Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki biznes universiteti “Menecment və Marketinq”

2. İxrac əmtəəsi.

İxrac fəaliyyətinin əsasını əmtəə ixracı təşkil edir. Əgər xarici bazara çıxarılan əmtəə və xidmətlər xarici ölkə istehlakçılarının tələbatlarını ödəməsinə, onların zövqlərini oxşamasına, əmtəənin faydalılıq xüsusiyyətləri qoyulan tələblərə cavab vermirsə, heç bir əlavə səy və xərclər belə bir əmtəənin vəziyyətini xarici bazarda yaxşılaşdıra bilməz. Ona görə də, istənilən firma xarici bazara əmtəə çıxarmaq qərarına gəldikdə o əmtəənin yaradılması, istehsalı, onun xarici bazarda satışı, reklamı, stimullaşdırlması, dövri olaraq təkmilləşdirilməsi və modernləşməsi, satışdan sonra serviz xidmətinin göstərilməsi və s. məsələləri özündə birləşdirən ixrac siyasəti və praktiktikasını hazırlamalıdır.

Elə əmtəə ixrac əmtəəsi adlanır ki, o əmtəəni müəssisə ixrac edəcəyi ölkənin ( ölkələr qrupunun ) bazarın müvafiq seqmentinin tələbatlarının təhlil olunması nəticəsində yaratmış olsun. İxrac əmtəəsini işləyərkən həm də nəzərdə tutumaq lazımdır ki, ona olan tələbat dəyişə bilər və ona görə də əvvəlcədən həmin əmtəələr üçün hüquqi, serviz, reklam və stimullaşdırma təminatı nəzərdə tutulamalıdır. Yalnız bu şırtlər daxilində işlənilərək hazırlanmış əmtəə onun ixrcının əsaslı şəkildə genişlənməsi və iqtisadi səmərəliliyinə təminat verə bilər.

Ола биляр ки, (чох вахт практикада беля дя олур) дахили истещлакчынын тялябатларыны юдямяк мягсядиля щазырланмыш ямтяя хариъи юлкя истещлакчысынын тялябатларына ъаваб вермясин. Адятян беля ямтяянин хариъи базарда йцксяк тялябата ъаваб веряъяйи бир гайда олараг ганунауйьунлуг дейил, тясадцфи характер дашыйыр.

Фирманын хариъи базарын конкрет тяляблярини нязяря алмадан ямтяя сатышы иля мяшьул олмаг истямяси онун щямин базарда мющкям мювге тутмасы дейил, ихраъы тяърцбядян кечирмяк фикриня дцшмясидир.

Bir qayda olaraq aşağıdakı xüsusiyyətlərə malik olan əmtəələrin olunması daha əlverişlidir:

• 
  Istehsalçılar tamamilə yeni təlabatlarını ödəyən, orijinal və indiyədək istehsal olunan rəqib əmtəələrdə olmayan texniki – iqtisadi xüsusiyyətlərə malik olan əmtəələr;
  
• 
  Istehsalçıların adi, məlum mövcud təlabatlarının ödənilməsi keyfiyyətcə yeni mərhələyə qaldıran əmtəə;
  
• 
  əvvəllərdəkinə nisbətən daha geniş istehlakçılar auditoriyasının məlum təlabatlarını, məlum səviyyədə ödəyə bilən əmtəələr.
  

Əmtəənin kimə satılması onu nəzərdə tutur ki, firma çıxmaq istədiyi bazarları hərtərəfli təhlil edir, onlardan ən əlverişlisi seçib özünün satış üzrə imkanlarını həmin bazarda cəmləşdirməlidir.

Əmtəənin nə vaxt satılması haqqında qərar qəbul edən firma onun xarici bazara çıxarılması vaxtının münasibliyini müəyyənləşdirməlidir. Bu digər şərtlərlə yanaşı, həm də əmtəənin xarici bazarlara çıxarıldığı vaxt ölkədə mövcud olan iqtisadi vəziyyətin əlverişli olmasını nəzərdə tutur.

Əmtəənin harada satılması barədə firma qərar qəbul etməlidir ki, o yeni əmtəəni ümumimilli və ya beynəlxalq, yaxud da həm ölkə daxilində, həm də ölkədən kənarda satacaqdır. Bununla yanaşı, firma bu bazarların hamısına eyni zamanda çıxmağın ardıcıllığı barədə qərar qəbul etməlidir.

Фирмалар бир гайда олараг хариъи базарда ян йцксяк коммерсийа наилиййятлярини йени ямтяяляр васитясиля газанырлар. Тамамиля йени ямтяялярля хариъи базара чыхан фирма, щяля рягиб фирмалар аналожи ямтяялярля базара чыханадяк юз ямтяяляриня чох йцксяк инщисарчы гиймятляри гоймагла “базарда гаймаг йыьмаг стратеэийасындан” истифадя едиб чох йцксяк мянфяят ялдя едя билярляр.

Мцасир дюврдя оптимал вахт ярзиндя рягабятя давамлы мящсул истещсал едиляряк онун хариъи базара чыхарылмасы мцвяффягиййятли ихраъын вя цмумиликдя сямяряли базар фяа-лиййятинин щялледиъи амилидир.

Щазырда мцтяхяссислярин фикринъя вя апарылан тядгигатларын нятиъясиндян мялум олур ки, ямтяянин щяйат дюврц мярщяляляри 5 иллик дюврц ящатя ется, онда онун йарым иллик лянэимя иля хариъи базара чыхарылмасы эюзлянилян потенсиал мянфяятин 1/3-дян 1/2-дяк итирилмяси демякдир. Она эюря дя, дцнйа игтисадиййатынын инкишафынын индики мярщялясиндя щяр бир фирма хариъи базара чыхаркян щямин ямтяяни кимляря, ня вахт, щарада вя неъя сатаъаьы барядя гярар гябул етмялидир.