Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti
Sxem 4. Maliyyə nəzarətinin predmeti
Yüklə 1,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Sxem 4.
Maliyyə nəzarətinin predmeti
R.A.Hill. “Strategic Financial Management”. 1 Edition. 2009 məlumatları əsasında müəllif tərəfindən tərtib edilmişdir.
Maliyyə nəzarətinin obyekti dedikdə isə, təsərrüfat subyektlərinin, eləcə də müəssisə, idarə və təşkilatların maliyyə resurslarının yaradılması və istifadəsi prosesinin nəticəsi olaraq yaranan pul münasibətləri və onların bölgüsü prosesi başa düşülür. Maliyyə nəzarətinin əsasında dayanan maliyyə yoxlaması dəyər göstəriciləri əsasında yoxlanılır. Maliyyə nəzarətinin həyata keçirilməsinin iki əsas aspekti əhəmiyyət daşıyır. Həmin aspektlərə aşağıdakılar aiddir:[26. Səh. 317] Maliyyə resurslarının və maddi dəyərli olanların qorunmasının, hesabat və qeydiyyat məlumatlarının etibarlılığının təmin olunması və dövlət maliyyə qanunvericiliyinə riayət olunmasının təmin edilməsi mexanizmi Müəssisə, idarə və
təşkilatların fəaliyyətinin düzgün qiymətləndirilməsi, istehsalın daimiliyinin və ya fasiləsizliyinin və təsərrüfatçılığın səmərəliliyinin yüksəldilməsi imkanlarının aşkara çıxarılması ilə əlaqədar nəzarət mexanizminin formalaşması məqsədilə tədbirlərin həyata keçirlməsi. Maliyyə
nəzarətinin predmeti
maliyyə göstəriciləri mənfəət əlavə dəyər vergisi bütün növ gəlirlər maya dəyəri
54
Ümumdövlət maliyyə nəzarəti bir neçə elementdən təşkil olunmuşdur. Həmin elementlərin əsasları aşağıdakılardır:[27, səh. 301] Maliyyə nəzarətini həyata keçirən nəzarət subyekti; Maliyyə nəzarəti subyektinin yoxladığı nəzarət obyekti; Maliyyə nəzarətinin yoxlamalı olduğu nəzarət predmeti; Nəzarət prinsipi; Nəzarət metodu və ya metodikası; Nəzarət texnikası və texnologiyası; Maliyyə nəzarəti nəticəsində nəzarət subyektinin qəbul etmiş olduğu qərarlar; Maliyyə nəzarətinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi. Müəssisə idarə və təşkilatlarda isə maliyyə nəzarətinin əsas elementlərinə aşağıdakılar daxildir:[27, səh. 311] İdarəedici subyekt; Nəzarətedici subyekt; Nəzarət olunan subyekt; Nəzarət obyektləri Nəzarət mexanizmləri. İdarəedən subyektər iki əlamətə görə təsnifatlaşdırılır. Həmin əlamətlər bunlardır: [26, səh. 299] iştirak dərəcəsinə görə tərkibinə görə. İştirak dərəcəsinə görə idarəedən subyektlər bilavasitə, yəni birbaşa idarəedən subyektərə və təmsilçi vasitəsilə idarəedən subyektlərə bölünür. Tərkibinə görə isə idarəedən subyektlər isə vahid rəhbərlik, yəni təkbaşına rəhbərlik edən idarəedən subyektlərə və kollegial idarəedən subyektlərə bölünür. Nəzarəti həyata keçirən subyektlər isə aşağıdakı qruplara əsasən təsnifləşdirilir:[27, səh. 318] Təşkil olunduğu əsasa görə; Hüquqi statusuna nəzərən;
55
Nəzarət orqanını yaratmaq məqsədilə çıxış edənlərə görə; Maliyyələşmə mənbəyinə görə; Ərazi təşkilat səviyyəsi üçün. Yuxarıda qeyd olunan xüsusiyyətlərə görə təsnifatlaşdırılan nəzarəti həyata keçirən subyektləri aşağıdakı sxemlə göstərə bilərik: Yüklə 1,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|