun yararlığını təyin edən xassələrin məcmuudur.
Keyfiyyətin bilavasitə idarə olunması obyektləri məhsulun keyfiyyətinin göstəriciləri və xarakteristikalarından, onların səviyyəsinə təsir gösərən amillərdən və şərtlərdən, habelə məhsulun həyat silsiləsinin müxtəlif mərhələlərində onun keyfiyyətinin formalaşması proseslərindən ibarətdir.
Məhsulun keyfiyyətinin formalaşdırılması və dəstəklənməsi (saxlanılması) onun həyati silsiləsinin bütün mərhələlərində baş verir. 41
Cədvəl 5. Məhsulun həyat silsiləsinin əsas mərhələləri Məhsulun buraxılmasının planlaşdırılması və ona tələblərin işlənib hazırlanması
Məhsulun istehsalı
Məhsulun istismarı (istifadəsi)
Resursu qurtardıqdan sonra məhsulun utilləşdirilməsi Birinci mərhələ - məhsulun buraxılışının planlaşdırılması və ona tələblərin işlənib hazırlanması – məhsulun təcrubi nümunəsinin və ya maketinin ortaya çıxmasına qədər başlayır. Bu mərhələ üzrə məsuliyyət müəssisədə marketinq ş öbəsinin üzərinə düşür. Bu şöbə bazarı öyrənir, potensial istehlakçıları müəyyənləşdirir, hansı məhsulu layihələndirmək və istehsalata qoymaq, hansı növ buraxılan məhsulu isə modernləşdirmək haqqında yuxarı rəhbərliyə təkliflər hazırlayır. Yeni məhsulun istehsalata qoyulduğu hallarda bu mərhələnin əsas nəticəsi məhsula tələblərin (texniki şərtlərin) hazırlanması və layihələndirmə ş öbəsinə tapşırığın verilməsindən ibarətdir. İ kinci mərhələ. Məhsulun layihələndirilməsi və işlənməsi – konsturuktorlar və texnoloqlar məhsula tələbləri çertyoj və texniki təlimatların dilinə çevrirlər. Bunlara
uyğun olaraq
müəssisənin istehsal sexləri keyfiyyətli və rəqabətqabiliyyətli məhsul buraxmalıdır. Bu mərhələ layihələndirilmiş məhsulun təcrübi nümunələrinin sınaqlarının keçirilməsi ilə başa çatır. Üçüncü mərhələ. Məhsulun istehsalı - zəruri materialların, komplektləşdirici məmulatların, avadanlıqların, nəzarət vasitələrinin və s. alınması ilə başlanır,
42
bundan sonra müəssisə yeni məhsulun istehsalına başlayır. Bu mərhələdə işin nəticəsi məhsulun seriyalı buraxılışıdır, məhsul əvvəlcə anbara, sonra isə istehlakçıya çatdırılır. Dördüncü mərhələnin məzmunu – məhsulun istismarı(istifadəsi) – onun adından aydındır. İstehsalçı müəssisə bu mərhələdə özünün məhsulunu quraşdırmaqda və istismara verməkdə istehlakçıya kömək etməli və yaxud heç olmasa onu bu məsələlər üzrə dəqiq təlimatlarla təmin etməlidir. Beşinci mərhələdə olan məhsul – resursu qurtardıqdan sonra məhsulun utilləşdirilməsi ISO 9000 seriyalı standartlarla xarakterizə edilmir.Bu mərhələdə proseslərin idarə edilməsi ətraf mühitin müdafiəsinin idarə edilməsi sistemlərinə tələbləri müəyyənləşdirən ISO 14000 seriyalı standartlar əsasında aparılır. Birinci-dördüncü mərhələlərdə olan məhsulun keyfiyyətinin idarə edilməsi ISO 9000 seriyalı standartların tələblərinə uyğun olaraq aparılmalıdır. ISO standartlarına müvafiq surətdə məhsulun “ömür tsiklinə” 12 mərhələ daxildir: Şəkil 5.
1-ci mərhələ - marketinq və bazarın öyrənilməsi – məhsula istehlakçıların tələblərinin öyrənilməsini nəzərdə tutur. Bu mərhələdə yerinə yetirilməsinin nəticəsi layihələndirmə şöbəsinə məhsulun texniki şərtlərini (məhsulun modernizə
1. Маркетинг вя базарын юйрянилмяси
2. Мящсулун лайищялян- дирилмяси вя ишлянмяси
3.Просеслярин планлашдырылмасы вя ишлянмяси
4. Сатыналмалар
5. Мящсул истещсалы вя хидмят Эюстярилмяси 6.Йохламалар
12. Ресурс битдикдян сонра бярпа вя йа утилляшдирмя
11. Сатышдан сонракы мярщяля
10. Техники кюмяк вя хидмят
истисмара бурахылма
8. Мящсулун сатышы вя пайланмасы
7. Габлашдырма вя сахлама 43
olunması və ya yenidən layihə edilməsi) əks etdirən mümkün qədər dəqiq texniki tapşırığın hazırlanmasıdır. 2-ci mərhələ - məhsulun layihələndirilməsi və işlənməsi. Bu mərhələdə texniki şərtlərin tələbləri məhsulun hazırlanması üçün cizgilər və təlimatların dilinə çevrilir. 3-cü mərhələ - proseslərin planlaşdırılması və işlənilməsi – məhsulun hazırlanmasının əsas və köməkçi texnoloji proseslərinin, o cümlədən aralıq mövqelərdə və hazır məhsulun ölçmə və nəzarət proseslərinin işlənməsini nəzərdə tutur.
4-cü mərhələ - satınalmalar – bu mərhələdə nəzərdə tutulur ki, yeni məhsulun istehsalına başlamamışdan əvvəl zəruri xammal, material, komplektləşdirici məmulat, ölçmə və nəzarət vasitələri, sərfiyyat materialları və s. alınmalıdır. 5-ci mərhələ - məhsulun istehsalı və xidmətin göstərilməsinə o vaxt başlamaq olar ki, texnoloji proseslər işlənmiş və zəruri bütün materiallar və komplektləşdirici məmulatlar alınmışdır. Bu mərhələnin nəticəsi kimi məhsulun istehsalı və ya xidmətin göstərilməsi seriyalı xarakter alır. 6-cı mərhələ - yoxlamalar – tələb edir ki, texnoloji proseslərin yerinə yetirilməsi və məhsul istehsalının bütün mərhələlərində keyfiyyətə nəzarət təşkil edilsin.
7-ci mərhələ - qablaşdırma və saxlama – nəzərdə tutur ki, təşkilat məhsulun istehsal prosesləri bitdikdən sonra da, o cümlədən konserviləşdirmə, qlobalaşdırma və saxlama zamanı da keyfiyyəti idarə erməyə borcludur.
8-ci mərhələ - məhsulun satışı və paylanması.Bu mərhələdə təşkilatda yükləmə - boşaltma və məhsulun nəql etdirilməsi prosesində məhsulun keyfiyyətinin müvafiq qaydada idarə olunması tələb olunur. Əgər məhsulu istehlakçı özü aparırsa, bu halda da yükləmənin dəqiq təlimatlara cavab verməsi təmin edilməlidir.
9-cu mərhələdə - quraşdırma və istismara buraxılma – nəzərdə tutur ki, təşkilatlar, əgər zəruridirsə, istehlakçıya mürəkkəb məhsulun quraşdırılması və 44
istismara buraxılmasında köməklik göstərməyə borcludur və ya bu işlərin görülməsi üçün onları müvafiq təlimatlarla təchiz etməlidirlər.
10-cu mərhələ - texniki kömək və xidmət. Bu mərhələdə istehlakçı istehsalçıdan məhsulun istismara buraxılmasından sonra da zəruri kömək almaq imkanına malik olmalıdır.(məsələn, təminatlı təmir müddətində).
11-ci mərhələ - satışdan sonrakı mərhələdir. İstehlakçı istehsalçıdan, əgər zəruridirsə, təminat müddəti bitdikdən sonra da müvafiq kömək almaq imkanına malik olmalıdır. Məsələn, bu kömək bütün növ və dövri aparılan plan – profilaktiki işlərin dəqiq təlimatları kimi göstərilə bilər; istehsalçı həmçinin, məsələn, abonoment xidməti şərtləri ilə istehlakçıya kömək göstərə bilər. Bu mərhələnin bir məqsədi də istehsalçı müəssisənin məhsulunun istismar prosesi haqqında məlumatlar əldə etməsi və bunları məhsulun keyfiyyətinin yaxşılaşmasında istifadə etməkdir.
12-ci mərhələ - resursu bitdikdən sonra məhsulun utilləşdirilməsi və ya bərpası – məhsulun həyat tsiklində çox vacib mərhələdir. Məsələn, atom sualtı qayıqlarının resurs müddəti bitdikdən sonra utilləşdirmə prosesi bir neçə il çəkir. Bu qayıqların gövdələrinin utilləşdirilməsi heç bir çətinlik törətmir – onları Hindistan satmaq olar, burada onları doğrayır və sonra əridirlər. Bu gəmilərin “içi”ni metal qırıntısına heç kim almaz, çünki onların layihələndirilməsi zamanı atom reaktorlarının utilləşdirilməsi prosesi işlənilməmişdir. Bu nümunə inandırıcı olaraq göstərir ki, məhsulun marketinq və layihələndirmə mərhələsində utilləşdirilmə proseslərinin də planlaşdırılması zəruridir.
Yuxarıda araşdırdığımız məhsulun həyat mərhələləri göstərir ki, bu mərhələlərdən hər biri məhsulun (xidmətin) keyfiyyətinə əhəmiyyətli təsir göstərir. Məhsulun keyfiyyət göstəricilərini, həll edilən vəzifənin məqsəd və xarakterindən asılı olaraq, müxtəlif əlamətlərə görə sinifləşdirmək olar.
|