Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistratura məRKƏZİ
Yüklə 373,62 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Həyat sığortası bölmələri üzrə 14 009 808,24 3 754 157,27
- Qeyri-həyat sığortası üzrə bölməsi üzrə 58 782 615,46 13 543 517,70
- Şəxsi sığorta bölməsi üzrə 32 027 495,15 8 486 578,38
- Əmlak sığortası bölməsi üzrə 26 755 120,31 5 056 939,32
- İcbari sığortalar üzrə -cəmi bölməsi üzrə 28 948 669,90 6 719 803,50
- Həyat sığortası üzrə bölməsi üzrə 5 594 362,34 628 517,39
- Qeyri-həyat sığortası üzrə bölməsi üzrə 23 354 307,56 6 091 286,11
- YEKUN 101 741 093,60 24 017 478,47
FƏSİL 2.AR-nın maliyyə sisteminin mövcud vəziyyətinin təhlili və qiymətləndirilməsi 2.1 Dövlət və bələdiyyə maliyyəsi və bazar münasibətləri şəraitində onların rolu Dövlət maliyyəsi dövlətin yaşamasının və onun fəaliyyət göstərməsinin maddi cəhətdən təmin edilməsinə xidmət göstərən dövlət pul vasitələri fondlarının yaranması, bölgüsü və istifadə edilməsində cəmiyyətin iqtisadi münasibətləri məcmusudur. Dövlət maliyyəsi iqtisadi münasibətlərin məcmusudur. Bunun əsasında pul resursları fondu yaradılır və geniş təkrar istehsal prosesi üçün istifadə olunur. “Dövlət maliyyəsi – dövlətin öz funksiyalarını gerçəkləşdirməsi üçün zəruri olan fondların yaranması vəistifadəsi üzrə pul münasibətləri sistemidir.” Ölkənin maliyyə sisteminin tərkib hissələrindən biridə dövlət maliyəsidir.. Dövlət maliyyəsi anlayışına nəzər salsaq görərik ki, -milli sərvətin bir hissəsinin və ictimai məhsulun dəyərinin bölgüsü və yenidən bölgüsü ilə birbaşa əlaqədar olaraq dövlətin və dövlət müəssisələrindəki maliyyə resurslanmn formalaşması habelə cəmiyyətin sosial-mədəni ehtiyaclarının ödənilməsi, istehsalının təmin edilməsi, genişləndirilməsi, o cümlədən ölkənin müdafiəsi və idarəedilməsi və bütün bunlara lazım olan tələbatların ödənilməsi məqsədilə yaranan pul münasibətləri sistemidir.Hər bir ölkənin həm iqtisadi həm də sosial sahələrdə yerinə yetirməli olduğu vəzifələrin vacibliyi maliyyə resurslarının məqbul sayılan hissəsinin onun əlində cəmləşdirilməsinivə mərkəzləşdirilməsini zəruri hesab edir.. Bu resurslardan istifadə etmək formasına gəldikdə isə dövlətin iqtisadi, siyasi və sosial vəzifələrinin yerinə yetirilməsi o cümlədən tələbatının maliyyə təminatçısı rolunda çıxış edən dövlətin mərkəzləşdirilmiş pul vəsaiti fondlarıdır. Dövlət maliyyəsinin ölkəmizin iqtisadi inkişafdakı rolu iqtisadiyyatın sabit şəkildə olması , bazar münasibətlərinə uyğunlaşması , investisiya fəallığının stimullaşdırılması kimi fəaliyyəti ilə izah olunur. Dövlət maliyyəsinin bir sıra prinsipləri mövcuddur.Bunlara aiddir.: qanunvericilik və normatik bazanın vahidliyi; məqsədli istiqamətlənmə; qənaətcillik və rasionallıq;məqsədlərin reallaşdırılmasına elmi yanaşma və maliyyə axınlarının mərkəzləşdirilmiş əsasda idarə edilməsi prinsipləri. Bütün sistemlərdə olduğu kimi dövlət maliyyəsinin də mahiyyəti onun funksiyaları vasitəsilə təzahür edir. Dövlət maliyyəsinin funksiyaları aşağıdakıkardan ibarətdir. ÜDM və MG-in bölgüsü və yenidən bölüşdürülməsi, iqtisadiyyatın dövlət tənimlənməsı və onun stimullaşdırılması və məhdudlaşdırılması , həmçinin qeyri-istehsal sahələrinin və dövlətin sosial siyasətinin aparılmasının maliyyə vəsaitləri ilə təmin olunması, məqsədli pul vəsaiti fondlarının yaradılması və istifadəsi üzərində nəzarətin həyata keçirilməsi funksiyaları qeyd ede bilərik. Dövlət maliyyəsinin bölgü funksiyasına nəzər salsaq bu funksiya yaranmış dəyərin bölgüsü və yenidən bölgüsü vasitəsilə ümumdövlət tələbatlarının təmin edilməsi, iqtisadiyyatda ictimai bölmənin maliyyələşdirilməsi mənbələrinin formalaşdırılması, vahid bir büdcə sistemi dairəsində büdcələr və büdcədənkənar fondların balanslaşdırılmasında təzahür edir. Dövlət maliyyəsinin digər bir funksiyası iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi və stimullaşdırılması funksiyasıdır ki, bu funksiya vasitısilə dövlət gəlirlərinin iqtisadiyyatın prioritet sahələrinin inkişafinın maliyyələşdirilməsi və investisiya qoyuluşlarının həyata keçırilməsindən ibarətdir. Qeyd edim ki, cəmiyyətin inkişafı bilavasitə həyata keçirilən sosial siyasətlə sıx bağlıdır. Dövlət maliyyəsinin bir digər funkiyası sayılan qeyri-istehsal sahələrinin və dövlətin iqtisadi siyasətinin aparılmasının maliyyə vəsaitləri ilə təmin olunması vasitəsilə infrastruktur sahələrin inkişafı və sosial-mədəni təlbirlərin maliyyələşdirilməsi həyata keçirilir. Sxem(4) Bu tərifə nəzər salsaq deyə bilərik ki, büdcə Azərbaycan Respublikasının müvafiq dövlət hakimiyyəti və yerli özünüidarəetmə orqanları vasitəsilə həm dövlətə həm də bələdiyyələrə məxsus vəzifə və funksiyaları yerinə yetirmək üçün lazım olan pul vəsaitinin toplanması və istifadə olunması üçün əsas sayılan maliyyə sənədidir. Digər bir yanaşmada dövlətin iqtisadi və sosial siyasətinin həyata keçirilməsində tətbiq olunan vasitələrdən biri kimi çıxış edən və maliyyə sisteminin tərkib hissəsi sayılan büdcə sistemidir. Büdcə iqtisadi kateqoriya baxımından isə maliyyə sisteminin tərkib hissəsi olaraq, özündə pul münasibətlərini təzahür etdirir. Büdcə habelə ölkənin mərkəzləşdirilmiş və qeyri-mərkəzləşdirilmiş pul vəsaiti fondlarının yaranması və istifadəsini həyata keçirir. Bir digər yanaşmada büdcə dövlətin sosial siyasətini, dövlət tənzimlənməsinin həyata keçirmək üçün əsas maliyyə mənbəyi hesab olunur.və ümumi daxili məhsulun bölüşdürülməsini təşkil edir. Göründüyü kimi büdcə dövlətin idarə olunmasında əvəzsiz rola malikdir. Buna görə də, bütün dövlətlərin iqtisadi və dövlət quruluşuna xas olan büdcə sistemi təşəkkül tapmış və formalaşmışdır. Yüklə 373,62 Kb. Dostları ilə paylaş:
|